汉皇重色思倾国,御宇多年求不得。
杨家有女初长成,养在深闺人未识。
天生丽质难自弃,一朝选在君王侧。
回眸一笑百媚生,六宫粉黛无颜色。
春寒赐浴华清池,温泉水滑洗凝脂。
侍儿扶起娇无力,始是新承恩泽时。
云鬓花颜金步摇,芙蓉帐暖度春宵。
春宵苦短日高起,从此君王不早朝。
承欢侍宴无闲暇,春从春游夜专夜。
后宫佳丽三千人,三千宠爱在一身。
金屋妆成娇侍夜,玉楼宴罢醉和春。
姊妹弟兄皆列土,可怜光彩生门户。
遂令天下父母心,不重生男重生女。
骊宫高处入青云,仙乐风飘处处闻。
缓歌慢舞凝丝竹,尽日君王看不足。
渔阳鼙鼓动地来,惊破霓裳羽衣曲。
九重城阙烟尘生,千乘万骑西南行。
翠华摇摇行复止,西出都门百余里。
六军不发无奈何,宛转蛾眉马前死。
花钿委地无人收,翠翘金雀玉搔头。
君王掩面救不得,回看血泪相和流。
黄埃散漫风萧索,云栈萦纡登剑阁。
峨嵋山下少人行,旌旗无光日色薄。
蜀江水碧蜀山青,圣主朝朝暮暮情。
行宫见月伤心色,夜雨闻铃肠断声。
天旋地转回龙驭,到此踌躇不能去。
马嵬坡下泥土中,不见玉颜空死处。
君臣相顾尽沾衣,东望都门信马归。
归来池苑皆依旧,太液芙蓉未央柳。
芙蓉如面柳如眉,对此如何不泪垂。
春风桃李花开日,秋雨梧桐叶落时。
西宫南内多秋草,落叶满阶红不扫。(花开日一作:花开夜;南内一作:南苑)
梨园弟子白发新,椒房阿监青娥老。
夕殿萤飞思悄然,孤灯挑尽未成眠。
迟迟钟鼓初长夜,耿耿星河欲曙天。
鸳鸯瓦冷霜华重,翡翠衾寒谁与共。
悠悠生死别经年,魂魄不曾来入梦。
临邛道士鸿都客,能以精诚致魂魄。
为感君王辗转思,遂教方士殷勤觅。
排空驭气奔如电,升天入地求之遍。
上穷碧落下黄泉,两处茫茫皆不见。
忽闻海上有仙山,山在虚无缥渺间。
楼阁玲珑五云起,其中绰约多仙子。
中有一人字太真,雪肤花貌参差是。
金阙西厢叩玉扃,转教小玉报双成。
闻道汉家天子使,九华帐里梦魂惊。
揽衣推枕起徘徊,珠箔银屏迤逦开。
云鬓半偏新睡觉,花冠不整下堂来。
风吹仙袂飘飘举,犹似霓裳羽衣舞。
玉容寂寞泪阑干,梨花一枝春带雨。(阑通:栏;飘飘一作:飘飖)
含情凝睇谢君王,一别音容两渺茫。
昭阳殿里恩爱绝,蓬莱宫中日月长。
回头下望人寰处,不见长安见尘雾。
惟将旧物表深情,钿合金钗寄将去。
钗留一股合一扇,钗擘黄金合分钿。
但教心似金钿坚,天上人间会相见。
临别殷勤重寄词,词中有誓两心知。
七月七日长生殿,夜半无人私语时。
在天愿作比翼鸟,在地愿为连理枝。
天长地久有时尽,此恨绵绵无绝期。
《长恨歌》是白居易诗作中脍炙人口的名篇,作于元和元年(806),当时诗人正在盩厔县(今陕西周至)任县尉。这首诗是他和HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人陈鸿、王质夫同HRef=https://www.qijian.info/list/youxian/ target=_blank class=infotextkey>游仙游寺,有感于唐玄宗、杨贵妃的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事而创作的。在这首HRef=https://www.qijian.info/list/changpian/ target=_blank class=infotextkey>长篇HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事诗里,作者以精炼的语言,HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的形象,HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事和HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情结合的手法,HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述了唐玄 宗、杨贵妃在安史之乱中的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧:他们的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情被自己酿成的叛乱断送了,正在没完没了地吃着这一HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神的苦果。唐玄宗、杨贵妃都是HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史上的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,诗人并不拘泥于HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史,而是借着HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的一点影子,根据当时人们的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说,街坊的歌唱,从中蜕化出一个回旋曲折、宛转动人的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,用回环往复、缠绵悱恻的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术形式,描摹、HRef=https://www.qijian.info/list/geyong/ target=_blank class=infotextkey>歌咏出来。由于诗中的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事、HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物都是HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术化的,是HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中人的复杂真实的再现,所以能够在历代读者的心中漾起阵阵涟漪。
《长恨歌》就是歌“长恨”,“长恨”是诗歌的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的焦点,也是埋在诗里的一颗牵动人心的种子。而“恨”什么,为什么要“长恨”,诗人不是直接铺叙、抒写出来,而是通过他笔下诗化的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,一层一层地展示给读者,让人们自己去揣摸,去回味,去感受。 诗歌开卷第一句:“汉皇重色思倾国”,看来很寻常,好像HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事原就应该从这里写起,不需要作者HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花什么心思似的,事实上这七个字含量极大,是全篇纲领,它既HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧因素,又唤起和统领着全诗。紧接着,诗人用极其省俭的语言,HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述了安史之乱前,唐玄宗如何重色、求色,终于得到了“回眸一笑百媚生,六宫粉黛无颜色”的杨贵妃。描写了杨贵妃的美貌、娇媚,进宫后因有色而得宠,不但自己“新承恩泽”,而且“姊妹弟兄皆列土”。反复渲染唐玄宗得贵妃以后在HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中如何纵欲,如何行乐,如何终日沉湎于歌舞酒色之中。所有这些,就酿成了安史之乱:“渔阳鼙鼓动地来,惊破霓裳羽衣曲”。这一部分写出了“长恨”的内因,是HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础。诗人通过这一段HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的写实,不无HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺地向我们介绍了HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的男女主人公:一个重色轻国的HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王,一个娇媚恃宠的妃子。还形象地暗示我们,唐玄宗的迷色误国,就是这一HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的根源。
