古意鉴赏

原文

男儿事长征,少小幽燕客。

赌胜马蹄下,由来轻七尺。

杀人莫敢前,须如猬毛磔。

黄云陇底白云飞,未得报恩不能归。

辽东小妇年十五,惯弹琵琶解歌舞。

今为羌笛出塞声,使我三军泪如雨。

赏析

  好男儿远去从军HRef=https://www.qijian.info/list/shubian/ target=_blank class=infotextkey>戍边,他们从小就游历幽燕。个个爱在疆场上逞能,为取胜不把HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋。厮杀时顽敌不敢上前,胡须象猬毛直竖满面。陇HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山黄云笼罩白云纷飞,不曾立过战功怎想回归?有个辽东HRef=https://www.qijian.info/list/shaofu/ target=_blank class=infotextkey>少妇妙龄十五,一向善弹琵琶又善歌舞。她用羌笛吹奏出塞HRef=https://www.qijian.info/list/gequ/ target=_blank class=infotextkey>歌曲,吹得三军HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士泪挥如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。

  此诗题为“古意”,标明是一首HRef=https://www.qijian.info/list/nigu/ target=_blank class=infotextkey>拟古诗。开始六句,把一个在HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang2/ target=_blank class=infotextkey>边疆从军的男儿描写得神形毕肖,栩栩如生,活跃在读者眼前。第一句“男儿”两字先给读者一个大HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫的印象。第二句“少小幽燕客”,交代从事长征的男儿是自古多慷慨HRef=https://www.qijian.info/list/beige/ target=_blank class=infotextkey>悲歌之士的幽燕一带人,为下面描写他的刚勇犷悍张本。这两句总领以下四句。他在HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马蹄之下与伙伴们打赌比输赢,从来就不把七尺之躯看得那么重,所以一上战场就奋勇杀敌,杀得敌人不敢向前。“赌胜HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马蹄下,由来轻七尺,杀人莫敢前”,这三句把男儿的气概表现得淋漓尽致。这样一个男儿,谁都想见识见识吧!可是诗不可能如画那样,通体写出,只能抓特征。于是抓住胡须来描绘。然而三绺五绺长须,不但年龄不符合,而且HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风度也太飘逸了,因此诗人塑造了短须的形象。“须如蝟毛磔”五字,写出须又短、又多、又硬的特征,那才显出他勇猛刚烈的气概和杀敌时须蝟怒张的神气,简洁、鲜明而有力地突出了这一从军塞上的男儿的形象。这里为了与诗情协调,诗人采用HRef=https://www.qijian.info/list/jianduan/ target=_blank class=infotextkey>简短的五言句和短促扎实的入声韵,加强了诗歌的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。

  接下去,诗人又用“黄云陇底白云飞”一句替诗的主人公布置了一幅背景。闭目一想,一个虬髯男儿,胯下是高头战HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,手中是HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪亮单刀,背后是辽阔的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanyo/ target=_blank class=infotextkey>原野,昏黄的云天,这气象是何等的雄伟莽苍。但这一句的妙处,还不仅如此。塞上多HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风沙,沙卷入云,所以云色是发黄的,而内地的云则是纯白的。这一句中黄云白云表面似乎在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,实则两两对照,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,写得极为精细。开首六句写这男儿纯是粗线条、硬作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,可是这远征HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞的男儿,难道竟无一些HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之念吗?且看男儿在向前看一看那陇上黄云之后,也还不免回首一望HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡。HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡何在?但见一片白云,于是不能不引起HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之感。这一层意思,诗人以最精炼最含蓄的手法,表达在文字的空隙中,于无文字处见功夫。但如果接下去,写HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡念切,急于求归,那又不象是这样一个男儿的身份了,所以在这欲吐不吐、欲转不转之际,用“未得报恩不得归”七个字一笔拉转,说明这一男儿虽未免偶尔HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡,但因为还没有报答国恩,所以也就坚决不想回去。这两个“得”字,都发自男儿内心,连用在一句之中,更显出他斩钉截铁的决心,同时又有意无意地与上句的连用两个“云”字相互映带。前六句节奏短促,写这两句时,景中含有情韵,所以诗人在这里改用了七言句,又换了平声韵中调门低、尾声飘的五微韵。但由于第八句中意旨还是坚决的,所以插用两个入声的“得”字,使悠扬之中,还有凛烈的劲道。

  一般想法,再写下去,该是根据“未得报恩不得归”而加以发挥了。然而,出乎意外,突然出现了一个年仅十五的“辽东小妇”,面貌身段不必写,人们从她的妙龄和“惯弹琵琶能歌舞”,自可HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象得出。随着“辽东小妇”的出场,又给人们带来了动人的“羌笛出塞声”。前十句,有HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,有布景,有色彩,而没有HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音:“今为羌笛出塞声”这一句,HRef=https://www.qijian.info/list/shaofu/ target=_blank class=infotextkey>少妇吹出了笛声,于是乎全诗就有声有色。“羌笛”是HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang2/ target=_blank class=infotextkey>边疆上的HRef=https://www.qijian.info/list/leqi/ target=_blank class=infotextkey>乐器,“出塞”又是HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang2/ target=_blank class=infotextkey>边疆上的乐调,与上文的“幽燕”、“辽东”贯串在一起。这笛声是那样的HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨、HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉,勾起HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡的无限HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思,听了这一曲,不由“使我三军泪如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”了。这里,诗人实际上要写这一个HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年男儿的落泪,可是这样一个硬汉,哪有一听HRef=https://www.qijian.info/list/shaofu/ target=_blank class=infotextkey>少妇羌笛就会激动的HRef=https://www.qijian.info/list/daoli/ target=_blank class=infotextkey>道理?所以诗人不从正面写这个男儿的落泪,而写三军HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士落泪,非但落,而且落得如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨一般多。在这样尽人都受感动的情况下,这一男儿自不在例外,这就不用明点了。这种烘云托月的手法,含蓄而精炼,功力极深,常人不易做到。此外这四句采用了上声的七麌韵,“五”、“舞”、“HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”三个字,收音都是向下咽的,因而收到了情韵并茂的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。

  全诗十二句,奔腾顿挫而又飘扬含茹。首起六句,一气贯注,到须如蝟毛磔“一句顿住,”黄云陇底白云飞“一句忽然飘宕开去,”未得报恩不得归“一句,又是一个顿挫。以下掷笔凌空,忽现辽东小妇,一连两句似与上文全无干涉,”今为羌笛出塞声“一句用”今“字点醒,”羌笛“、”出塞“又与上文的”幽燕“、”辽东“呼应。最后用”使我三军泪如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨“一句总结,把首句的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年男儿包涵在内,挽住上面的突接,全首血脉豁然贯通。寥寥短章之中,能有这样尺幅千里之势,这在李颀以前的七言古诗中是没有的。

返回