桃花庵歌鉴赏

原文

桃花坞裏桃花庵,桃花庵裏桃花仙。

桃花仙人种桃树,又折花枝当酒钱。

酒醒只在花前坐,酒醉还须花下眠。

花前花後日复日,酒醉酒醒年复年。

不愿鞠躬车马前,但愿老死花酒间。

车尘马足贵者趣,酒盏花枝贫者缘。

若将富贵比贫贱,一在平地一在天。

若将贫贱比车马,他得驱驰我得闲。

世人笑我忒风颠,我咲世人看不穿。

记得五陵豪杰墓,无酒无花锄作田。

弘治乙丑三月桃花庵主人唐寅(原版)

桃花坞里桃花庵,桃花庵里桃花仙。

桃花仙人种桃树,又摘桃花换酒钱。

酒醒只在花前坐,酒醉还来花下眠。

半醒半醉日复日,花落花开年复年。

但愿老死花酒间,不愿鞠躬车马前。

车尘马足富者趣,酒盏花枝贫者缘。

若将富贵比贫者,一在平地一在天。

若将贫贱比车马,他得驱驰我得闲。

别人笑我忒风颠,我笑他人看不穿。

不见五陵豪杰墓,无花无酒锄作田。(版本一)

桃花坞里桃花庵,桃花庵里桃花仙。

桃花仙人种桃树,又摘桃花换酒钱。

酒醒只来花下坐,酒醉还来花下眠。

半醒半醉日复日,花落花开年复年。

但愿老死花酒间,不愿鞠躬车马前。

车尘马足富者趣,酒盏花枝贫者缘。

若将富贵比贫贱,一在平地一在天。

若将花酒比车马,他得驱驰我得闲。

别人笑我忒风骚,我笑他人看不穿。

不见五陵豪杰墓,无酒无花锄作田。(版本二)

赏析

  全诗画面艳丽清雅,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格秀逸清俊,音律回HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风舞HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪,意蕴醇厚深远。虽然满眼都是HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、桃、酒、醉等香艳字眼,却毫无低俗之气,反而笔力直透纸背,让人猛然一醒。唐寅诗画得力处正在于此,这首诗也正是唐寅的代表作。

  全诗描绘了两幅画面,一幅是汉朝大官和富人的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活场景,一幅是明朝唐寅自己的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活场景。只用了“鞠躬车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马前”、“车尘HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马足”、“碌碌”等十几个字,就把明朝大官和富人的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活场景传神地勾勒了出来。唐寅自己的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活场景描写得比较详细,“种桃树”、“摘桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花换酒钱”、 “酒醒只在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花前坐,酒醉还来HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花下眠”、“半醉半醒日复日”、“但愿老死HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花酒间,不愿鞠躬车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马前”、“酒盏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士缘”。两幅画面孰优孰劣由读者自己体会和评定。

  “桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花坞里桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花庵,桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花庵下桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花仙。”起首四行,有如一个长长的“推”的镜头,由远及近,将一个画里HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙陡然呈现在读者面前。短短四行,重复用了六个“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,循环复沓,前后钩连,浓墨重彩,迅速堆积出一个HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的世界,使人一下子落入其所设定的情境之中。不紧不慢的语调和语速,又加重了读者的亲切感和好奇心:这桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花仙人究竟过得是怎样的HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活?接下来的四行便展开一幅“醉卧HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间”的美图:看这桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花仙人何等逍遥,何等快活,竟年复一年、日复一日地醉酒赏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花。这里,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与酒,已不完全是诗人藉以谴怀的外物,简直是诗HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生命的一部分,或者说也成了独立的HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命个体,HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花、酒与人,融为一个和谐的整体。以上几句,可谓作者自况,意象生动、鲜明而有深义。那个曾经HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想“朝为田舍郎,暮登天子堂”的学子唐寅不见了,那个烟HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花柳巷醉生梦死的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流才子不见了,痛也痛过,乐也乐过,在经历了几年放浪HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活之后,唐寅终于还是选择逃离闹市,为自己选定这一处世外桃源,和继娶沈氏,开始了相对平静的HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。虽仕进无门,毕竟身有所托,又值壮年,HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景逸思,一咏成诗。

