吾爱孟夫子,风流天下闻。
红颜弃轩冕,白首卧松云。
醉月频中圣,迷花不事君。
高山安可仰,徒此揖清芬。
李白的律诗,不屑为格律所拘束,而是HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求HRef=https://www.qijian.info/list/guti/ target=_blank class=infotextkey>古体的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流走之势,直抒胸臆,透出一股飘逸之气。李白与孟浩然的HRef=https://www.qijian.info/list/youyi/ target=_blank class=infotextkey>友谊是诗坛上的一段佳话。二人彼此结识,固然不乏HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒HRef=https://www.qijian.info/list/changhe/ target=_blank class=infotextkey>唱和、携手邀游的乐趣,但是至为重要的,则是在HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求情感的和谐一致,寻求灵性飘逸的同伴和HRef=https://www.qijian.info/list/zhiyin/ target=_blank class=infotextkey>知音。史载孟浩然曾隐鹿门HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,年四十余客游京师,终以“当路无人”,还归故园。而李白竟亦有类似的经历。他少隐岷HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,又隐徂徕HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山.后被玄宗召至京师,供奉翰林。终因小人谗毁,被赐金放还。的确,笑傲王侯,宏放飘然,邈然有超世之心,这便是两位著名诗人成为知交的根本原因。这首诗就是二人HRef=https://www.qijian.info/list/youyi/ target=_blank class=infotextkey>友谊的见证。
首先看其章法结构。首联即点题,揭出“吾爱”二字,亲切挚恳,言由心出,一片真情掩蔽全篇,抒发了对孟浩然的钦敬HRef=https://www.qijian.info/list/aimu/ target=_blank class=infotextkey>爱慕之情。“孟夫子”,点出所爱之人,扣紧题目。孟浩然比李白长十二岁,年岁既长,襟怀磊落,生性潇洒,诗才又特出,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然令李白仰慕钦敬,所以才以“夫子”相称。“夫子”非章句腐儒,那是作者鄙夷不耻的。这是对孟浩然倜傥旷放生涯的赞誉,果然,下面使补充道:“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流天下闻”。一个“爱”字是贯串全诗的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情线索。“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流”指浩然潇洒清远的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风度人品和超然不凡的HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学才华。这一联提纲挈领,总摄全诗。到底如何HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流,就要看中间二联的笔墨了。
中二联好似一幅高人HRef=https://www.qijian.info/list/yinyi/ target=_blank class=infotextkey>隐逸图,勾勒出一个高卧林泉、HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流自赏的诗人形象。作者集中笔墨刻画这位儒雅HRef=https://www.qijian.info/list/youxian2/ target=_blank class=infotextkey>悠闲的“孟夫子”形象:“红颜弃轩冕,白首卧松云”。“红颜”对“白首”,当是概括了孟浩然漫长的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生旅程,“轩冕”对“松云”,则象征着HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途与隐遁,象征着富贵与HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊.前者是多少人梦寐以求的。一边是达官贵人的车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马冠服,一边是高人HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士的松HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风白云,浩然宁弃HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途而取隐遁,通过这一弃一取的对比,突出了他的高HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风亮节。“白首”句着一“卧”字,活画出HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风神散朗、HRef=https://www.qijian.info/list/jiqing/ target=_blank class=infotextkey>寄情HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水的高致。如果说颔联是从纵的方面写浩然的生平,那么颈联则是在横的方面写他的HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。在皓月当空的清宵,他把酒临HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,往往至于沉醉,有时则于繁HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花丛中,流连忘返。颔联采取由反而正的写法,即由弃而取,颈联则自正及反,由HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居写到不事君。纵横正反,笔姿灵活。
中二联是在形象描写中蕴含HRef=https://www.qijian.info/list/jingai/ target=_blank class=infotextkey>敬爱之情,尾联则又回到了直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情进一步升华。浩然不慕荣利、自甘HRef=https://www.qijian.info/list/danbo/ target=_blank class=infotextkey>淡泊的HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格已写得如此充分,在此HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础上将HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情加深加浓,推向高潮,就十分HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,如水到渠成。仰望高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的形象使敬慕之情具体化了,但这座HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山太巍峨了,因而有“安可仰”之叹,只能在此向他纯洁芳馨的HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格拜揖。这样写比一般地写仰望又翻进了一层,是更高意义上的崇仰,诗就在这样的HRef=https://www.qijian.info/list/zanyu/ target=_blank class=infotextkey>赞语中结束。
其次诗在语言上也有HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然古朴的特色。首联看似平常,但格调高古,萧散简远。它以一种舒展的唱叹语调来表达诗人的敬慕之情,自有一种HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风神飘逸之致,疏朗古朴之HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。尾联也具有同样HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风调。中二联不斤斤于对偶声律,对偶HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流走,全无板滞之病。谢榛《四溟诗话》曾谓,“红颜”句与“迷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”句,“两联意颇相似”,其中运用“互体”,耐人寻味:“弃轩冕”、“卧松云”是一个事情的两个方面。这样写,在HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流走之中又增加了摇曳错落之美。诗中用典,融化HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,不见斧凿痕迹。如“中圣”用曹魏时徐邈的HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,他喜欢HRef=https://www.qijian.info/list/hejiu/ target=_blank class=infotextkey>喝酒,将清酒叫作圣人,浊酒叫作贤人,“中圣”就是喝醉酒之意,与“事君”构成巧妙的对偶。“高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”一句用了《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经·小雅·车舝》中“高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山仰止,景行行止”的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,后来司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马迁又在《孔子世家》中用来HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美孔子。这里既是用典,又是形象描写,即使不知其出处,也仍能欣赏其形象与诗情之美。而整个诗的结构采用HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情——描写——HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的方式。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头提出“吾爱”之意,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地过渡到描写,揭出“可爱”之处,最后归结到“HRef=https://www.qijian.info/list/jingai/ target=_blank class=infotextkey>敬爱”。依HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流淌结撰成篇,所以像行云流水般舒卷自如,表现出诗人率真HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。