宜阳城下草萋萋,涧水东流复向西。
芳树无人花自落,春山一路鸟空啼。
这是一首HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物小诗。作者HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天经由宜阳时,因对眼前HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物有所感触,即兴抒发了国破HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河在、HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花落HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟空啼的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。
“宜阳城下草萋萋”,作者站立城头观赏景致,只见大片土地荒芜,处处长满了茂盛的野草。接着,一笔便把人们的视野带到了连昌宫和女几HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山一带:“涧水东流复向西。”太平时期,HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上那武后、玄宗曾走过的“玉真路”,不仅可以观看“鸣流走响韵,含笑树头HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,而且也会看到HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民利用涧水灌溉的万顷良田,但此时,这里清泠泠的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泉却再没人汲引灌溉,而是任其“东流复向西”了。昔日,这里的香竹、古柳、怪柏、苍松,无处不吸引着众多的游客;而今,且莫说那些,就是红颜吐芳的春HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,也早已无人欣赏了。
“芳树无人HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花自落”,这里强调“无人”二字,便道出了诗人对时代的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,说明经过安史之乱,再也无人来此观赏,只能任其自开自落了。“春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山一路HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟空啼”,春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山一路,不仅使人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象到HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花烂漫,HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟语宛转的佳境,但著以“空啼”二字,却成了以乐写哀,以闹衬寂,充分显示了HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山路的荒寞;这里不仅再也见不到那么多的游人墨客,而且连耕农、樵夫、村姑都不见了。“自落”和“空啼”相照应,写出了诗人面对大好HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河的无限HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞之感。
鉴赏一首诗可以结合其他同类诗歌进行比较理解。这首诗就与一些诗歌有异曲同工之处,可以联系起来体会其情感HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境。首句可联系杜甫《春望》中“国破HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山河在,城春草木深”、姜夔《扬州慢·淮左名都》里“过春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风十里,尽荠麦青青”,体会其荒凉的特点。第三句和第四句可联系杜甫《蜀相》中“映阶碧草自HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色,隔页黄鹂空好音”体会其HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉冷落的特点。这末二句的“自”和“空”两个字的作用跟杜甫《蜀相》中的“自”和“空”作用是一样的,HRef=https://www.qijian.info/list/chunse/ target=_blank class=infotextkey>春色大好,但无人欣赏,其实用乐景写的是哀情,显出HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山中的宁静,从中透出一丝HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春、HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉之情。另外,“自”和“落”也让人想起李清照《一剪梅·红藕香残玉簟秋》中HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光无限好,却物是人非,满眼苍凉景象的诗句:“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花自飘零水自流。”因此不难理解全诗表达了作者面对城破人稀的情景而产生的感世HRef=https://www.qijian.info/list/shanghuai/ target=_blank class=infotextkey>伤怀之情。
李渔《窥词管见》有云:“词虽不出情景二字,然二字亦分主客,情为主,景是客。说景即是说情,非借物HRef=https://www.qijian.info/list/qianhuai/ target=_blank class=infotextkey>遣怀,即将人喻物。有全篇不露秋毫情意,而实句句是情、字字关情者。”诗和词在表现手法上是一致的。这首诗虽然还不能说就做到了“全篇不露秋毫情意”,但句句HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,句句含情,却是比较突出的。尤其值得提出的是,诗中虽然写的是绿草、芳树、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山泉、HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟语,都是一些宜人之景,却构成一幅暮HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景象,渲染一种HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂、HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉、HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦、叹惋的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,这些HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色都是为衬托诗人HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的心境服务的,它充分显示了诗人对时代的深沉叹惋。