宣州谢脁楼饯别校书叔云鉴赏

原文

弃我去者,昨日之日不可留;

乱我心者,今日之日多烦忧。

长风万里送秋雁,对此可以酣高楼。

蓬莱文章建安骨,中间小谢又清发。

俱怀逸兴壮思飞,欲上青天览明月。(览通:揽;明月一作:日月)

抽刀断水水更流,举杯销愁愁更愁。(销愁一作消愁)

人生在世不称意,明朝散发弄扁舟。

赏析

  这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/jianbie/ target=_blank class=infotextkey>饯别HRef=https://www.qijian.info/list/shuhuai/ target=_blank class=infotextkey>抒怀诗。在诗中,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganhuai/ target=_blank class=infotextkey>感怀万端,既满怀HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情逸兴,又时时掩抑不住HRef=https://www.qijian.info/list/yumen/ target=_blank class=infotextkey>郁闷与不平,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情回复跌宕,一波三折,表达了自己遗世高蹈的HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。

  此诗发端既不写楼,更不叙别,而是陡起壁立,直抒郁结。“昨日之日”与“今日之日”,是指许许多多个弃我而去的“昨日”和接踵而至的“今日”。也就是说,每一天都深感日月不居,HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光难驻,心烦意乱,HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤郁悒。这里既蕴含了“功业莫从就,岁光屡奔迫”的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,也融铸着诗人对污浊的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的感受。他的“烦忧”既不自“今日”始,他所“烦忧”者也非止一端。不妨说,这是对他长期以来HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治感受的一个HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术概括。HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤之深广、强烈,正反映出天宝以来朝政的愈趋腐败和李白个人HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇的愈趋困窘。HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的尖锐HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾所引起的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,在这里找到了适合的表现形式。破空而来的发端,重叠复沓的语言(既说“弃我去”,又说“不可留”;既言“乱我心”,又称“多烦忧”),以及一气鼓荡、长达十一字的句式,都极生动形象地显示出诗人郁结之深、HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤之烈、心绪之乱,以及一触即发、发则不可抑止的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情状态。

  三四两句突作转折:而对着寥廓明净的秋空,遥望万里长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹送鸿雁的壮HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景色,不由得激起酣饮高楼的HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情逸兴。这两句在读者面前展现出一幅壮阔明朗的万里秋空画图,也展示出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈阔大的HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟。从极端HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷忽然转到朗爽壮阔的境界,仿佛HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化无端,不可思议。但这正是李白之所以为李白。正因为他素HRef=https://www.qijian.info/list/huaiyuan/ target=_blank class=infotextkey>怀远大的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负,又长期为HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗污浊的环境所压抑,所以时刻都HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往着广大的可以HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由驰骋的空间。目接“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风万里送秋雁”之境,不觉HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神为之一爽,烦忧为之一扫,感到一种心、境契合的舒畅,“酣饮高楼”的HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情逸兴也就油然而生了。

  下两句承高楼HRef=https://www.qijian.info/list/jianbie/ target=_blank class=infotextkey>饯别分写主客双方。东汉时学者称东观(政府的藏书机构)为道家蓬莱HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,唐人又多以蓬HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,蓬阁指秘书省,李云是秘书省校书郎,所以这里用“蓬莱文章”借指李云的文章。建安骨,指刚健遒劲的“建安HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风骨”。上句HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美李云的文章HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格刚健,下句则以“小谢”(即谢朓)自指,说自己的诗像谢朓那样,具有清新秀发的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格。李白非常HRef=https://www.qijian.info/list/tuichong/ target=_blank class=infotextkey>推崇谢朓,这里自比小谢,正流露出对自己才能的自信。这两句HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地关合了题目中的谢朓楼和校书。

