鹧鸪天·林断山明竹隐墙鉴赏

原文

林断山明竹隐墙。乱蝉衰草小池塘。翻空白鸟时时见,照水红蕖细细香。

村舍外,古城旁。杖藜徐步转斜阳。殷勤昨夜三更雨,又得浮生一日凉。

赏析

  此词上片HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,下片刻画HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物形象,描HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人物的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理状态。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句,作者以推移镜头,由远而近,描绘自己所处的特殊环境:远处有郁郁葱葱的树林,树林尽头,有座高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山清晰可见;近处,丛生的翠竹,象绿色的屏障,围护在一所墙院周围。这所墙院正是词人的居所。靠近院落,有一HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘,池边大约由于天旱缺水,满地长着枯萎的衰草。蝉声四起,叫声乱成一团,令人烦躁不安。在这两句词中,竟然描写出林、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山、竹、墙、蝉、草、HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘七种HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,容量如此之大,在古典诗词里也是不多见的。这里呈现的景象,跟词人熙宁十年(1077)任徐州知州时所描写的景象迥然不同。那时作者写下的词句是:“麻叶层层檾叶光,谁家煮茧一村香。”“软草平莎过HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨新,轻沙走HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马路无尘。”(《浣溪沙·徐门石潭谢HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨道上作五首》)那是一种奔腾奋发、蒸蒸日上的景象。而“林断HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山明竹隐墙,乱蝉衰草小HRef=https://www.qijian.info/list/chitang/ target=_blank class=infotextkey>池塘”,则完全是一种杂乱、衰萎的景象,显得苍白无力,缺乏生机。词人为何会描写出此等景象呢?原来,词人在徐州任知州时,政绩卓著,深得民心,所以他当时写的词作,充满着HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极奋发的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。后来,他受到打击,被贬到黄州,充任团练副使,处境十分HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难,才能无从施展,被迫过着隐退HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,所以HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神不振。这就无怪乎他的词章变得这样HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清苍凉了。

  三、四两句,含义更深邃。从词句上看,这两句描写得比较HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美:在广阔的天空,不时看到白HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟上下翻飞、HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由翱翔,满池荷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,映照绿水,散发出柔和的芳香。HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境如此清新淡雅,颇有些诗情画意。“红蕖”,是荷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的别名。“细细香”,是说荷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花散发出的香味不是扑鼻的浓烈香气,而是宜人的淡淡芳香。如果不是别的原因,这样的境界的确是HRef=https://www.qijian.info/list/xiushen/ target=_blank class=infotextkey>修身养性的乐土。然而,对于词人来说,他并非安于现状,有心流连这里的景致。他虽然描绘出白HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟翻空,红荷照水的画面,但这和他倾心欣赏杭州HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖那种“淡妆浓抹总相宜”的美丽HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,是不能相提并论的。透过这样一幅画面,读者能够隐隐约约看到词人那种百无聊赖、自寻HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰、无可奈何的心境。词的下片,作者又用HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我形象的描绘,作了生动的说明。

  下片前三句,是写太阳在即将落HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的时候,词人拄着藜杖在村边小道上徐徐漫步。这是词人HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我形象的写照。但他表现的究竟是怎样的形象呢?是老态龙钟,还是病后的神态?是表现自得其乐的HRef=https://www.qijian.info/list/yinzho/ target=_blank class=infotextkey>隐者HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,还是百无聊赖、消磨HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光的HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意情绪?读者仔细玩味,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然会得出正确的答案。

  最后两句,是画龙点睛之笔。词句的表面是说:天公想得挺周到,昨天夜里三更时分,下了一场好HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,又使得词人度过了一天凉爽的日子。“殷勤”二字,犹言“多承”。细细品评,在这两个字里,还含有某些意外之意,即是说:有谁还能想到几经HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪的词人呢?大概世人早已把我忘却了,唯有天公还想到我,为我降下“三更HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”。所以,在“殷勤”两字中还隐藏着词人的无限HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。“又得浮生一日凉”,是词中最显露的一句。“浮生”,是说HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生飘忽不定,是一种HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zhexue/ target=_blank class=infotextkey>哲学。《庄子·刻意》篇说:“其生若浮,其死若休。”苏轼的这种HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,就是受庄子HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想的影响。“又得浮生一日凉”中的“又”字,分量很重,对HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,起着重要的作用,它表现词人得过且过、日复一日地消磨HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极情绪。

  总观全词,从词作对特定环境的描写和作者形象的刻画,就可以看到一个抑郁不得志的HRef=https://www.qijian.info/list/yinzho/ target=_blank class=infotextkey>隐者形象。

返回