淡黄柳·空城晓角鉴赏

原文

客居合肥南城赤阑桥之西,巷陌凄凉,与江左异。唯柳色夹道,依依可怜。因度此阕,以纾客怀。

空城晓角,吹入垂杨陌。马上单衣寒恻恻。看尽鹅黄嫩绿,都是江南旧相识。

正岑寂,明朝又寒食。强携酒、小桥宅。怕梨花落尽成秋色。燕燕飞来,问春何在?唯有池塘自碧。

赏析

  宋光宗赵惇绍熙二年(1191),姜夔寄居合肥,这首词就是这年HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天在合肥写的。

  如小序所说,作者写这首词的目的是“以纾客怀”,可是,通篇都是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,作者寄居HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡的HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅,伤时感世的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,尽在不言之中。

  上片首二句先写“巷陌HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉”。作者写作这首词的HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史时期,合肥离南宋的边防线不是太远,是所谓“边城”。“空城”写出城内萧条冷落;“晓角”增添了气氛的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉。“HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马上单衣寒恻恻”,写“巷陌”中的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,也就是作者自己在HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡边地的感受。“看尽”两句又转入HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,眼前的柳色“鹅黄嫩绿”,和HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南十分相似,“都是HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南旧相识”,流露出淡淡的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡情绪。

  过片“正岑寂”三字,承上启下,由柳色想到HRef=https://www.qijian.info/list/jiangnan/ target=_blank class=infotextkey>江南的HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,但这里毕竟不是HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,如“小序”所说,“与江左异”,因此才有“岑寂”之感。“正”字引出下文,转写寒食时节。“强携酒”句的“强”字,写出满怀HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,本来已无心访人HRef=https://www.qijian.info/list/yinjiu/ target=_blank class=infotextkey>饮酒,但适逢佳节,只好“强携酒,小桥宅”,去找情侣过节,无非是敷衍应景。“怕”字又一转,写作者对HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋,本来无心HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun2/ target=_blank class=infotextkey>赏春,而当“梨HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落尽”时,眼前会“尽成秋色”,那是会更添HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅的。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾三句,紧承上句,叙写“春”将逝去,当“燕燕飞来”之时,就只有一池绿水了。HRef=https://www.qijian.info/list/wanxi/ target=_blank class=infotextkey>惋惜HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光逝去,在写HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景中反映边城的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉,作者意在排解HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,实际上却不自觉地流露出无限烦恼,家国隐恨。

  全词HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清冷隽,造句朴素HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,用语清新质朴,绝无矫柔造作的痕迹。本词以HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景为主,情在景中。王国维在《人间词话》一书中谈词的“境界”时说:“有有我之境,有无我之境”,姜夔这首《淡黄柳》是“有我之境”。在柳色HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景的描写中,作者的万般HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪,无限HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨之情,也就巧妙HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,不着痕迹地表现出来。

返回