浮香绕曲岸,圆影覆华池。
常恐秋风早,飘零君不知。
“浮香绕曲岸”,未见其形,先闻其香。曲折的池岸泛着阵阵清香,说明荷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花盛开,正值夏季。“圆影覆华池”,写HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光笼罩着荷池。月影是圆的,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与影,影影绰绰,莫能分解。写荷的诗作不在少数。而这首诗采取侧面写法,以香夺人,不着意描绘其HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的形态和动人的纯洁,却传出了夜荷的神韵。“常恐秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风早,飘零君不知”,是沿用HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原《离骚》“惟草木之零落兮,恐HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人之迟暮”的句意,但又有所HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,含蓄地抒发了自己HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇、早年零落的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。
卢照邻在去世前不久写的《释疾文》中说道:“春秋冬夏兮四序,寒暑荣悴兮万端。春也万物熙熙焉感其生而悼死,夏也百草榛榛焉见其盛而知其阑,秋也严霜降兮殷忧者为之不乐,冬也阴气积兮愁颜者为之解欢。圣人知性情之纷纠。”这不免也有诗人自己的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格原因。由于他被病痛所折磨,对事物HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化的反映特别敏感。如《释疾文》中所说:“神翳翳兮似灰,命绵绵兮若缕。一伸一屈兮,比HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难若尺蠼,九生九死兮。同HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化乎盘古。万物繁茂兮此时,余独何为兮肠邅回而屡腐?”“草木扶疏兮如此,余独兰騨兮不自胜。”万物越是繁茂越是生机勃勃,他就越发感觉到自己的形象枯槁。同时他对繁荣的万物是“感其生而悼死”,“见其盛而知其阑”也有对自己和他人盛时的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆与HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。他的这种HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想突出表现在他晚期的诗歌里。
《曲池荷》的前两句写的是HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花好月圆,而后两句突然转写HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之自悼。这HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之自悼实为人之自悼。HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物诗,“因物以见我”,乃见其佳处。除余HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山《竹林问答》中说:“HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物诗寓兴为上,传神次之。寓兴者,取照在流连HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨之中,《三百篇》之比兴也。传神者,相赏在牝牡骊黄之外,《三百篇》之赋也。若模形范质,藻绘丹青,直死物耳,斯为下矣。”如此看来,可见卢照邻HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物诗之造诣。
这首诗托物HRef=https://www.qijian.info/list/yanzhi/ target=_blank class=infotextkey>言志,为中国HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物诗之正宗手法,自不待言。其略可称道者大致有两点:一是咏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花诗最易落入精雕细刻、镂金错彩的细微描写套路,这首诗写曲池荷,虽略带六朝余韵,然能于大处落墨,气象较为阔大。二是切物HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,较为真切HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,婉转写来,并无造作,笔未离题而深沉之意尽蕴其中。