铜柱朱崖道路难,伏波横海旧登坛。
越人自贡珊瑚树,汉使何劳獬豸冠。
疲马山中愁日晚,孤舟江上畏春寒。
由来此货称难得,多恐君王不忍看。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方官员以进贡方物为名,行市恩买宠之实的诗,词微义显,言正行方,全诗可分为两部分。
前四句为第一部分,意思是说,远方贡物,不该强取。首二句由HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古领起。“铜柱”、“朱崖”,暗指杜侍御出使的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,这个HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方正是当年伏波HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军(HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马援)、横海HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军(韩说)拜将坛、征讨东越之地。言外之意,HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史上的两位战将,为了HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家、HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族的利益,才到了那里,功彪千载,名垂青史,如今杜侍御为了攫取贡物,取悦皇帝,也到了那里,孰公孰私、孰尊孰卑,两相对照,泾渭分明。若说一二句是侧面HRef=https://www.qijian.info/list/fongjian/ target=_blank class=infotextkey>讽谏的话,三四句就是从正面进言。意思是说汉唐国力强盛、为其威望所折服,南越人自会心甘情愿向朝廷进献像珊瑚树那样的珍贵礼物,又何必劳驾杜侍御不辞辛劳、万里迢迢前去亲自索要。
后四句为第二部分,写杜侍御冒险而夺取贡物,未必能取悦皇上。五六句承首句,突出“道路难”三字。HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马精疲力尽,还要爬HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山涉水,唯恐太阳下HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山赶不及路程;船,孤帆无伴,还要冲波鼓浪、冒着春寒HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难行驶。两句将杜侍御为逢迎,不惜一切代价的为人及其HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理状态刻画得入木三分。七八句,以反言若正的笔法,表面上为粉饰朝廷、为君王开脱,实则寓含更深刻的HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺。从“多恐”二字里透露了这一消息,可谓起到一箭双雕的作用。
此诗紧扣御史的职责和其卑鄙行为,构成戏剧性的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾冲突,增强了HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术的感染力,起到辛辣HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺的效果。