夏夜苦热登西楼鉴赏

原文

苦热中夜起,登楼独褰衣。

山泽凝暑气,星汉湛光辉。

火晶燥露滋,野静停风威。

探汤汲阴井,炀灶开重扉。

凭阑久彷徨,流汗不可挥。

莫辩亭毒意,仰诉璿与玑。

谅非姑射子,静胜安能希。

赏析

  全篇紧扣诗题,句句写“夏夜苦热”。起首二句开门见HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,交代HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间、处所,直截点题,并提挈全篇。永州属亚热带湿润季HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风气候,夏日温度高,且HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间长。诗人半夜尚不能入睡,悄悄起身登西楼去乘凉;夜半如此,骄阳暴晒的白天,可想而知。简略几笔,就高度概括了HRef=https://www.qijian.info/list/xiatian/ target=_blank class=infotextkey>夏天之热,生灵之苦。

  “HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泽凝暑气”四句是登西楼时之所见所感,极写赤日炎炎似火烧的环境。时值中夜,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泽还如蒸笼,凝聚着暑热的炎气;长天无云,银河里也闪耀着刺眼的光辉;太阳烈焰的烧烤,滋润万物生长的露水已无影无踪;四野宁静,没有一丝凉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。

  “探汤汲阴井”四句是登西楼后的活动,极HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗人如在火炉中熬煎的苦况。炎热不可挡,诗人想方设法来解暑:汲井水冲凉,开门扉纳凉,靠着栏杆乘凉。但是,井水却成了滚烫的开水,打开门灼焰扑面。

  最末四句,基于以上厚实的铺垫,诗人直接抒写了自己的感触。面对这种恶劣的环境,如此致命的气候,诗人简直难于呼吸,他抬头看见北斗,不禁向苍天提出质疑:长此下去,万物怎能蕃长?生灵怎能延续?此时,读者似乎看见诗人在仰天长啸:何当一夕金HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起,为我扫除天下热!但是,这HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望是根本无法实现的。引用“姑射子”这一HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,HRef=https://www.qijian.info/list/zichao/ target=_blank class=infotextkey>自嘲自解,既然不能以静胜热,就只能怅恨无边了。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾以反诘语收束,诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境也渐臻极顶。

  诗人笔下的夏夜,实在令人望而生畏。表现入微,首先取决于作者的体物入神。诗人长期困居永州,对当地气候有极深入细致的感受,再经过缜密的构思和精心提炼,才收到了如此精妙的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。由于诗人将自己的感受、情绪写得很形象,很具体,就隐含着一种抽象的概念,因而带有象征意味。柳宗元HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活在唐代由盛而衰的转变时期,统治阶级奢侈腐化,HRef=https://www.qijian.info/list/fushui/ target=_blank class=infotextkey>赋税徭役日增,老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓HRef=https://www.qijian.info/list/kunku/ target=_blank class=infotextkey>困苦不堪,形成了“贫者愈困饿死亡而莫之省,富者愈恣横侈泰而无所忌”(《答元饶州论政理书》)的局面。诗人在永州期间广泛地接触HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓,对民间疾苦有所了解,《捕蛇者说》一文就以毒蛇与赋敛作比衬,深刻地HRef=https://www.qijian.info/list/jielu/ target=_blank class=infotextkey>揭露了唐王朝统治HRef=https://www.qijian.info/list/jituan/ target=_blank class=infotextkey>集团“苛政猛于虎”的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。因此,诗人写夏夜酷热使人难以忍受,这不仅仅是一种HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然现象,而且又暗示着一种严重的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会问题:唐王朝的暴政,使老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓陷于水深火热之中,在死亡线上挣扎,还有什么“亭毒”可言!这正如杜甫在《无家别》所言“何以为蒸黎”一样,把老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓逼到没法做老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的境地,又怎能做老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的主上呢?大唐王朝的统治又怎能巩固呢?这种在比兴中巧寓象征的手法,大大地拓展了诗的内涵,又增强了HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术表达效果。

返回