下面,诗人具体的描述了安史之乱发生后,皇帝兵HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马仓皇逃入西南的情景,特别是在这一动乱中唐玄宗和杨贵妃HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的毁灭。“六军不发HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈何,宛转蛾眉HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马前死。HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花钿委地无人收,翠翘金雀玉搔头。君王掩面救不得,回看血泪相和流”,写的就是他们在HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬坡生离死别的一幕。“六军不发”,要求处死杨贵妃,是愤于唐玄宗迷恋女色,祸国殃民。杨贵妃的死,在整个HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事中,是一个关键性的情节,在这之后,他们的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情才成为一场HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧,接着,从“黄埃散漫HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风萧索”起至“魂魄不曾来入梦”,诗人抓住了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神世界里揪心的“恨”,用酸恻动人的语调,宛转形容和描述了杨贵妃死后唐玄宗在蜀中的HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤,还都路上的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuihuai/ target=_blank class=infotextkey>追怀HRef=https://www.qijian.info/list/yijiu/ target=_blank class=infotextkey>忆旧,回宫以后睹物HRef=https://www.qijian.info/list/siren/ target=_blank class=infotextkey>思人,HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,一年HRef=https://www.qijian.info/list/siji/ target=_blank class=infotextkey>四季物是人非事事休的种种感触。缠绵悱恻的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情,使人觉得回肠荡气。正由于诗人把HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情渲染到这样的程度,后面HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士的到来,仙境的出现,便给人一种真实感,不以为纯粹是一种空中楼阁了。
从“临邛HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士鸿都客”至诗的末尾,写HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士帮助唐玄宗寻找杨贵妃。诗人采用的是HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义的手法,忽而上天,忽而入地,“上穷碧落下黄泉,两处茫茫皆不见”。后来,在海上虚无缥缈的仙HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山上找到了杨贵妃,让她以“玉容HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞泪阑干,梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”的形象在仙境中再现,殷勤迎接汉家的使者,含情脉脉,托物寄词,重申前誓,照应唐玄宗对她的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,进一步深化、渲染“长恨”的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题。诗歌的末尾,用“天长地久有时尽,此恨绵绵无绝期”结笔,点明题旨,回应HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,而且做到“清音有余”,给读者以HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想、回味的余地。
《长恨歌》首先给我们HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术美的享受的是诗中那个宛转动人的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,是诗歌精巧独特的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术构思。全篇中心是歌“长恨”,但诗人却从“重色”说起,并且予以极力铺写和渲染。“日高起”、“不HRef=https://www.qijian.info/list/zaozhao/ target=_blank class=infotextkey>早朝”、“夜专夜”、“看不足”等等,看来是乐到了极点,象是一幕喜剧,然而,极度的乐,正反衬出后面无穷无尽的恨。唐玄宗的荒淫误国,引出了HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上的HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧,反过来又导致了他和杨贵妃的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧。HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的制造者最后成为HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的主人公,这是HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的特殊、曲折处,也是诗中男女主人公之所以要“长恨”的原因。过去许多人说《长恨歌》有HRef=https://www.qijian.info/list/fongyu/ target=_blank class=infotextkey>讽喻意味,这首诗的HRef=https://www.qijian.info/list/fongyu/ target=_blank class=infotextkey>讽喻意味就在这里。那么,诗人又是如何表现“长恨”的呢?HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬坡杨贵妃之死一场,诗人刻画极其细腻,把唐玄宗那种不忍割爱但又欲救不得的内心HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾和HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,都具体形象地表现出来了。由于这“血泪相和流”的死别,才会有那没完没了的恨。随后,诗人用许多笔墨从各个方面反复渲染唐玄宗对杨贵妃的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,但诗歌的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事情节并没有停止在一个HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情点上,而是随着HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物内心世界的层层展示,感应他的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的不断HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,把HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间和HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事向前推移,HRef=https://www.qijian.info/list/yonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>用人物的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情来开拓和推动情节的发展。