昨夜星辰昨夜风,画楼西畔桂堂东。
身无彩凤双飞翼,心有灵犀一点通。
隔座送钩春酒暖,分曹射覆蜡灯红。
嗟余听鼓应官去,走马兰台类转蓬。
首联以曲折的笔墨写昨夜的欢聚。“昨夜星辰昨夜HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”是HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间:夜幕低垂,星光闪烁,凉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风习习。一个春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风沉醉的HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚,萦绕着宁静HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫的温馨气息。句中两个“昨夜”自对,回环往复,语气舒缓,有回肠荡气之概。“画楼西畔桂堂东”是HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点:精美画楼的西畔,桂木厅堂的东边。诗人甚至没有写出明确的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,仅以周围的环境来烘托。在这样美妙的时刻、旖旎的环境中发生了什么HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,诗人只是独自在心中回味,我们则不由自主为诗中展示的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情打动了。
颔联写今日的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思。诗人已与意中人分处两拨儿,“身无彩凤双飞翼”写怀想之切、HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之苦:恨自己身上没有五彩凤凰一样的双翅,可以飞到HRef=https://www.qijian.info/list/airen/ target=_blank class=infotextkey>爱人身边。“心有灵犀一点通”写相知之深:彼此的心意却像灵异的犀牛角一样,息息相通。“身无”与“心有”,一外一内,一悲一喜,HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾而奇妙地统一在一体,HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦中有甜蜜,HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞中有期待,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的苦恼与心心相印的欣慰融合在一起,将那种深深相爱而又不能长相厮守的HRef=https://www.qijian.info/list/lianren/ target=_blank class=infotextkey>恋人的复杂微妙的心态刻画得细致入微、惟妙惟肖。此联两句成为千古名句。
颈联“隔座送钩春酒暖,分营射覆蜡灯红”是写HRef=https://www.qijian.info/list/yanhui/ target=_blank class=infotextkey>宴会上的热闹。这应该是诗人与佳人都参加过的一个HRef=https://www.qijian.info/list/juhui/ target=_blank class=infotextkey>聚会。宴席上,人们玩着隔座送钩、分组射覆的游戏,觥筹交错,灯红酒暖,其乐融融。昨日的欢声笑语还在耳畔回响,今日的宴席或许还在继续,但已经没有了诗人的身影。宴席的热烈衬托出诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥,颇有“热闹是他们的,而我什么也没有”的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。
尾联“嗟余听鼓应官去,走HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马兰台类转蓬”HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人在江湖身不由己的HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈:可叹我听到更鼓报晓之声就要去当差,在秘书省进进出出,好像蓬草随HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风飘舞。这句话应是HRef=https://www.qijian.info/list/jioshi/ target=_blank class=infotextkey>解释离开佳人的原因,同时流露出对所任差事的HRef=https://www.qijian.info/list/yanjuan/ target=_blank class=infotextkey>厌倦,暗含HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世飘零的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。
全诗以HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理活动为出发点,诗人的感受细腻而真切,将一段可意会不可言传的情感描绘得扑朔迷离而又入目三分。