  七、八两句就“酣高楼”进一步渲染双方的意兴,说彼此都怀有HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情逸兴、雄心HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志,酒酣兴发,更是飘然欲飞,想HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上青天揽取HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月。前面方写晴昼秋空,这里却说到“HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月”,可见后者当非实景。“欲上”云云,也说明这是诗人酒酣兴发时的豪语。HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放与天真,在这里得到了和谐的统一。这正是李白的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格。上天揽月,固然是一时兴到之语,未必有所寓托,但这飞动健举的形象却让读者分明感觉到诗人对高洁HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想境界的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。这两句笔酣墨饱,淋漓尽致,把面对“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风万里送秋雁”的境界所激起的昂扬情绪推向最高潮,仿佛HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中一切HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗污浊都已一扫而光,心头的一切烦忧都已丢到了九霄云外。

  然而诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神尽管可以在HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想中遨游驰骋,诗人的身体却始终被羁束在污浊的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实之中。HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中并不存在“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风万里送秋雁”这种可以HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由飞翔的天地,他所看到的只是“夷羊满中野,菉葹盈高门这种可憎的局面。因此,当他从HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想中回到实里,就更强烈地感到了HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾不可调和,更加重了内心的烦忧HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷。“抽刀断水水更流,举杯销愁愁更愁”,这一落千丈的又一大转折,正是在这种情况下必然出现的。“抽刀断水水更流”的HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻是奇特而富于独创性的,同时又是HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然贴切而富于HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活气息的。谢朓楼前,就是终年长流的宛溪水,不尽的流水与无穷的烦忧之间本就极易产生HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想,因而很HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地由排遣烦忧的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望中引发出“抽刀断水”的意念。由于HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻和眼前景的联系密切,从而使它多少具有“兴”的意味,读来便感到HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然天成。尽管内心的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷无法排遣,但“抽刀断水”这个细节却生动地显示出诗人力图摆脱HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的要求,这就和沉溺于HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷而不能自拔者有明显区别。

  “HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生在世不称意,明朝散发弄扁舟。”李白的进步HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,在当时HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史条件下,是无法解决的,因此,他总是陷于“不称意”的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷中,而且只能找到“散发弄扁舟”这样一条摆脱HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的出路。这结论当然不免有些HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极,甚至包含着逃避HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的成分。但HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史与他所代表的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会阶层都规定了他不可能找到更好的出路。

  李白的可贵之处在于,尽管他HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神上经受着HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的重压,但并没有因此放弃对进步HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。诗中仍然贯注HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈慷慨的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”二句,“俱怀”二句,更象是在HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆的HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲中奏出高昂HRef=https://www.qijian.info/list/leguan/ target=_blank class=infotextkey>乐观的音调,在HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗的云层中露出灿烂明丽的霞光。“抽刀”二句,也在抒写强烈HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的同时表现出倔强的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格。因此,整首诗给人的感觉不是阴郁绝望,而是HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷中显现出HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈雄放的气概。这说明诗人既不屈服于环境的压抑,也不屈服于内心的重压。

  HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的瞬息万变,波澜迭起,和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术结构的腾挪跌宕,跳跃发展,在这首诗里被完美地统一起来了。诗一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头就平地突起波澜,HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示出郁积已久的强烈HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷;紧接着却完全撇开“烦忧”,放眼万里秋空,从“酣高楼”的豪兴到“揽HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月”的壮举,扶摇直上九霄,然后却又迅即从九霄跌入HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的深渊。直起直落,大开大合,没有任何承转过渡的痕迹。这种起落无端、断续无迹的结构,最适宜于表现诗人因HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想与HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的尖锐HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾而产生的急遽HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。

  HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然与HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放和谐结合的语言HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,在这首诗里也表现得相当突出。必须有李白那样阔大的HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负、HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放坦率的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格,又有高度驾驭语言的能力,才能达到HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放与HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然和谐统一的境界。这首诗HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句,简直象HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文的语言,但其间却流注着HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放健举的气势。“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”二句,境界壮阔,气概HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,语言则高华明朗,仿佛脱口而出。这种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放的语言HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格,也是这首诗虽极写烦忧HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,却并不阴郁低沉的一个原因。

  全诗如歌如诉,情感起伏涨落,韵味深长,一波三折,章法腾挪跌宕,起落无端,断续无迹,语言明朗朴素,音调激越高昂,达到了HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放与HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然和谐统一的境界。

返回