南风吹山作平地,帝遣天吴移海水。
王母桃花千遍红,彭祖巫咸几回死?
青毛骢马参差钱,娇春杨柳含缃烟。
筝人劝我金屈卮,神血未凝身问谁?
不须浪饮丁都护,世上英雄本无主。
买丝绣作平原君,有酒唯浇赵州土。
漏催水咽玉蟾蜍,卫娘发薄不胜梳。
羞见秋眉换新绿,二十男儿那刺促?
首四句写高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海也会HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,人不论多么长寿,也会死。在亘古以来的时空中,一切都不是永恒不变的。五至八句言借酒销愁。九至十二句写生不逢时,HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇之HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑。诗人认为当世没有平原君那样的贤主,只好买丝绣成平原君的像,洒酒HRef=https://www.qijian.info/list/jidian/ target=_blank class=infotextkey>祭奠他。最后四句言HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生易老,既然不遇明主,索性及时行乐吧。一个普通的意思,在李贺的笔下,竟有这么多奇思妙想。
诗题“浩歌”语本《HRef=https://www.qijian.info/list/chuci/ target=_blank class=infotextkey>楚辞·九歌·少司命》,即长歌、大声HRef=https://www.qijian.info/list/changge/ target=_blank class=infotextkey>唱歌、纵情放歌之类。一般说来,写作这样的诗宜从HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景入手。但诗人不屑于蹈袭故常,偏从虚处落笔,一开始就把HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的世界展现在读者面前:“南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山作平地,帝遣天吴移海水。”幻象纷呈,雄奇诡谲,却又把沧海桑田的“意”婉曲而又鲜明地表达出来了。宋人刘辰翁评这首诗说:“从‘南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风’一句便不可及,佚荡宛转,真侠HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年之度。”(引自姚佺《昌谷集注解定本》)诗人用HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放的笔触,雄奇的景象,抒发自己凄伤的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,真是既“佚荡”,又“宛转”,字里行间充溢着一种惊世骇俗的英气,所谓“侠HRef=https://www.qijian.info/list/shaonian/ target=_blank class=infotextkey>少年之度”,指的就是这种非凡的气度。
三、四两句,一写仙界,一写尘世。HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说王母种的桃树,“三千年一开HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,三千年一生实”。彭祖和巫咸则是世间寿命最长的人。当王母的桃树开HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花千遍的时候,彭祖和巫咸也不知死了多少次了。两相比照,见出HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的短促。长寿的彭祖和巫咸尚且不能久留人世,何况寻常之辈。这里有两个对比:一是把仙人与凡人相比,一是把凡人中的长寿者与普通人相比。前者见于字面,后者意在言外。这样层层比照、烘托,“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生几何”的命意更加显豁。
五至八句写春游时的情景,用的是反衬手法。先着力烘托春游的盛况。“青毛”句写HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马。HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马的毛色青白相同,构成钱形HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花纹的名叫“连钱骢”,是为名贵之HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马。骑在这样的HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马上,饱览四周的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,真是惬意极了。初春的HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳笼含淡淡的烟霭。眼前的一切是那么柔美,那么逗人遐想。后来大家下HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马休憩,纵酒放歌,欢快之至。而当HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女手捧金杯前来殷勤劝酒的时候,诗人却沉浸在冥思苦想之中了。他想到HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光易老,自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春年华也将逝如流水。“神血未凝身问谁”描述的正是这样一种意绪。
接着诗歌又由抑转扬,HRef=https://www.qijian.info/list/jiegufongjin/ target=_blank class=infotextkey>借古HRef=https://www.qijian.info/list/fongjin/ target=_blank class=infotextkey>讽今,指摘时弊,抒发愤世嫉俗的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。“丁都护”或者像王琦所说,实有其人,并且是这次HRef=https://www.qijian.info/list/jiaoyou/ target=_blank class=infotextkey>郊游宴乐的参与者(见《李长吉歌诗汇解》);或者当时有“丁都护嗜酒”的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说,诗人借以表达劝戒之意。“不须浪饮丁都护”,既是劝人,也是戒己,意思是不要因为自己HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇就浪饮求醉,而应当面向HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,认识到世道沦落,HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄不受重用乃势所必然,不足为怪。诗人愈是这样自宽自慰,愤激之情就愈显得浓烈深沉。“世上”句中“无主”的“主”,影射人主,亦即当时的皇帝,以发泄对朝政的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满。“买丝”云云,与其说是敬慕和HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念平原君,毋宁说是抨击昏庸无道、埋没人才的当权者。表面写“爱”,实际写“恨”,恨自己没有机会施展才能和HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负,以致虚掷了黄金般的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春年华。
结束四句的内容与前面各个部分都有联系,具有一定的概括性。“玉蟾蜍”是古代的一种漏壶。铜壶滴漏,HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音幽细,用“咽”字来表现它,十分准确。另外,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganshi/ target=_blank class=infotextkey>感时伤遇,悲抑万端,这种内在的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情也借助“咽”字曲曲传出,更是传神。“此处通过具体的形象,HRef=https://www.qijian.info/list/jieshi/ target=_blank class=infotextkey>揭示了“红颜易老”的无情规律。末二句急转直下,表示要及时行乐。“羞见秋眉换新绿”有两层意思:一是不要辜负眼前这位侑酒HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女的深情厚意;二是不愿让自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春年华白白流逝。既然世上没有像平原君那样识才爱士的贤哲,就不必作HRef=https://www.qijian.info/list/jiangongliye/ target=_blank class=infotextkey>建功立业的非非之想。面对HRef=https://www.qijian.info/list/genu/ target=_blank class=infotextkey>歌女、美酒、宝HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马、娇春,就纵情开怀畅饮吧。一个年方二十的男儿,正值HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风华正茂之时,不能这般局促偃蹇。这种及时行乐的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,是从愤世嫉俗的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情派生出来的,是对HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实发出的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤控诉。
这首畅叙胸臆的诗篇,造语奇,造境也奇,使人感到耳目一新。诗人骑HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马HRef=https://www.qijian.info/list/taqing/ target=_blank class=infotextkey>踏青,面对大好的HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光,本应产生舒适欢畅的感受。但偏偏就在此时,一种与外界HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物格格不入的忧HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情绪像云雾般在心头冉冉升起。这种把欢乐和HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨、明丽和幽冷等等HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾着的因素糅合起来的现象,在李贺的诗歌里是屡见不鲜的,它使诗歌更具有神奇的魅力。此诗在结构上完全摆脱了由物起兴、以事牵情的程式。它先写“兴”,写由HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物引起的神奇幻象。接着写春游,色彩秾艳,气韵沉酣,与前面的幻觉境界迥然不同,但又是产生那种幻觉的物质HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础。诗人故意颠倒它们的先后次序,造成悲抑的气氛和起落的形势。
后面从“神血”句起都是抒发HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世之悲的笔墨。它们与HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头相适应,有力地表达了HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。全诗活而不乱,粘而不滞,行文的回环曲折与HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的起落HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化相适应,迷离浑化,达到了HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术上完美的统一。