中秋饮酒将旦,客谓前人诗词有赋待月无送月者,因用《天问》体赋。
可怜今夕月,向何处,去悠悠?是别有人间,那边才见,光影东头?是天外。空汗漫,但长风浩浩送中秋?飞镜无根谁系?姮娥不嫁谁留?
谓经海底问无由,恍惚使人愁。怕万里长鲸,纵横触破,玉殿琼楼。虾蟆故堪浴水,问云何玉兔解沉浮?若道都齐无恙,云何渐渐如钩?
战国时代,楚国大诗人HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原曾写过一篇《天问》,全篇是对天质问,一连问了一百七十多个问题。辛弃疾使用《天问》体,而创作的这首《木兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花慢》,构思新颖,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象奇瑰,与一般写悲欢离合的词人不同,他不HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡,不HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,不HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古,而是紧紧抓住黎明前的刹那HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间,像伟大诗人HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原那样,驰骋HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的翅膀,连珠炮似的HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月发出一个个疑问,把有关HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮的一些HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美HRef=https://www.qijian.info/list/shenhua/ target=_blank class=infotextkey>神话HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说和生动HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻交织成一幅形象完美的绚丽HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画,给人以极大的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术享受。他那妙趣横生的发问是:今晚的HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮是多么可爱,悠悠忽忽地向西走,它究竟要到哪里去呢?接着又问:是另外还有一个人间,那边刚好看到你升起在东头呢?还是在那天外广阔的宇宙,空无所有,只有浩浩长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风把这HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋月送走呢?它像一面飞入天空的宝镜,却不会掉下来,难道是谁用一根无形的长绳把它系住了吗?这些问题,问得异想天开,而又饶有兴味。HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说后羿请不死药于西王母,羿妻姮娥窃以奔月,离开人间而独居于广寒宫。于是,作者又发问:HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫里的嫦娥直到如今没有出嫁,不知又是谁把她留住了呢?听说HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮游过海底,可又无从查问根由,这事真是不可捉摸,而叫人发愁。我怕HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海中万里长鲸横冲直撞,会触破HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫的玉殿琼楼。月从海底经过,会水的虾蟆不用担心,可是那玉兔何曾学会游泳呢?如果这一切都安然无恙,那么,又为何逐渐变成弯钩模样?词人这一连串的发问,把读者带入了富于HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫色彩的HRef=https://www.qijian.info/list/shenhua/ target=_blank class=infotextkey>神话世界,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象新奇,幽默而又妩媚,问得奇,问得妙。
当然,稼轩写这首词不只是驰骋HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术才思而已,其中也有着作者对客观HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象的深入观察,作出了大胆的猜测。在诗词中,向HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮发问,前已有之,不算什么发明创造。如李白的“青天有月几时来,我今停杯一问之”,苏东坡的“HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月几时有,把酒问青天”等等,然而,这首词中所提出的一些疑问,表达了作者对HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象的大胆猜测,却是前人所不及的。HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮绕地球旋转这个科学现象的发现,曾引起天HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学界的革命。而在哥白尼前三、四百年,宋代词人辛弃疾在观察月升月落的天象时,已经隐约猜测到这种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象了。王国维在《人间词话》中说:“稼轩HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒达旦,用《天问》体作《木兰HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花慢》以送月曰:‘可怜今夕月,向何处,去悠悠?是别有人间,那边才见,光影东头?’词人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,直悟月轮绕地之理,与科学家密合,可谓神悟!”在宋代词人中,辛弃疾一向被推为HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放派的代表作家所谓“豪”,就是豪纵跌宕,横绝古今;所谓“放”,就是雄放恣肆,别开天地。辛弃疾的词,的确达了这种境界。他这首用《天问》体写词,通篇设问,一问到底,这在宋词中是一创格,表现出作者大胆创新、不拘一格的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术气魄。它打破了词的上下片的界限,一口气HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月发出一连串的疑问。词的用韵也完全适应豪纵激宕的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,读起来一气贯注,势如破竹。并且多用HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文化句式入词,使词这种形式更能挥洒自如地表现HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,给作品带来不可羁勒的磅礴气势。并且,这首词还有其另外一层含义,即作者对HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的HRef=https://www.qijian.info/list/yousi/ target=_blank class=infotextkey>忧思。在这首词中,作者以皎洁的圆月象征大宋江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,而对它的HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运HRef=https://www.qijian.info/list/youxin/ target=_blank class=infotextkey>忧心忡忡,“怕万里长鲸,纵横触破,玉殿琼楼”,强烈地透露出作者对误国误民的奸邪势力的憎恶之情,表达了他对南宋朝廷HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运和HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途的深深HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑,寓意深刻。