临江仙·饮散离亭西去鉴赏

原文

饮散离亭西去,浮生长恨飘蓬。回头烟柳渐重重。淡云孤雁远,寒日暮天红。

今夜画船何处?潮平淮月朦胧。酒醒人静奈愁浓。残灯孤枕梦,轻浪五更风。

赏析

  这是一首写旅愁的HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoling/ target=_blank class=infotextkey>小令。

  上片HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头是:“饮散离亭西去,浮生长恨飘蓬”。词人饮罢饯行酒,与亲故辞别西去,HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨万分,HRef=https://www.qijian.info/list/yuanhen/ target=_blank class=infotextkey>怨恨自己一生象飞蓬那样到处HRef=https://www.qijian.info/list/piaobo2/ target=_blank class=infotextkey>飘泊。离亭,HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的驿亭。“浮生”一词,出自《庄子·刻意》“其生若浮,其死若休”。庄子认为HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生在世虚浮不定,后世相沿称HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生为浮生。这里,词人HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨自己的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世,如今踏上HRef=https://www.qijian.info/list/lutu/ target=_blank class=infotextkey>旅途,从此开始了“飘蓬”一般的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,遥遥水路,漠漠苍天,词人内心极度HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉,HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅之恨油然而生。而这恨又是“长恨”,这就道出了“饮散”“西去”对词人来说并非第一次了,每重演一次,就会增加一分HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世飘零之恨。一个“长”字,使恨的情感深化了。

  词HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生活在唐宋之交的动乱时代,这首词,可能就是徐昌图由闽入宋前的作品,它不仅反映了词人HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世,也包容了唐末宋初离乱HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的影子。这次词人西去,是HRef=https://www.qijian.info/list/chengchuan/ target=_blank class=infotextkey>乘船而行的。他别情依依,禁不住频频回首:“回头烟柳渐重重”。送行的人已不见了,只有那岸上的HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳象是笼罩着一重重的烟雾。“烟柳重重”既是状景也是写情。这是由于当词人看到烟柳迷茫而看不到人时,必然增添其内心的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷。因为柳色是最容易引起人的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别意的,所以,写“烟柳重重”,实际上也就是“HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情重重”,是把抽象、无形的愁情寄托在具体形象的烟柳中来表现而已。

  接下去,词人转过头来,顺眼一望,却是“淡云孤雁远,寒日暮天红”。辽远的天际飘浮着几丝淡云:并不时地传来孤雁的鸣声,HRef=https://www.qijian.info/list/bangwan/ target=_blank class=infotextkey>傍晚的落日,照得满天通红。此时此景,又不免使人感到:“浮云HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子意,落日HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人情”(李白诗)。词人象浮云一样飘流无依,象孤雁一样孑然影单,而寒日西沉,晚霞映天,却又唤起词人念乡HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲的凄伤之情,这一切既是词人眼前之景,也是他今后“飘蓬”HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的形象概括。这是由当前情景过渡到以后情景的写法,也是融情入景,HRef=https://www.qijian.info/list/jijing/ target=_blank class=infotextkey>即景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的写法,所以这二句可看作是词人特定心态下摄取的一组画面,既是实景,也是虚景,虚实相用,使画面极富表现力,它给读者的感受就不仅是HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然景观了,更深刻的是这种景观中所隐含的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别恨,它连绵不断,广阔深远。

  下片写词人途中的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。“今夜画船何处?潮平淮月朦胧”。词人辞别亲故,纵一叶孤舟西去,水路迢迢,HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色苍苍,想到归宿,词人不禁自问,HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪充塞。夜深了,当词人从船舱里探出头来时,只见船已行在平波万顷的淮水上,空茫迷濛,孤月映水,朦胧HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清。“淮月”,照临淮水上空的HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮。词人通过气氛的渲染和HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的烘托,使内心的HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤之情与外在的空冷之景交融为一,传达出词人此时此地的冷寂HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。这时候,词人HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪难以排遣,只有借洒消愁了。然而,醉酒只能求得一时的解脱,“酒醒人静奈愁浓”,一旦酒醒,回到HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,只能更增愁情,不是三杯两盏淡酒就冲刷得掉的。一个“奈”字,突出了词人万般HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。结句:“残灯孤枕梦,轻浪五更HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。”又进一步写他的这种HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。一个人躺在船里,辗转反侧,HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪万千。一直熬到夜尽灯残之时,才对着残弱的烛光,勉强伏枕而眠,可惜好景不长,恍惚朦胧中波动船摇,词人梦断,原来是水面上起了HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风波。“五更HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”,指黎明前的寒HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟凄寒。好一个“晓HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风残月”,令人难以忍受,可谓HRef=https://www.qijian.info/list/beitong/ target=_blank class=infotextkey>悲痛至极。

  俞陛云《唐五代两宋词选释》曾评徐昌图的《临江仙》一词,曰:“状水窗HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景宛然,千载后犹想见客中情味也”。其所以如此,就在于词人巧妙地融情与景为一体,写HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁却很少直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,而是借助于外在的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物来表现词人内心的HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁别恨。词人沿情布景,HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的转承和变换、环境气氛的渲染和烘托,处处反衬出词人的内心世界HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁难奈,感人至深。

返回