元丰二年,中秋后一日,余自吴兴来杭,东还会稽。龙井有辨才大师,以书邀余入山。比出郭,日已夕,航湖至普宁,遇道人参寥,问龙井所遣篮舆,则曰:“以不时至,去矣。”
是夕,天宇开霁,林间月明,可数毫发。遂弃舟,从参寥策杖并湖而行。出雷峰,度南屏,濯足于惠因涧,入灵石坞,得支径上风篁岭,憩于龙井亭,酌泉据石而饮之。自普宁凡经佛寺十五,皆寂不闻人声。道旁庐舍,灯火隐显,草木深郁,流水激激悲鸣,殆非人间之境。行二鼓,始至寿圣院,谒辨才于朝音堂,明日乃还。
本篇选自《淮海集》,写于元丰二年(1079)秋。这年HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天,秦观要去会稽探望伯父,恰好苏轼自徐州调任湖州途经高邮,他们便一路同行,到吴兴(湖州州治所在地)HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手。秦观到会稽后,听说苏轼被捕下狱,又HRef=https://www.qijian.info/list/dujiang/ target=_blank class=infotextkey>渡江到吴兴问讯,而后再经杭州返回会稽。本篇记述“HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋后一日”夜上HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风篁岭访辨才法师,当是这次路过杭州时的事。第一年,辨才、参寥派人到黄州慰问已被贬官的苏轼,并捎去了秦观写的这篇《龙井题名记》。苏轼看后写道:“览太虚题名,皆予昔时游行处,闭目想之,了然可数。”(《秦太虚题名记》)
《淮海集》中另有一篇《游龙井记》,也是元丰二年所作。文中着重HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述有关龙井的文献记载和HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说,HRef=https://www.qijian.info/list/jioshi/ target=_blank class=infotextkey>解释HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风篁岭为什么多泉水,对所谓在龙井求HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨有灵也发表了看法。比较起来,《龙井题名记》以入HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/fangyou/ target=_blank class=infotextkey>访友为线索,具体地记述了出郭、渡湖、穿林、登HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的行踪,描写了HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,“游”的味道显然浓一些。虽然这是一篇HRef=https://www.qijian.info/list/youji/ target=_blank class=infotextkey>游记HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文,但对HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的细致观察与描绘,以及善于创造清幽的气氛,同样也体现了词人秦观的气质和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术特色。
“道旁庐舍,灯火隐显,草木深郁,流水激激悲鸣”这一句是作者“殆非人间之境”的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹。可HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象出,深木树林中,隐隐闪着火光,两三户人家坐落在这,是一种多么惬意的境界。由此也可看出作者对此地HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景的HRef=https://www.qijian.info/list/xiai/ target=_blank class=infotextkey>喜爱之情,又透漏出内心的欢愉。