赠卫八处士鉴赏

原文

人生不相见,动如参与商。

今夕复何夕,共此灯烛光。

少壮能几时,鬓发各已苍。

访旧半为鬼,惊呼热中肠。

焉知二十载,重上君子堂。

昔别君未婚,儿女忽成行。

怡然敬父执,问我来何方。

问答未及已,儿女罗酒浆。

夜雨剪春韭,新炊间黄粱。

主称会面难,一举累十觞。

十觞亦不醉,感子故意长。

明日隔山岳,世事两茫茫。

赏析

  这首诗写久别的老友HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢HRef=https://www.qijian.info/list/huajiu/ target=_blank class=infotextkey>话旧,家常情境,家常话语,娓娓写来,表现了乱离时代一般人所共有的“沧海桑田”和“别易会难”之感,同时又写得非常生动HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,所以向来为人们所爱读。 

  HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头四句说:HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生动辄如参、商二星,此出彼没,不得相见;今夕又是何夕,咱们一同在这灯烛光下叙谈。这几句从HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别说到聚首,亦悲亦喜,悲喜交集,把强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨带入了诗篇。诗人与卫八HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢时,安史之乱已延续了三年多,虽然两京已经收复,但叛军仍很猖獗,局势动荡不安。诗人的慨叹,正暗隐着对这个乱离时代的感受。 

  久别HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢,彼此容颜的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然最容易引起注意。HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离时两人都还年轻,而此时俱已鬓发斑白了。“少壮能几时,鬓发各已苍”两句,由“能几时”引出,对于世事、HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的迅速HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,表现出一片HRef=https://www.qijian.info/list/wanxi/ target=_blank class=infotextkey>惋惜、惊悸的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。接着互相询问亲朋故旧的下落,竟有一半已不在人间了,彼此都不禁失声惊呼,心里火辣辣地难受。按说,杜甫HRef=https://www.qijian.info/list/zheyinian/ target=_blank class=infotextkey>这一年才四十八岁,亲故已经死亡半数很不正常。如果说HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生不相见”已经隐隐透露了一点时代气氛,那么这种亲故半数死亡,则更强烈地暗示着一场大的干戈乱离。“焉知”二句承接上文“今夕复何夕,共此灯烛光”,诗人故意用反问句式,含有意想不到彼此竟能活到今天的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。其中既不无幸存的欣慰,又带着深深的痛伤。

  前十句主要是HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。接下去,则转为HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,而无处不关人世HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。随着二十年HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月的过去,此番重来,眼前出现了儿女成行的景象。这里面当然有倏忽之间迟暮已至的喟叹。“怡然”以下四句,写出卫八的儿女彬彬有礼、亲切可爱的情态。诗人款款写来,毫端始终流露出一种真挚感人的情意。这里“问我来何方”一句后,本可以写些路途颠簸的情景,然而诗人只用“问答乃未已”一笔轻轻带过,可见其裁剪净炼之妙。接着又写处士的热情款待:菜是冒着夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨剪来的春韭,饭是新煮的掺有黄米的香喷喷的二米饭。这HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是随其所有而具办的家常饭菜,体现出老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友间不拘形迹的淳朴HRef=https://www.qijian.info/list/youqing/ target=_blank class=infotextkey>友情。“主称”以下四句,叙主客畅饮的情形。HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人HRef=https://www.qijian.info/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢HRef=https://www.qijian.info/list/huajiu/ target=_blank class=infotextkey>话旧,不是细斟慢酌,而是一连就进了十大杯酒,这是主人内心不平静的表现。主人尚且如此,杜甫HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情的激动,当然更不待言。“感子故意长”,概括HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点出了今昔感受,总束上文。这样,对“今夕”的HRef=https://www.qijian.info/list/juanlian/ target=_blank class=infotextkey>眷恋,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然要引起对明日HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的慨叹。末二句回应HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头的“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生不相见,动如参与商”,暗示着明日之别,悲于昔日之别:昔日之别,今幸复会;明日之别,后会何年?低回深婉,耐人玩味。

  诗人是在动乱的年代、动荡的HRef=https://www.qijian.info/list/lutu/ target=_blank class=infotextkey>旅途中,HRef=https://www.qijian.info/list/xunfang/ target=_blank class=infotextkey>寻访HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人的;是在长别二十年,经历了沧桑巨变的情况下与老HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友见面的,这就使短暂的一夕相会,特别不寻常。于是,那眼前灯光所照,就成了乱离环境中幸存的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的一角;那一夜HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光,就成了烽火乱世中带着HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平宁静气氛的仅有的一瞬;而荡漾于其中的HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情之美,相对于纷纷扰扰的杀伐争夺,更显出光彩。“今夕复何夕,共此灯烛光”,被HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱推得遥远的、恍如隔世的HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,似乎一下子又来到眼前。可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,那烛光融融、散发着黄粱与春韭香味、与HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人相伴HRef=https://www.qijian.info/list/huajiu/ target=_blank class=infotextkey>话旧的一夜,对于饱经离乱的诗人,是多么值得HRef=https://www.qijian.info/list/juanlian/ target=_blank class=infotextkey>眷恋和珍重啊。诗人对这一夕情事的描写,正是流露出对HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活美和HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情美的珍视,它使读者感到结束这种HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱,是多么符合人们的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情与HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。

  这首诗平易真切,层次井然。诗人只是随其所感,顺手写来,便有一种浓厚的气氛。它与杜甫以沉郁顿挫为显著特征的大多数HRef=https://www.qijian.info/list/guti/ target=_blank class=infotextkey>古体诗有别,而更近于浑朴的汉魏古诗和陶渊明的创作;但它的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情内涵毕竟比汉魏古诗丰富复杂,有杜诗所独具的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情波澜,如层漪迭浪,展开于作品内部,是一种内在的沉郁顿挫。诗写HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友相会,却由“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生不相见”的慨叹发端,因而转入“今夕复何夕,共此灯烛光”时,便格外见出内心的激动。但下面并不因为相会便抒写HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦之情,而是接以“少壮能几时”至“惊呼热中肠”四句,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情又趋向沉郁。诗的中间部分,HRef=https://www.qijian.info/list/jiuyan/ target=_blank class=infotextkey>酒宴的款待,冲淡了世事茫茫的凄惋,带给诗人幸福的微醺,但劝酒的语辞却是“主称会面难”,又带来离乱的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。诗以“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生不相见”开篇,以“世事两茫茫”HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,前后一片苍茫,把一夕的温馨之感,置于苍凉的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情基调上。这些,正是诗的内在沉郁的表现。如果把这首诗和孟浩然的《过HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人庄》对照,就可以发现,二者同样表现HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人淳朴而深厚的HRef=https://www.qijian.info/list/youqing/ target=_blank class=infotextkey>友情,但由于不同的时代气氛,诗人的感受和文字HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格都很不相同,孟浩然HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情平静而HRef=https://www.qijian.info/list/yuyue/ target=_blank class=infotextkey>愉悦,连文字HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格都是淡淡的。而杜甫则是悲喜交集,内心蕴积着深深的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情波澜,因之,反映在文字上尽管HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然浑朴,而仍极顿挫之致。

返回