大溪面。遥望绣羽冲烟,锦梭飞练。桃花三十六陂,鲛宫睡起,娇雷乍转。
去如箭。催趁戏旗游鼓,素澜雪溅。东风冷湿蛟腥,澹阴送昼。轻霏弄晚。
洲上青苹生处,斗春不管,怀沙人远。残日半开一川,花影零乱。山屏醉缬,连棹东西岸。阑干倒、千红妆靥,铅香不断。傍暝疏帘卷。翠涟皱净,笙歌未散。簪柳门归懒。犹自有、玉龙黄昏吹怨。重云暗阁,春霖一片。
“大溪面”三句,点龙舟赛的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点及远观赛场。“大溪”,即指苕溪。言在清明时节的德清苕溪水面上,有人HRef=https://www.qijian.info/list/zuzhi/ target=_blank class=infotextkey>组织了一次龙舟竞赛。远远望去,水中、岸上彩旗飘扬,香烟缭绕,条条打扮得五彩缤纷的龙舟像飞梭般地穿过了白练似的溪面。“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”三句,述HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡时的声威。“三十六陂”,“陂”,本指池岸、湖岸,这里指宽阔的苕溪,曲折漫长如一个连一个的大小HRef=https://www.qijian.info/list/hubo/ target=_blank class=infotextkey>湖泊。此言在曲折漫长的溪岸两傍遍植桃树,桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花映水,更增喜庆气氛。龙舟像水晶HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中刚睡醒的神龙般威HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,并且龙舟上的赛手们还齐声呐喊和发出雷鸣似的锣鼓声壮阵、指挥;岸上、HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中的看客也发出了嘈杂的助威声,各种声响汇聚成了炸雷般的轰鸣声。上片遥观龙舟HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡。
“去如箭”三句,言龙舟HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡需要争出高低名次,因此每条HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中的划桨手都是齐心协力,使龙舟驶得如离弦之箭般的快速。船首上有人拿着号旗上下翻飞地指挥、协调,HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中锣鼓声声催急,众舟齐发在溪面上劈波斩浪激起条条白练和HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花似的白沫。“东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”三句,转述清明HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气。言温润的春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风拂面而来,夹带着龙舟上新漆的桐油味,HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间已经不早,天上逐渐聚起了灰云,遮阴了阳光,微HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风中开始飘起了毛毛HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,使看客们也渐渐感到了寒冷意。中片是近观龙舟HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡的细节描写和印象。
“洲上”三句,言溪中的小沙洲边飘浮着青青的绿萍,来这儿参加清明HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡而互争高低的赛手们的热烈气氛和看客们营造出来的节庆氛围,早已冲淡了为HRef=https://www.qijian.info/list/daonian/ target=_blank class=infotextkey>悼念屈大夫的死,而流传下来的划龙舟的记念意义。“怀沙人”,即指HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原怀沙投水而亡的HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说。“残日”四句,转述赛场情景。言时近HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳西坠,一眼望去两岸的桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花林已成朦胧一片。远处屏障般的群HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山也被HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳烧成了酡红色;近观溪中,HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡结束后停着的龙舟以及看客们的HRef=https://www.qijian.info/list/chengchuan/ target=_blank class=infotextkey>乘船几乎把整条溪面都塞满了。“阑干倒”六句,述观赛的看客。言因为了要观看这次HRef=https://www.qijian.info/list/jingdu/ target=_blank class=infotextkey>竞渡比赛,四处赶来的乘舟纵横交错地放倒阑干停靠在两岸边,船舱敞开着以利观赛。HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中的女眷们又在开始敷粉施脂整理观赛时弄乱的脸部、头发,以致溪面上弥漫起一股浓郁的脂粉香。更何况天色虽是近晚,比赛也已经结束,但主人的余兴却未尽,所以通过高卷舱篷的船舱,还可以见到舱内管弦齐奏,娇娘莺唱的寻欢场面。“阑干倒”句紧接“连棹”句而来。“千红妆靥”是为了要取悦于夫婿或主人们也,即所谓“女为悦己者容”。“簪柳门”三句,状HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓,也是紧接“笙歌”句而有感而发。此言在乘HRef=https://www.qijian.info/list/zhouzhong/ target=_blank class=infotextkey>舟中的HRef=https://www.qijian.info/list/geji/ target=_blank class=infotextkey>歌妓,因为白天抽空上岸尽兴游玩,临晚头簪柳枝姗姗来迟,已是疲劳不堪了。但是主人有令重开歌宴,她不敢不遵。所以从勉强吹奏出来的玉笛声中,传递出一种HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨的氛围,笼罩着HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏中的水面,以示其身不由己的苦衷。“重云”两句,兴尽HRef=https://www.qijian.info/list/guijia/ target=_blank class=infotextkey>归家。一“阁”字,可释为赛手和看客们居住的楼阁、庭阁,家中之阁也。此言大家回家后,已是乌云四合,室内一片昏暗,顷刻之间大HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨就跟着下来了。结句与中片“澹阴送昼”,“轻霏弄晚”的HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气遥相呼应,并点题“清明”,突出了一天之中忽晴、忽HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨、忽阴、忽霖的“HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气孩儿脸”的气候特色。下片写看客们(包括词人)观赛后兴尽而归,又无淋漓之苦的结局。