海风吹瘦骨,单衣冷、四月出榆关。看地尽塞垣,惊沙北走;山侵溟渤,叠障东还。人何在?柳柔摇不定,草短绿应难。一树桃花,向人独笑;颓垣短短,曲水湾湾。
东风知多少?帝城三月暮,芳思都删。不为寻春较远,辜负春阑。念玉容寂寞,更无人处,经他风雨,能几多番?欲附西来驿使,寄与春看。
词的上片,着重写作者出关后初见桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的欣喜HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。词的HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句写塞外春寒料峭。“四月”点明时值HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春,“出榆关”点题,“瘦骨”和“单衣”从两个不同侧面衬托出塞外特有的春寒。“看地尽”二句承“海HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹瘦骨”,写塞外HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风狂飙猛、飞沙走石的气候特点。“HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山侵”二句承“单衣冷、四月出榆关”,写群HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山延伸至渤海、万里HRef=https://www.qijian.info/list/changcheng/ target=_blank class=infotextkey>长城连绵起伏的地势特征。HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头六句,于荒寒中又寓有它特具的辽阔与壮美,格调浑厚。“人何在”七句写塞外HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色。“人何在”一句反诘,写明这里人烟稀少,也表明诗人此时心境的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂。“柳柔摇不定”,写明在内地已是芳菲落尽、大地春归的时市,这里却是HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳尚未吐叶丝,还是HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春稚柳,没有到密叶藏鸦的时候。柳色向来是HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的标志,诗人们总是首先在青青柳色中发现HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意,发现HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的脚步、HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音和身影。捕捉住“柳柔摇不定”这个典型形象,便颇为简洁地写出了边地春迟的特点,令人宛见在无边荒漠中几株HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳在凛烈的寒HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中摇曳着光秃秃的空枝,看不到一点绿色的荒寒景象。而“草短绿应难”一句,仍紧扣“春迟”写边地HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物,却又另换了一幅笔墨,边寨小草才刚刚泛青,还是早HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景色。诗人用一“难”字,抒写了HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹边地荒寒,HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望尽早看到芳草绿遍天涯的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。就在诗人急于寻觅边地HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意的时候。他蓦然发现,在那低矮的断壁残垣旁,弯曲的小湾边,有一树桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花在迎HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风怒放。它给萧条冷落的塞外大地带来了勃勃生机,使HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅边地的行人感到莫大的欣慰。它好象是为了迎接远方的来客,才“向人独笑”的。这种HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人化的手法,使作品情趣盎然,可渭传神之笔。“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花向人笑”,情景热烈。但配之以“一树”与“独”,热烈之中又包含着HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞。“独”字生动地写出了HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞天冷HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花稀的特有HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。这里尚未到百HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花吐艳HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意浓郁的时分,一般树木枝峭上还是空疏疏的,空气里的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花香仍夹带着料峭的春寒,蜜蜂不见飞来采蜜,只有一堵颓垣和一湾曲水相伴。在这种情景下,独自盛开的桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,不仅没有感到HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂,反而以热烈的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀向人绽开了笑脸。这一“笑”字,活画出桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花蔑视严寒的刚毅HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风姿。诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱之情漫溢到这树桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的每一枝枝条上,于是客观的物象又蒙上了人的主观心境的投影。诗人把桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花写得如此生动具体,天真可爱,活灵活现。“摇不定”与“海HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”相呼应,“草短”与“冷”相呼应,使作品前后浑然一体。用“一树”“独笑”与“惊沙北走”相对比,再用“颓垣短短,曲水弯弯”加以映衬,更显出塞外的荒寒和桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不畏寒冷的HRef=https://www.qijian.info/list/jianqiang/ target=_blank class=infotextkey>坚强HRef=https://www.qijian.info/list/pinge/ target=_blank class=infotextkey>品格,表现了词人对桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美与HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱,微露HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春之意。
词的下片着重抒写HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。“东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”三句,写作者由关外桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到京城的HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意阑珊,HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春之意渐浓。“不为”六句写作者HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的原因。作者先说“不为HRef=https://www.qijian.info/list/xunchun/ target=_blank class=infotextkey>寻春较远,辜负春阑”,说明自己并不是为了躲避京都的落红无数的残HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景象才到关外HRef=https://www.qijian.info/list/xunchun/ target=_blank class=infotextkey>寻春,才分外HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的,然后用“念玉容HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞,更无人处,经他HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,能几多番”直接点破原因:作者看到桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞地开放在荒无人烟的空旷塞外,没有人欣赏她那美丽的“玉容”,况且京都三月末,HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意就渐渐消逝了,这桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花“更能消几番HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”(宋辛弃疾《摸鱼儿·更能消几番HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨》)。作者不由得HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情起桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不幸的HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运来。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾两句用想托西来驿使给京都带回一枝塞外桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理描写,把对HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的抒写推向了高潮。
这首词以塞外的荒寒和雄伟的地势作为大背景,以“颓垣”“曲水”作为小背景,写出了桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花不畏严寒狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的坚毅不屈的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风姿,再以京城的春阑反衬桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的命薄如纸,用欲托人捎回京城以使桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花芳姿长在,来表现词人对桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的无比爱怜,从而细腻而曲折地表达了作者HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,显示出作者取材的新颖与构思的巧妙。