咏燕鉴赏

原文

海燕虽微渺,乘春亦暂来。

岂知泥滓贱,只见玉堂开。

绣户时双入,华堂日几回。

无心与物竞,鹰隼莫相猜。

赏析

  《归燕诗》是一首HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物诗,所咏的是将要归去的HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子,但诗人并没有工细地描绘HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子的体态和HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风神,而是HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述与HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论多于精工细雕的刻画,是一首妙用比兴、寓意深长的诗。

  首联“海燕虽微眇,乘春亦暂来”,从海燕“微眇”写起。诗人作为唐玄宗开元年间的名相,是以直言敢谏著称的,因而遭到李林甫等毁谤,从此以后,玄宗渐渐疏远张九龄,在开元二十四年那年被罢相。诗人在此借“海燕”之“微眇”来HRef=https://www.qijian.info/list/yinyu/ target=_blank class=infotextkey>隐喻自己微贱之身,暗含着自己不像李林甫那样出身华贵。对句“乘春亦暂来”,这一句承上“海燕”而来,表面是说,海燕乘着HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光而来,即使HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间不长但也来了。诗人借HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子的春来秋去来暗示自己在圣明的时代暂时来朝廷做官。一个“暂”字,不仅说HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子也已经来了,同时也暗示了自己来朝为官HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间不长。这一联,诗人通过HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描写,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,抒发了自己为民做事,忠于朝廷的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。

  颔联“岂知泥滓贱,只见玉堂开”。这一联承上HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想“HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子”而来。出句“岂知泥滓贱”中,“泥滓贱”喻指李林甫之类的小人。HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子衔泥筑巢,而不知“泥滓”之贱。这里,诗人借此暗示自己对李林甫这样的小人还认识是不太清楚。一个“贱”字,不但写出了李林甫这样的卑微,也表现出诗人对李林甫之流的HRef=https://www.qijian.info/list/yane/ target=_blank class=infotextkey>厌恶。出句“只见玉堂开”,这里,诗人以HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子出入“玉堂”之中,衔泥作窠的HRef=https://www.qijian.info/list/xinku/ target=_blank class=infotextkey>辛苦,HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻自己在朝廷为相而日夜辛劳之状。诗人以物HRef=https://www.qijian.info/list/yuren2/ target=_blank class=infotextkey>喻人,不但形象生动,而且含蓄蕴藉,不但引起读者的思考,而且也给读者以审美HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的空间。

  颈联“绣户时双入,华堂日几回”,这一联紧承颔联中的“玉堂开”而来。在对偶中,具体表现出自己为朝廷效忠和大度的HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟。诗句中的“绣户”、“华堂”和前面的“玉堂”都是HRef=https://www.qijian.info/list/yinyu/ target=_blank class=infotextkey>隐喻朝廷。“双”即指诗人和李林甫两人。“时双入”即每天双双(指诗人和李林甫)进入朝廷。这里,诗人表现了自己没有把李林甫当成有敌意的人,从而表现出诗人为了朝廷而忘记个人的私事,也表现出诗人为朝廷、为HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家而所具有的开阔心胸。出句“华堂日几回”中的“日几回”即每天进出几次。这里,诗人通过数量词表明了HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作的繁忙景象——来去匆匆,更表现出对朝廷忠心耿耿。

  尾联“无心与物竞,鹰隼莫相猜”,这一联集中表现出诗人对朝廷的忠诚而忘却自己之情。出句“无心与物竞”,意思是说,我没有心思和精力与外物竞争,实际上表明了诗人尽心HRef=https://www.qijian.info/list/gongzuo/ target=_blank class=infotextkey>工作,为朝廷效力。末句“鹰隼莫相猜”,这里,诗人表面写的“猛禽”,实则是诗人在HRef=https://www.qijian.info/list/gaojie/ target=_blank class=infotextkey>告诫李林甫之流,我无心与你争权夺利,不必猜忌,更不必中伤(也许哪天我要HRef=https://www.qijian.info/list/tuiyin/ target=_blank class=infotextkey>退隐了)。那时候,朝廷大权已经落在李林甫手中,张九龄自知不可能有所作为,不得不退让,但心中不无牢骚和HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。这正如唐代诗人刘禹锡在《吊张曲江序》中称张九龄被贬之后说:“有拘囚之思,托讽禽HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟,寄词草树,郁郁然与骚人同HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。”可见,诗人张九龄在面对强敌对手时,清醒与明智,也看出张九龄在HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学创作中的巧妙——以物HRef=https://www.qijian.info/list/yuren2/ target=_blank class=infotextkey>喻人,含蓄蕴藉。

  这首律诗对仗工整,语言朴素,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格清淡,如“轻缣素练”(张说评张九龄语)一般。它名为HRef=https://www.qijian.info/list/yongwu/ target=_blank class=infotextkey>咏物,实乃HRef=https://www.qijian.info/list/shuhuai/ target=_blank class=infotextkey>抒怀,既HRef=https://www.qijian.info/list/xioyan/ target=_blank class=infotextkey>写燕,又HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人,句句不离HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子,却又是张九龄的HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我写照。作者的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术匠心,主要就表现在他选择了最能模写自己的形象的外物——HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子。句句诗不离HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子,但又不黏于HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子,达到不即不离的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术境界。

返回