  此一句承上启下,道出了诗人的志趣所在:与其为了荣华富贵奔波劳碌屈己下人,何如在HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花酒间快活逍遥:“车尘HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马足”只是富贵者的趣味,而HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花和酒注定与贫者结缘。如果用金钱和物质来衡量,这两种人两种HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然有着天壤之别,但换个角度去理解,那些富贵者须得时刻绷紧神经,小心翼翼如履薄冰地过活,而所谓贫者,却能多几分闲情,多几分逸趣,反而活得更加HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然、真实,更加轻松和快乐。以上六行全用对比描写,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情在激烈的碰撞中展开,每一句中,因用韵的关系,前紧后舒,充分表现出诗人傲世不俗的个性,和居处HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的的超脱与释然。

  注:“车尘HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马足显者势,酒盏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士缘。若将显者比HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士,一在平地一在天。若将HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花酒比车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,彼何碌碌我何闲。”综合全文HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,显者与HRef=https://www.qijian.info/list/yinshi/ target=_blank class=infotextkey>隐士的对比,较富者与贫者的对比更贴合,作此诗时,唐寅已经经历过了出仕不利,已经绝了“朝为田舍郎,暮登天子堂”的进取之意,是HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居在此。

  然而此中真义并非人人悟得,君不见“别人笑我忒疯癫”?而“我”,却不以为然:“我笑他人看不穿。”难道你们没有看到,昔日叱咤HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风云富贵至极的君王将相,如今又如何呢?不但身已没,势已落,连HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花和酒这些在他们生前不屑一顾的东西都无法奢望了,甚至连坟茔都不保。如果他们在天有知,也只能HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈地看着农夫在自己葬身的土地上耕作了。“不见五陵豪杰墓,无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花无酒锄作田!”一句收束,戛然而止,余味绵绵。

  通观全诗,层次清晰,语言浅近,回旋HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉,近乎HRef=https://www.qijian.info/list/minyao/ target=_blank class=infotextkey>民谣式的自言自语,然而就是这样的自言自语,却蕴涵的无限的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术张力,给人以绵延的审美享受和强烈的认同感,不愧是唐寅诗中之最上乘者。这也正合了韩愈“HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平之音淡薄,而HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思之音要妙;欢愉之辞难工,而穷苦之言易好”(《荆潭唱HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗序》)的著名论断。

  这首诗中最突出,给人印象最深的两个意象是“HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”和“酒”。桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,最早见诸HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学作品,当于《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经·周南》之《桃夭》篇,本意表达一种HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由奔放的情感。而至晋陶渊明《桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花源记》一出,桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花便更多地被用来表达HRef=https://www.qijian.info/list/yinyi/ target=_blank class=infotextkey>隐逸HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀了。古代,桃还有驱鬼辟邪的意思,而“桃”与“逃”谐音,因有避世之意。在唐寅的诗中,“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”这一意象频频出现。试举几例:

  我也不登天子船,我也不上HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安眠。姑苏城外一茅屋,万树桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花月满天。(《把酒HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月歌》)

  桑出罗兮柘出绫,绫罗妆束出娉婷。娉婷红粉歌金缕,歌与桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/liuxu/ target=_blank class=infotextkey>柳絮听。(《桑图》)

  野店桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花万树低,HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光多在画桥西。幽人自得寻芳兴,HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马背诗成路欲迷。(《HRef=https://www.qijian.info/list/tihua/ target=_blank class=infotextkey>题画四首其一》)

  HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开烂漫满村坞,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风烟酷似桃源古。千林映日莺乱啼,万树围春燕双舞。(《桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花坞》)

  草屋柴门无点尘,门前溪水绿粼粼。中间有甚堪HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画,满坞桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花一醉人。(《HRef=https://www.qijian.info/list/tihua/ target=_blank class=infotextkey>题画廿四首其十五》)

  不难看出,例中桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花意象都是用来表达HRef=https://www.qijian.info/list/xianju/ target=_blank class=infotextkey>闲居和HRef=https://www.qijian.info/list/yinyi/ target=_blank class=infotextkey>隐逸HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的。

  “酒”,在中国古代HRef=https://www.qijian.info/list/wenhua/ target=_blank class=infotextkey>文化和古代士人中也有着重要的地位。它不仅可以用来表达HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮慷慨HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,更与世事苍凉、傲岸不羁、独行特立结缘。晋有刘伶、嵇康,唐有“饮中八仙”,宋有东坡“把酒问青天”,而到了明代,又有了唐寅醉酒HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花下眠。

  唐寅在世时声名已著,除在绘画史上拥有突出地位外,在诗词上亦有独创的成就。其诗真切平易,不拘成法,大量采用口语,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境警拔清新,在当时独树一帜,并以其独特超凡的个性和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术气质,从一个侧面,给那个HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由、开放近乎荒唐、混沌的时代做出典型、生动的诠释。

返回