送刘昱鉴赏

原文

八月寒苇花,秋江浪头白。

北风吹五两,谁是浔阳客。

鸬鹚山头微雨晴,扬州郭里暮潮生。

行人夜宿金陵渚,试听沙边有雁声。

赏析

  这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别诗。诗在有情无情之间,着笔淡永,但也并不是敷衍应酬。

  诗一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,就HRef=https://www.qijian.info/list/yijingchenqing/ target=_blank class=infotextkey>以景衬情,渲染了HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的气氛:“八月寒苇HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,秋江浪头白。”八月秋意凉,岸边的苇HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花是白色的,江中的浪头也是白色的,再加上秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风瑟瑟,于是,浪HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花借助HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风力打湿苇HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,苇HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花则随HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而扑向浪HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,两者似乎浑然一“白”了。这“白”,不是严冬霜HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪之白,也不是三春HRef=https://www.qijian.info/list/liuxu/ target=_blank class=infotextkey>柳絮梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之白,而是凉秋八月之白,既不绚烂,也不凛烈,而是素净萧疏。此诗将芦HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与秋江浪HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想在一起,让人感受到一片HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪白的情境之中,纯洁的HRef=https://www.qijian.info/list/youqing/ target=_blank class=infotextkey>友情之爱白浪滔天——那种“芦HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一白万顷HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪”的情景之美,也就构成了HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一样翻腾的江水了。其时,北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹动船桅上的“五两”,似乎在催赶着离客。“浔阳客”,表明了船的去处。浔阳,在镇江的西HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方,北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风恰是顺HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。看来,船就要趁好HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风而开动了。那么,“谁是浔阳客?”当然是刘昱,这一点,诗人明白,读者也明白。然而诗却故意用设问句式,使文气突起波澜,增强了韵味。八月HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风高,苇寒浪白,谁也不会愿意HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风行水宿。眼前刘昱偏偏要冒HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波而远去浔阳,因而“谁是”一问,言外之意,还是HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望刘昱且住为佳。诗心至此而更曲,诗味至此而更永。

  可是刘昱究竟是留不住的。北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹着五两,何况HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨止潮生,又具备了扬帆启碇的条件。“鸬鹚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山头微HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨晴,扬州郭里暮潮生”,这两句并不是泛泛HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,而是既暗示离客之将行,又补点出启行的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点(鸬鹚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山当在镇江一带,其地已不可考)。而诗由此也已从前面的入声十一陌韵而转用八庚韵,给人以清新之感,与这两句所表现的秀丽HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色是十分和谐的。于是,刘昱在这HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风高潮涨HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霁天晴之时走了。诗人伫立凝望着远去的客船,不禁想道:今宵客船会在哪里夜泊呢?“行人夜宿金陵渚,试听沙边有雁声。”一般送客诗,往往易落入HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别时依依HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍,HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别后HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅独归这一窠臼,而李颀却把丰富的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象力运用到行客身上,代行人设想。身在此,而心随HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人远去。后来北宋柳永《HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨霖铃》词中的“今宵酒醒何处?HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳岸,晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风残月”,用的也是这种手法。诗人推想刘昱今夜大概可以停泊金陵HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边了,那时,耳边会传来一阵阵HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的雁叫声。苇中有雁,这是常见的,因而诗人由镇江HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边的芦苇,很容易HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到雁。但仅仅这样理解还不够。雁是合群性的禽HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,夜宿苇中也是群栖的,群栖时一般不发声,如果发出鸣声,那一定是失群了。刘昱单身往浔阳,无异于孤雁离群,那么夜泊闻雁,一定会HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到镇江的那些HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,甚或深悔此行。“试”字,即暗含比意。反过来,留着的人都HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念刘昱,这就不必说了。末句既以“雁”字呼应芦苇,又从雁声发生HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想,HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉蕴藉,毫无显豁呈露之气,别有一番情味,开后来神韵之HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。

  此诗虽然是一首HRef=https://www.qijian.info/list/guti/ target=_blank class=infotextkey>古体诗,但在古拗中时有律句,在散漫中夹带对偶,丰富多姿。如第一段头两句都是拗句,而第三句用律句;第二段四句七言诗,除第一句是连下五个平声字的拗句外,其余三句都是格律严整的律句,与七律仄起式的第二、三、四句平仄格律全同,在声律上兼有铿锵顿挫的HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐感、柔和婉谐的美感。再如“鸬鹚HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山头微HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨晴,扬州郭里暮潮生”两句,在前后一片散漫之中,突然插入工整的对偶句,正所谓“于局势散漫中求整饬”(《说诗晬语》),错落有致,别具一格。在声韵与情境的配合方面,第一段用节拍急促的五言诗,配以短促的入声韵,抒写临别时激烈的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀;第二段,情境由激烈转为舒展,声韵也随之转换,变五言为七言,化急节为慢声,配上悠扬的平声韵,更显情深意切。

返回