唐玄宗奔蜀,是在死别之后,内心十分酸楚愁惨;还都路上,旧地重经,又勾起了伤心的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆;回宫后,白天睹物HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情,HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚辗转难眠。日思夜想而不得,所以寄HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望于梦境,却又是“悠悠HRef=https://www.qijian.info/list/shengsi/ target=_blank class=infotextkey>生死别经年,魂魄不曾来入梦”。诗至此,已经把“长恨”之“恨”写得十分动人心魄,HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事到此结束似乎也可以。然而诗人笔锋一折,别开境界,借助HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的彩翼,构思了一个妩媚动人的仙境,把HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的情节推向高潮,使HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事更加回环曲折,有起伏,有波澜。这一转折,既出人意料,又尽在情理之中。由于主观HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望和客观HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实不断发生HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾、碰撞,诗歌把HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物千回百转的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理表现得淋漓尽致,HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事也因此而显得更为宛转动人。
《长恨歌》是一首HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情成份很浓的HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事诗,诗人在HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事和HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物塑造上,采用了中国传统诗歌擅长的抒写手法,将HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事、HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景和HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情和谐地结合在一起,形成诗歌HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情上回环往复的特点。诗人时而把HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情注入HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,用HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的折光来烘托HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的心境;时而抓住HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物周围富有特征性的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物、事物,通过HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物对它们的感受来表现内心的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,层层渲染,恰如其分地表达HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物蕴蓄在内心深处的难达之情。唐玄宗逃往西南的路上,四处是黄尘、栈道、高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,日色暗淡,旌旗无光,HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉,这是以HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景来烘托HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的悲思。在蜀地,面对着青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山绿水,还是朝夕不能忘情,蜀中的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水水原是很美的,但是在HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞悲哀的唐玄宗眼中,那HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的“青”,水的“碧”,也都惹人伤心,大HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的美应该有恬静的心境才能享受,他却没有,所以就更增加了内心的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦。这是透过HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景来写哀情,使HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情又深入一层。行HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中的HRef=https://www.qijian.info/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色,HRef=https://www.qijian.info/list/yuye/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨夜里的铃声,本来就很撩人意绪,诗人抓住这些寻常但是富有特征性的事物,把人带进伤心、断肠的境界,再加上那一见一闻,一色一声,互相交错,在语言上、声调上也表现出HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物内心的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清,这又是一层。还都路上,“天旋地转”,本来是高兴的事,但旧地重过,玉颜不见,不由伤心泪下。HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事中,又增加了一层HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆。回HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安后,“归来池苑皆依旧,太液芙蓉未央柳。芙蓉如面柳如眉,对此如何不泪垂”。白日里,由于环境和HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的触发,从HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到人,HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物依旧,人却不在了,禁不住就潸然泪下,从太液池的芙蓉HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花和未央宫的HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳仿佛看到了杨贵妃的容貌,展示了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物极其复杂微妙的内心活动。“夕殿萤飞思悄然,孤灯挑尽未成眠。迟迟钟鼓初长夜,耿耿星河欲曙天”。从HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏写到黎明,集中地表现了夜间被HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思萦绕久久不能入睡的情景。这种苦苦的思恋,“春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风桃李HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开日”是这样,“HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨梧桐叶落时”也是这样。及至看到当年的“梨园弟子”、“阿监青娥”都已白发衰颜,更勾引起对往日欢娱的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,自是黯然神伤。从黄埃散漫到蜀HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山青青,从行宫夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨到凯旋回归,从白日到黑夜,从HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天到HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天,处处触物HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情,时时睹物HRef=https://www.qijian.info/list/siren/ target=_blank class=infotextkey>思人,从各个方面反复渲染诗中主人公的苦苦HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求和寻觅。HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中找不到,到梦中去找,梦中找不到,又到仙境中去找。如此跌宕回环,层层渲染,使HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情回旋上升,达到了高潮。诗人正是通过这样的层层渲染,反复HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,回环往复,让HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情蕴蓄得更深邃丰富,使诗歌“肌理细腻”,更富有HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术的感染力。
人们对白居易《长恨歌》的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想历来HRef=https://www.qijian.info/list/zhenglun/ target=_blank class=infotextkey>争论不休,有所谓HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情说、HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题说、双重HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题说等等。本文作者持HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情说。首先从作品的四个层次来分析,肯定白居易并非像陈鸿写《长恨歌传》那样板着说教的脸孔去描写李杨HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,而是以“情”作为主旋律,让主人公的情去感动读者,使之产生共鸣,取得审美上的极大成功。本文还结合作者生平经历和HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史分析他在处理HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史题材、HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治题材和来自民间的人性题材、HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理题材的关系问题上的独到之处,进一步说明唐明皇杨贵妃形象的审美意义。
《长恨歌》一出,关于其HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,便成为历来读者HRef=https://www.qijian.info/list/zhenglun/ target=_blank class=infotextkey>争论的焦点。HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点也颇具分歧。大抵分三种:其一为HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题。是HRef=https://www.qijian.info/list/songyang/ target=_blank class=infotextkey>颂扬李杨的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情诗作。并肯定他们对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的真挚与执著;其二为HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题说。认为诗的重点在于HRef=https://www.qijian.info/list/fongyu/ target=_blank class=infotextkey>讽喻,在于HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露“汉皇重色思倾国”必然带来的“绵绵长恨”,HRef=https://www.qijian.info/list/qianze/ target=_blank class=infotextkey>谴责唐明皇荒淫导致安史之乱以垂诫后世HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主;其三为双重HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题说。认为它是HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露与HRef=https://www.qijian.info/list/gesong/ target=_blank class=infotextkey>歌颂统一,HRef=https://www.qijian.info/list/fongyu2/ target=_blank class=infotextkey>讽谕和HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情交织,既洒一掬HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情泪,又责失政HRef=https://www.qijian.info/list/yihen/ target=_blank class=infotextkey>遗恨。究竟如何,还需从作品本身去分析。
