八声甘州·对潇潇暮雨洒江天鉴赏

原文

对潇潇暮雨洒江天,一番洗清秋。渐霜风凄紧,关河冷落,残照当楼。是处红衰翠减,苒苒物华休。唯有长江水,无语东流。

不忍登高临远,望故乡渺邈,归思难收。叹年来踪迹,何事苦淹留?想佳人妆楼颙望,误几回、天际识归舟。争知我,倚阑杆处,正恁凝愁!(阑一作:栏)

赏析

  此词HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句写HRef=https://www.qijian.info/list/yuhou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨后江天,澄澈如洗。一个“对”字,已写出登临纵目、望极天涯的境界。当时,天色已晚,暮HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨潇潇,洒遍江天,千里无垠。其中“HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”字,“洒”字,和“洗”字,三个上声,循声高诵,定觉素秋清爽,无与伦比。

  自“渐霜HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”句起,以一个“渐”字,领起四言三句十二字。“渐”字承上句而言,当此清秋复经HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨涤,于是HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,遂又生一番HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化。这样词人用一“渐”字,神态毕备。秋已更深,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨洗暮空,乃觉凉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风忽至,其气凄然而遒劲,直令衣单之HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子,有不可禁当之势。一“紧”字,又用上声,气氛声韵写尽HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋之气。再下一“冷”字,上声,层层逼紧。而“凄紧”“冷落”,又皆双声叠响,具有很强的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术感染力量,紧接一句“残照当楼”,境界全出。这一句精彩处“当楼”二字,似全宇宙HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋之气一起袭来。

  “是处红衰翠减,苒苒物华休。”词意由苍莽HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮,而转入细致沉思,由仰观而转至俯察,又见处处皆是一片凋落之景象。“红衰翠减”,乃用玉溪诗人之语,倍觉HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流蕴藉。“苒苒”,正与“渐”字相为呼应。一“休”字寓有无穷的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨HRef=https://www.qijian.info/list/chouhen/ target=_blank class=infotextkey>愁恨,接下“惟有HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江水,无语东流”写的是短暂与永恒、改变与不变之间的这种直令千古词人HRef=https://www.qijian.info/list/sisuo/ target=_blank class=infotextkey>思索的宇宙HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理。“无语”二字乃“无情”之意,此句蕴含百感交集的复杂HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理。

  “不忍”句点明背景是HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高临远,云“不忍”,又多一番曲折、多一番情致。至此,词以HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景为主,情寓景中。但下片妙处于词人善于推己及人,本是自己登远眺,却偏想故园之闺中人,应也是HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远,伫盼HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子归来。“误几回”三字更觉灵动。结句篇末点题。“倚阑干”,与“对”,与“当楼”,与“HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高临远”,与“望”,与“叹”,与“想”,都相关联、相辉映。词中HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高远眺之景,皆为“倚闺”时所见;HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归之情又是从“凝愁”中生发;而“争知我”三字化实为虚,使HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归之苦,HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之情表达更为曲折动人。

  这首词章法结构细密,HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情融为一体,以铺叙见长。词中HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之意绪,展衍尽致。而白描手法,再加通俗的语言,将这复杂的意绪表达得明白如话。这样,柳永的《八声甘州》终成为词史上的丰碑,得以传颂千古。全词景中有情,情中带景。上片于壮丽的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景之中含有HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感之柔情,下片于缠绵的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情中带有HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感之景,前后情景交相辉映。上片写观景,虽未点明HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼而HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼之意自明;下片于“依栏杆处”再点HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼,起到了首尾呼应作用。笔法之高妙,于此可见,作者不愧为慢词的奠基人。

返回