三年羁旅客,今日又南冠。
无限山河泪,谁言天地宽!(山河一作:河山)
已知泉路近,欲别故乡难。
毅魄归来日,灵旗空际看。
这首诀别HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡之作,表达的不是对HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命苦短的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,而是对HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河沦丧的极度HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤,对HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人的无限HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋和对抗清斗争的坚定信念。
诗作首联HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事。其中“HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅”一词将诗人从父允彝、师陈子龙起兵抗清到身落敌手这三年辗转飘零、HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦卓绝的抗清斗争HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活作了高度简洁的概括。诗人起笔自叙抗清斗争经历,似乎平静出之,然细细咀嚼,自可读出诗人激越翻滚的情感波澜,自可读出平静的HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事之中深含着诗人满腔辛酸与无限沉痛。
颔联抒HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人按捺不住的满腔HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤。身落敌手被囚禁的结局,使诗人恢复HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhinanchou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志难酬,复国HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想终成泡影,于是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤了:“无限河HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泪,谁言天地宽?”大明江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山支离破碎,满目疮痍,衰颓破败,面对这一切,诗人禁不住“立尽HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏泪几行”,流不尽“无限河HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泪”。诗人一直冀盼明王朝东HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山再起,可最终时运不济,命途多舛,恢复故土、重整河HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国宏愿一次次落空,他禁不住深深地HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望与哀恸,忍不住向上苍发出“谁言天地宽”的质问与诘责。
颈联坦露对HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡、HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人的HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍之情。无论怎样HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望、HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤与哀恸,诗人终究对自己的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生结局非常清醒:“已知泉路近”。HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命行将终结,诗人该会想些什么呢?“欲别HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡难”,诗人缘何难别HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡呢?原来,涌上他心头的不仅有国恨,更兼有家仇。父起义兵败,为国捐躯了。而自己是家中唯一的男孩,此次身落敌手,自是凶多吉少,难免一死,这样,家运不幸,恐无后嗣。念及自己长年奔波在外,未能尽孝于母,致使嫡母“托迹于空门”,生母“寄生于别姓”,自己一家“生不得相依,死不得相问”,念及让HRef=https://www.qijian.info/list/xinhun/ target=_blank class=infotextkey>新婚HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子在家孤守两年,自己未能尽为夫之责任与义务,HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子是否已有身孕尚不得而知。想起这一切的一切,诗人内心HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然涌起对HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人深深的愧疚与无限HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋。
尾联盟恢复之志。尽管HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡牵魂难别,但诗人终将恢复大志放在儿女私情之上,不以家运后嗣为念,最终表明心迹:“毅魄归来日,灵旗空际看。”正如诗人在《狱中上母书》中所表示的“二十年后,淳且与先文忠为北塞之举矣”。“已知泉路近”的诗人坦然作出“毅魄归来日”的打算,抱定誓死不屈、坚决复明的决心,生前未能完成大业,死后也要亲自看到后继者率部起义,恢复大明江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山。诗作以落地有声的铮铮誓言作结,鲜明地昭示出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhen/ target=_blank class=infotextkey>坚贞不屈的战斗HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神、精忠报国的赤子HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,给后继者以深情的HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励,给读者树立起一座HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家与HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族利益高于一切的不朽丰碑。
全诗思路流畅清晰,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情跌宕HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮。起笔叙HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦卓绝的飘零生涯,承笔发故土沦丧、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河破碎之悲HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨叹,转笔抒HRef=https://www.qijian.info/list/juannian/ target=_blank class=infotextkey>眷念故土、HRef=https://www.qijian.info/list/huailian/ target=_blank class=infotextkey>怀恋HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人之深情,结笔盟誓志恢复之决心。诗作格调慷慨HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮,令人读来荡气回肠,禁不住对这位富有强烈HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族意识的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄充满深深的敬意。
这首诀别HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡之作,表达的不是对HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命苦短的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,而是对HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河沦丧的极度HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤,对HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人的无限HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋和对抗清斗争的坚定信念。