可将诗分为四个层次:第一层从“汉皇重色思倾国”至“尽日君王看不足”,HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述了安史之乱前,唐玄宗如何重色、求色,终于得到了“回眸一笑百媚生”的杨贵妃。贵妃进宫后恃宠而骄,不但自己“新承恩泽”,而且“姊妹弟兄皆列土”,反复渲染唐玄宗得贵妃后完全沉湎于歌舞酒色。开卷首句既提示了HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧因素,又唤起和统领着全诗; 第二层从“渔阳鼙鼓动地来”至“回看血泪相和流”,写安史之乱,玄宗逃难,被迫赐死贵妃,写出了“长恨”的内因,是HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础。诗人有意将因玄宗荒淫误国所造成的安史之乱进行了淡化处理,对二人的生离死别则着意形容,读者受到的是HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧气氛的感染而不是HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史的理性HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判。陈鸿《长恨歌传》“惩尤物,窒乱阶”之说是板着面孔做文章,故不能视为此诗的写作动机;第三层从“黄埃散漫HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风萧索”至“魂魄不曾来人梦”,描述了杨贵妃死后,唐玄宗在蜀中的HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤还都路上的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuihuai/ target=_blank class=infotextkey>追怀HRef=https://www.qijian.info/list/yijiu/ target=_blank class=infotextkey>忆旧,行宫见月,夜HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨闻铃,是一片“伤心色”和“断肠声”。HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安收复以后回朝时,重过HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马嵬,“不见玉颜空死处”。回宫后,池苑依旧,物是人非,缠绵悱恻的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情,使人觉得荡气回肠;第四层从“临邛HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士鸿都客”至“此恨绵绵无绝期”,写玄宗派方士觅杨贵妃之魂魄,重在表现唐玄宗的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂和对往日HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/youshang/ target=_blank class=infotextkey>忧伤HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆。诗人运用HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义手法,上天入地,后终在虚无缥缈的仙HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山上让贵妃以“玉容HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞泪阑干,梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一枝春带HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”的形象再现于仙境。“情”的宣泄已超脱于HRef=https://www.qijian.info/list/diwang/ target=_blank class=infotextkey>帝王妃子间的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情纠葛,而更多地带有诗人的主观的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想成分,并早已超出了HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史事实的范围,将主观HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望与客观HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾冲突表现无余。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾“天长地久有时尽,此恨绵绵无绝期”二句,是HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的HRef=https://www.qijian.info/list/tanxi/ target=_blank class=infotextkey>叹息与呼声,是对于HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情受HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运播弄,和HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情被HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治伦理摧残的痛惜,此恨之深,已超越时空而进入无极之境。这样,诗人便以“长恨”表现了HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的长存,亦即点明全诗的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题。
应该说,写作之初,白居易至少在主观上是同意陈鸿的“惩尤物、窒乱阶”之说的,后来在《新HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府》的《李夫人》、《古家狐》中还重复强调了“尤物惑人”、“狐媚害人”的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题,明确宣扬性爱之为害,但是又承认“人非木石皆有情”,性爱是消灭不了的,所以解决问题的途径只好是“不如不遇倾城色”。但在《长恨歌》的实际写作当中,他又服从了民间HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事所表达的人类的向美本能和情感欲望。这样,整个HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事便具有了更为深刻复杂的涵义:既写了真美,又写了真恶,并将两者直接联系在一起;《丽情集》本《长恨歌传》有一段话:叔向母曰:“甚美必甚恶。”李延年歌曰:“倾国复倾城。”此之谓也。 这段话大概可以代表中唐士人对这一 问题的最后思考。白居易写作《长恨歌》时遵循的一条基本原则是:不因为“甚恶”而抹煞“甚美”。尽管其HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题最后似偏离了对“甚恶”的HRef=https://www.qijian.info/list/qianze/ target=_blank class=infotextkey>谴责,但“甚恶”内容本身毕竟没有被抹煞,反过来又丰富了“甚美”的涵义。
