河中之水向东流,洛阳女儿名莫愁。
莫愁十三能织绮,十四采桑南陌头。
十五嫁于卢家妇,十六生儿字阿侯。
卢家兰室桂为梁,中有郁金苏合香。
头上金钗十二行,足下丝履五文章。
珊瑚挂镜烂生光,平头奴子擎履箱。
人生富贵何所望,恨不嫁与东家王。
《河中之水歌》是首HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事古诗,塑造了莫愁美丽率真的形象。关于莫愁有两种说法。一指石城莫愁,《旧唐书·HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐志二》:”《莫愁乐》出于《石城乐》。石城有HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子名莫愁,善HRef=https://www.qijian.info/list/geyao/ target=_blank class=infotextkey>歌谣……故歌云:“莫愁在何处?莫愁石城西。艇子打两桨,催送莫愁来。”石城在今湖北;另一种说法指洛阳莫愁,为卢家妇。此HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗所咏为洛阳莫愁。诗歌HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头用比兴手法,第三句到十二句描写莫愁的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活经历,写法与HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府古辞(《孔雀东南飞》)HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头描写刘兰芝的形象相似:“十三能织素,十四学裁衣。十五弹箜篌,十六诵诗书。十七为君妇,心中常苦悲。”莫愁比之刘氏更具民间HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的气质。“采桑南陌头”化用古辞《陌上桑》中罗敷形象的内蕴,含蓄写出莫愁的俏丽和勤劳。最后两句写莫愁不贪恋富贵的超俗HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格。全诗格调明快,文辞富艳,含蓄有致。且压韵规律,对偶基本工整,明显带有文饰的痕迹。
全诗十四句中,连用十二句铺叙其HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活环境之无比优裕,简直让人艳羡不已,HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生富贵,至此无以复加。然而就在读者可能产生错觉误解之时,诗笔突然急转,一句“恨不嫁与东家王”点明题旨。诗的HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风味极浓。首句以河水东流起兴引出洛阳女儿,饶有趣味。述莫愁经历,排比铺叙,同《焦仲卿妻》兰芝“十三能织素”一段颇有渊源。语言通俗明快、流走HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,更见HRef=https://www.qijian.info/list/minge/ target=_blank class=infotextkey>民歌特色。