蓐食徇所务,驱牛向东阡。
鸡鸣村巷白,夜色归暮田。
札札耒耜声,飞飞来乌鸢。
竭兹筋力事,持用穷岁年。
尽输助徭役,聊就空自眠。
子孙日已长,世世还复然。
篱落隔烟火,农谈四邻夕。
庭际秋虫鸣,疏麻方寂历。
蚕丝尽输税,机杼空倚壁。
里胥夜经过,鸡黍事筵席。
各言官长峻,文字多督责。
东乡后租期,车毂陷泥泽。
公门少推恕,鞭朴恣狼藉。
努力慎经营,肌肤真可惜。
迎新在此岁,唯恐踵前迹。
古道饶蒺藜,萦回古城曲。
蓼花被堤岸,陂水寒更绿。
是时收获竟,落日多樵牧。
风高榆柳疏,霜重梨枣熟。
行人迷去住,野鸟竞栖宿。
田翁笑相念,昏黑慎原陆。
今年幸少丰,无厌饘与粥。
《田家三首》是一组完整的诗篇。第一首诗写HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民一年HRef=https://www.qijian.info/list/siji/ target=_blank class=infotextkey>四季从早到晚,辛勤紧张地在地里HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动,到头来却无法维持生计,因为他们的HRef=https://www.qijian.info/list/laodong/ target=_blank class=infotextkey>劳动果实全都被官府以田赋和徭役的形式搜刮去了。他们不仅无法改变自己的处境,而且子子孙孙还得把这种悲惨的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇延续下去。第二首诗通过具体的事例真实而深刻地HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露了封建HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏为催租逼税而威胁恫吓直至私刑拷打HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民的种种罪行,从而反映了广大HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民在封建暴政下的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。这首诗前六句写HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民在完成夏税的征敛中被封建官府剥削一空的情景,次十句写里胥在催租时对HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民的敲诈勒索和威胁恫吓的情景,后二句写HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民听了里胥的一席威胁话语后所产生的恐惧HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理。第三首诗前八句描绘的是秋收后HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村的景象,后六句则是描绘诗人因迷路在农家借宿的经过。这首诗用非常朴素的语言刻画了一位淳朴可敬的田翁老人形象,反映了诗人和HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民亲密无间的关系。
这三首诗体现了一些共同的特色。一是HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事朴实生动,客观真实;二是语言质朴无华,几近口语,体现了HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园诗的本色;三是运用生动的形象描写与HRef=https://www.qijian.info/list/duihua/ target=_blank class=infotextkey>对话描写,极富HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术感染力,忠实客观地表现了HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村悲惨的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活图景,含蓄而又HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地流露出诗人对封建HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏的憎恶,对穷苦民众深切HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情的民本HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想和对自己遭贬永州、HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途无望的HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨。清人毛先舒说这HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗“HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事朴到”,这一评价是精当的。