《长恨歌》一方面是一个重大的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史题材和HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治题材,另一方面又是一个来自民间的具有悠久传统的人性题材、HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理题材。白居易在创作中服从于HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族的HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人的个性HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,即传统模式与作者主观能动作用同时并存,这固然是与诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活经历和HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生观是分不开的。白居易一生跨中晚唐,他的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想以贬官江州司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马为界,经历了由HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极入世到HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极出世两个阶段,实践了他所信奉的“达则兼济天下,穷则独善其身”的儒家HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生模式。白居易所谓“独善”的基本内涵是乐天知命、知足保和,并由此而与释、老相通,以随缘任运、委顺HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然为应世HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度。在他的整个HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想体系中,“独善”与“兼济”并行不悖,“施之乃伊吕事业,蓄之则庄老HRef=https://www.qijian.info/list/daode/ target=_blank class=infotextkey>道德”(《君子不器赋》),它们是一个完整HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生观的两个侧面。还在遭贬以前,他努力为云龙、为HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风鹏,并与元稹大力倡导新HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府运动。也正是因为他年轻时候的HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀大志,颇有挽唐室于既衰,拯生民于水火的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治气概,才使得他有足够的气魄处理这样一个重大的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史题材,并以“不惑”来总结唐明皇后半生的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治得失,写就了《长恨歌》。这样,在他心目中对唐明皇的一分为二,必然要在塑造形象中反映出来。正是因为一往情深的唐明皇同重色轻国的唐明皇是对立统一体,所以,白居易把这个HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事写成一个好皇帝的HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧。好皇帝有所惑,终于造成了自己和HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的悲哀。我们从作品中看到的唐明皇HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格的塑造已排斥了HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化,乃是另一种HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化的结果。排斥的是封建统治阶级为皇帝们头上加足光圈使其上升为半神的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化。而这排斥本身,就包含了城市HRef=https://www.qijian.info/list/jumin/ target=_blank class=infotextkey>居民的另一种HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想在内,他们从HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中皇帝权威下降的土壤出发,把封建统治阶级的头子HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象为和他们自己一样的普通人,一个有爱欲、有苦恼、有错误、有缺点的HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情味十足的痴情皇帝,简直同一般HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事中的主人公并无差别!他们从另一角度把皇帝HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化了,HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化的皇帝应该和HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓一样是有血有肉的人,不是神!而白居易从民本HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想出发,有条件、并有所扬弃地接受了城市HRef=https://www.qijian.info/list/jumin/ target=_blank class=infotextkey>居民的这种对唐明皇的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想化,这样完成了对唐明皇形象的塑造。诗人被贬江州以后,“独善”与“兼济”的地位才发生了转化,他的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活与仕宦生涯逐渐转轨,终于以“独善”消释了“兼济”,在HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神自救的过程中,白居易逐渐从关注HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治转向关注个体HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命,对于HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格的钟爱逐渐超越了对HRef=https://www.qijian.info/list/daode/ target=_blank class=infotextkey>道德HRef=https://www.qijian.info/list/renge/ target=_blank class=infotextkey>人格的执著。
作为一首千古绝唱的HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事诗,《长恨歌》在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上的成就是很高的。古往今来,许多人都肯定这首诗的特殊的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术魅力。《长恨歌》在HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上以什么感染和诱惑着读者呢?宛转动人,缠绵悱恻,恐怕是它最大的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术个性,也是它能吸住千百年来的读者,使他们受感染、被诱惑的力量。