汉宫春·会稽秋风亭观雨鉴赏

原文

亭上秋风,记去年袅袅,曾到吾庐。山河举目虽异,风景非殊。功成者去,觉团扇、便与人疏。吹不断,斜阳依旧,茫茫禹迹都无。

千古茂陵词在,甚风流章句,解拟相如。只今木落江冷,眇眇愁余。故人书报,莫因循、忘却蓴鲈。谁念我,新凉灯火,一编太史公书。

赏析

  起句化用《九歌·湘君》“袅袅兮秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”句。“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河举目虽异”二句,是用《世说新语·言语》中HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故。东晋时南渡士大夫常到新亭聚游HRef=https://www.qijian.info/list/yinyan/ target=_blank class=infotextkey>饮宴,周侯中坐而叹,说:“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景不殊,正自有河HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之异”。皆相视流泪。作者登秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风亭时与东晋士大夫有同感,看到HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景依旧,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河破碎,西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风苍凉,因而无限HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。以下“功成者去”二句也连用典。《战国策·秦策》:“蔡泽谓应侯日:‘四时之序,成功者去’。”“团扇”句出自《汉书·外戚传》,载班婕妤《怨歌行》:“新裂齐纨素,鲜洁如霜HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪。裁为合欢扇,团团似HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月。出入君怀袖,动摇微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风发。常恐秋节至,凉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风夺炎热。弃捐箧笥中,恩情中道绝。”这二句作者借以对宋廷排挤抗金HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国将领的作法表示HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。接下去作者看到,秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳西下,可是当年大禹治水的遗迹已茫茫不见,无处寻觅了。据《史记·夏本纪》载,舜、禹时,洪水滔天,大禹与众决九川而致四海,天下为治,大禹即帝位后,东巡狩,至会稽而崩,至今绍兴会稽HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有禹陵、禹庙。明末陈子龙曾有诗句:“禹陵HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨思王会,越国HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山川出霸才。”(《钱塘东望有感》)HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念大禹的功迹,HRef=https://www.qijian.info/list/aitan/ target=_blank class=infotextkey>哀叹明之将亡。辛弃疾言外之意也是HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆大禹拯救陆沉的勋业,慨叹南宋无HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物能力挽狂澜。

  下片依然在HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古,又提及HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史上一位HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主。汉武帝巡行河东时作有《秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风辞》,说:“秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起兮白云飞,草木黄落兮雁南归……”辛弃疾在秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风亭上HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想《秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风辞》,不仅只是节令上的偶合。他借以HRef=https://www.qijian.info/list/mianhuai/ target=_blank class=infotextkey>缅怀汉武帝为抗击匈奴、强盛帝国所作的杰出功绩。这三句表面是说,汉武帝传颂千古的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流辞章,足可以与司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相如的辞赋媲美。这里似是HRef=https://www.qijian.info/list/zanyang/ target=_blank class=infotextkey>赞扬汉武的文采,实是HRef=https://www.qijian.info/list/gesong/ target=_blank class=infotextkey>歌颂他的武略,暗指宋廷的懦弱无能。以下亦用《九歌》句:“帝子降兮北渚,目眇眇兮愁予。嫡娟兮秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,洞庭波兮木叶下。”作者用此怅望HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南半壁河HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,HRef=https://www.qijian.info/list/mianhuai/ target=_blank class=infotextkey>缅怀大禹、汉武帝,情绪依然十分HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨。以下句意一转,说:HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友们来信HRef=https://www.qijian.info/list/quangao/ target=_blank class=infotextkey>劝告我,不要HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋官场而忘记HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐。“莼鲈”用东晋张翰因秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,这里以HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人来信的口气说出,还是弃官HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐吧。这是作者回顾HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史以后,面对冷酷的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实所产生的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾却并不回答HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,只是说:谁曾想到在这清凉的HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜,我正挑灯攻读太史公书。《史记》其中一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄的纪传,如廉颇、李广等,效命疆场、威震敌胆且HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年倍受压抑,HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤壮烈,曾深深激动辛弃疾夜读之心。这时辛弃疾64岁,其老骥伏枥之志不衰。

  词中运用HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故描绘HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天景象,并表现了HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念北方的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想和在HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上遭受打击的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉情绪。篇末通过对HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人的答话,表现自己不甘心于长期HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐,而HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极HRef=https://www.qijian.info/list/guanxin/ target=_blank class=infotextkey>关心HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治,准备有所作为。

返回