故乡飞鸟尚啁啾,何况悲笳出塞愁。
青冢埋魂知不返,翠崖遗迹为谁留。
玉颜自古为身累,肉食何人与国谋。
行路至今空叹息,岩花涧草自春秋。
在这首诗里,诗人对崇徽公主不仅是怜其远嫁,哀其不幸,而且从HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上指明产生这个HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的原因。这就使这首诗在格调上不同于一般洒HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情之泪的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉挽歌,而启发人们在深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨中进而对这些HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的个人HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧加以HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上的思考,激起人们对许多不能远谋的肉食者的HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨。
诗从对比开始。诗人的眼前出现了当年崇徽公主远嫁时的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉清景。“啁啾”是形容HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟的细碎鸣叫声,白居易《燕诗》诗:“却入空巢里,啁啾终夜悲。”不离HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡的HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟儿尚啁啾鸣叫不止,而豆蔻年华的HRef=https://www.qijian.info/list/shaonu/ target=_blank class=infotextkey>少女随着悲笳HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别HRef=https://www.qijian.info/list/fumu/ target=_blank class=infotextkey>父母、远嫁万里之外,就更加HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍了。作者在这里倾注了自己对她的HRef=https://www.qijian.info/list/lianxi/ target=_blank class=infotextkey>怜惜HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。“青家埋魂知不返,翠崖遗迹为谁留?”在HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情上更进一层,同时,诗人的思绪也回到了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。诗人在这里反用了杜甫咏王昭君的“环佩空归HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜魂”(《咏HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古迹》)诗意而用了一个“魂”字,则使诗情变得更为深婉,同时也为读者刻画了一个楚楚动人的形象,她满眼含着HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨的泪水在“翠崖遗迹”之间飘荡。青草年年绿,此恨绵绵无绝期。接下来作者奇峰突起,发出HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论:“玉颜自古为身累,肉食何人与国谋?”诗人发自肺腑地提问:自古以来,有几个肉食者能为HRef=https://www.qijian.info/list/guojia/ target=_blank class=infotextkey>国家的富强而出谋划策?又有多少美丽可爱的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子遭受远嫁的厄运,成为对外执行妥协政策的牺牲品?“玉颜”反为“身累”,“肉食”不与“国谋”,诗人寓于这两对HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾现象中的诘问尖锐犀利,自古罕见。此联HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论深切痛快,而又对仗工整。末联,作者笔锋一转,长叹一声,无可奈何之情袭人心怀,HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路人到此只能报之以HRef=https://www.qijian.info/list/tanxi/ target=_blank class=infotextkey>叹息,而孤魂栖止的崖HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花涧草春秋更替,年复一年。这里以无情衬有情,颇有韵致。
全诗随着诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化而发展,从HRef=https://www.qijian.info/list/lianxi/ target=_blank class=infotextkey>怜惜、HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨直至无可奈何的HRef=https://www.qijian.info/list/tanxi/ target=_blank class=infotextkey>叹息,在HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间上,则两度由古及今作大幅度的跳跃,使诗情波澜起伏,把HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情之流导入诗人以激清冲击而成的曲折回荡的河道中。