绿槐烟柳长亭路。恨取次、分离去。日永如年愁难度。高城回首,暮云遮尽,目断人何处。
解鞍旅舍天将暮。暗忆丁宁千万句。一寸柔肠情几许。薄衾孤枕,梦回人静,侵晓潇潇雨。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/shangbie/ target=_blank class=infotextkey>伤别HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之作。
上片主要写行者与居者HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别时的情景。在槐、柳夹道的长亭路上,可恨就这样地草草HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别了。HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别已堪恨,“此别匆匆”就更添人恨。这个“恨”字乃一篇主旨。别后定是“日永如年愁难度”。而当此乍别之际,“高城回首,暮云遮尽,目断人何处”,尤HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情所不能堪。这三句化用唐人欧阳詹“高城已不见,况复城中人”(《初发太原途中寄太原所思》)诗意,“目断人何处”一句,明点心事,更觉HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情深挚。
下片转入行者对居者的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,又主要是从行者的角度来写居者。首句写行者在日色将暮时歇HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马解鞍,寓居旅舍。客馆寒窗,HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂中又HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆起HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人临别时千万句叮咛嘱咐的话语。“千万句”,极言HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别时对方叮咛话之多,真可谓“语已多,情未了”,句句包含着无限深情。“一寸柔肠情几许?”柔肠多指HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性的缠绵情意,如李清照《点绛唇·HRef=https://www.qijian.info/list/guisi/ target=_blank class=infotextkey>闺思》云:“柔肠一寸愁千缕”。“情几许?”语气是反诘,语意却十分肯定。情多少?情无限!HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾“薄衾”三句,如果理解为是行者在旅舍中独宿孤枕,彻夜难眠,也不是讲不通;但这样一来,词意就直露平淡。惠洪是很会写言情词的,宋人许颉《彦周诗话》曾称其“善作小词,HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约,似(秦)少游,至如仲殊、参寥,虽名世,皆不能及”。所以把末三句理解为行者在旅舍中HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念远方HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象她此时也一样在HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思的煎熬中HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念着我。这样讲,意趣就大不相同了。自从自己走了以后,她一个人独守空闺,薄衾半温,孤枕难眠。春宵峭寒,又是薄衾,难以抵御HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界的寒气;又是独宿绣帏,内心更充满了寒意。无人相伴,好梦醒来,再也睡不着了。夜深人静,听着窗外潇潇HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨声,“彻晓潇潇HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,表明HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子在撩乱人心的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨声中,一直到天亮也没有再睡着。这样,词从对面写来,不但文势曲折深婉,而且表达的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情也倍深一层。