蝜蝂传鉴赏

原文

  蝜蝂者,善负小虫也。行遇物,辄持取,卬其首负之。背愈重,虽困剧不止也。其背甚涩,物积因不散,卒踬仆不能起。人或怜之,为去其负。苟能行,又持取如故。又好上高,极其力不已,至坠地死。

  今世之嗜取者,遇货不避,以厚其室,不知为己累也,唯恐其不积。及其怠而踬也,黜弃之,迁徙之,亦以病矣。苟能起,又不艾。日思高其位,大其禄,而贪取滋甚,以近于危坠,观前之死亡,不知戒。虽其形魁然大者也,其名人也,而智则小虫也。亦足哀夫!

赏析

  这是一篇HRef=https://www.qijian.info/list/yuyan/ target=_blank class=infotextkey>寓言HRef=https://www.qijian.info/list/xiaopin/ target=_blank class=infotextkey>小品,通过描写小虫蝜蝂善负物、喜爬高的特性,HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺“今世之嗜取者”聚敛资财、贪得无厌、至死不悟的丑恶面目和心态,它的寓意为要懂得知足常乐,不要太贪心,HRef=https://www.qijian.info/list/chaofong/ target=_blank class=infotextkey>嘲讽了HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求名位、贪婪成性的丑行。

  文章包括两个部分,第一部分抓住蝜蝂善负物,喜爬高两个特性;第二部分HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺腐败官僚的贪得无厌。这两部分HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别扣住蝜蝂和腐败HRef=https://www.qijian.info/list/guanli/ target=_blank class=infotextkey>官吏各自特点展开HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论,两部分相互对应,意理一贯,内在逻辑十分严密,将小虫和官僚的形象淋漓尽致地HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示出来。虽然篇幅短小,却像是一面明镜映射出当时HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。作者善于观察HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,写小虫持物负重的本性如可目睹;更善于思考HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生问题,写贪官污吏的贪婪成性入木三分。

  此文的一个重要特色是塑造了蝜蝂这一HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术形象。柳宗元的文章善于绘声绘影,因物肖形,创造了比较完整的、个性化的HRef=https://www.qijian.info/list/yuyan/ target=_blank class=infotextkey>寓言形象,既集中HRef=https://www.qijian.info/list/dongwu/ target=_blank class=infotextkey>动物本身的特征,形象鲜明生动,又HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中某些人的嘴脸,寓意深刻。这篇《蝜蝂传》就是集中了许多善执物、好上高的小虫的特点,塑造了一个贪婪,愚顽的蝜蝂小虫形象。蝜蝂是一种由作者幻形出来的小HRef=https://www.qijian.info/list/dongwu/ target=_blank class=infotextkey>动物。此名虽出现在《尔雅·虫部》中,而郭璞却无法对它注释只注上“未详”二字。可见,蝜蝂不是存在于HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活中的小虫。柳宗元创造这一形象的目的,是HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺吏道的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗和腐败。作者对这种小虫的特征作了非常细致的描绘,其身上具有了贪官典型的特征:一是好物:“行遇物,辄持取,卬其首负之。”“苟能行,又持取如故。”有贪得无厌的特点。二是好高:“又好上高,极其力不已。”有攫取权力的特点。其所讽对象非常明确,作者在后面的HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论部分更明确了HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺的指向。因此章士钊在《柳文指要》中直接指出,文中蝜蝂所HRef=https://www.qijian.info/list/fongci/ target=_blank class=infotextkey>讽刺的是柳宗元熟悉的唐朝宰相王涯,此人无比贪婪,其结局与蝜蝂一样,死于自己所积累的财富。其实蝜蝂形象的刻画主要不是针对某个人,而是一种普遍存在于官场中的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会现象。

  此文的另一个特色是运用了象征的表现手法,通过描写蝜蝂贪得无厌,最终因此丧身于这一HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格,形象地写出贪官污吏的贪婪愚蠢以及最后的悲惨HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运,表达了作者对于官场腐败的HRef=https://www.qijian.info/list/yane/ target=_blank class=infotextkey>厌恶以及HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判。联系作者的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治历程来看,这篇文章同时应包含着作者自己在HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治斗争中所取得的教训。

  这篇文章,行文简约精妙,HRef=https://www.qijian.info/list/shuoli/ target=_blank class=infotextkey>说理师法HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,结构细密,逻辑严谨,类比恰切,过渡HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,语言犀利,HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事生动,HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论精警,寓意深刻,具有很强的HRef=https://www.qijian.info/list/pipan/ target=_blank class=infotextkey>批判HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。更妙的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方是,连作者自己都可能始料未及,此文给后世的阅读者、研究者提供不尽的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象空间,千载以后,仍能警戒世人。

返回