赠妇诗三首鉴赏

原文

秦嘉,字士会,陇西人也。为郡上计。其妻徐淑,寝疾还家,不获面别。赠诗云尔。

人生譬朝露,居世多屯蹇。

忧艰常早至,欢会常苦晚。

念当奉时役,去尔日遥远。

遣车迎子还,空往复空返。

省书情凄怆,临食不能饭。

独坐空房中,谁与相劝勉?

长夜不能眠,伏枕独辗转。

忧来如循环,匪席不可卷。

皇灵无私亲,为善荷天禄。

伤我与尔身,少小罹茕独。

既得结大义,欢乐苦不足。

念当远离别,思念叙款曲。

河广无舟梁,道近隔丘陆。

临路怀惆怅,中驾正踯躅。

浮云起高山,悲风激深谷。

良马不回鞍,轻车不转毂。

针药可屡进,愁思难为数。

贞士笃终始,恩义不可属。

肃肃仆夫征,锵锵扬和铃。

清晨当引迈,束带待鸡鸣。

顾看空室中,仿佛想姿形。

一别怀万恨,起坐为不宁。

何用叙我心,遗思致款诚。

宝钗好耀首,明镜可鉴形。

芳香去垢秽,素琴有清声。

诗人感木瓜,乃欲答瑶琼。

愧彼赠我厚,惭此往物轻。

虽知未足报,贵用叙我情。

赏析

  这三首诗,都是写秦嘉奉役离乡,想与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子HRef=https://www.qijian.info/list/liubie/ target=_blank class=infotextkey>留别,但HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子因病不能回来相见。本来,奉役远别,已是令人HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤之事,又不能与爱妻HRef=https://www.qijian.info/list/liubie/ target=_blank class=infotextkey>留别,那更是悲上生悲,因此作诗三首以表达对HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别,苦苦HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之情。

  第一首诗歌以HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,首先大发对HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨:“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生譬朝露……欢会常苦晚。”诗本应该靠形象思维,此四句却为逻辑思维,这样写一般是容易破坏诗情的,然而这里不仅没有,反而增强了此诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。究其原因,是HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论中带着强烈的情感,字字浸血,深切感人,情感的氛围被这四句话造得浓浓的,呈现出直抒HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀式的HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论。而且四句话从大的范围高度概括了HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的短暂和HRef=https://www.qijian.info/list/jianxin/ target=_blank class=infotextkey>艰辛,使全诗提到一个重要高度来认识诗人和HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的不能面别之事,给全诗造成一种高格境界。诗歌由虚到实,由HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论到HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,紧接着就将自己未能和HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子面别的前后经过叙写出来。自己要“奉时役”,要和自己的HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子相距一天天遥远,遣车想让HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子回来面别,谁知HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子竟不能回来,看到HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子捎来的信,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情凄怆,“临食不能饭”,痴坐空室,长夜不眠。这段HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述不事假借,不用比兴,只是敷陈其事,但由于HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事中处处含情,字字有情韵,情深意浓。另外由于在HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事时能选取有特征的事物,如写车子的“空往复空还”,看信时的“情凄怆”,临食时的“不能饭”,空房中无人“HRef=https://www.qijian.info/list/quanmian/ target=_blank class=infotextkey>劝勉”,直至心怀,潸然泪下,不HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情而情自溢于言外。

  第二首起笔突兀,以向皇灵发问,一下子将情感推向高峰。人在HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤的时候,常常要埋怨苍天和神灵。HRef=https://www.qijian.info/list/quyuan/ target=_blank class=infotextkey>屈原放逐,作《天问》篇,一口气向苍天提出了一百七十多个为什么。蔡文姬在《胡笳十八拍》中,也呼喊“天不仁兮降离乱,地不仁兮使我逢此时”,“为天有眼兮何不见我独漂流?为神有灵兮何事处我天南海北头”,秦嘉在这首诗中HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头就提出了同样的看法,他认为既然“皇灵无私亲,为善荷天禄”,那为什么“伤我与尔身,少小罹茕独”,为什么“既得结大义,欢乐苦不足”,作者忿忿不平的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情一下子达到高峰,给全诗定下情感的基调。下面稍作收煞,用和缓的语气,如泣如诉,表达HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别之情。或通过HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻:“河广无舟梁,道近隔丘陆。”表示这一去不管道路远近,中间都有种种阻拦,使他和HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子难得相见。或HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景:“浮云起高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,悲HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风激深谷。”感觉到当时高HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山像起了愁云一样,连深谷中也像发起一阵悲HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,以此造成HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清的气氛。或HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于物,说好HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马也不听使唤了,车在途中不肯前进。种种主观感受,使周围的一切都染上了依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情色彩。后四句直抒HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀,又使情HRef=https://www.qijian.info/list/ganji/ target=_blank class=infotextkey>感激起一个高潮。“针药可屡进”,而连续不断的HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思是难以忍受的,然后表示自己对HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的HRef=https://www.qijian.info/list/jianzhen/ target=_blank class=infotextkey>坚贞不渝。从而使全诗的HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之情得到与前面一致的表现,形成一个和谐的统一体。

  第三首一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头就造足了起程的气氛。室外,车夫已经赶到,车铃声响起。并用叠字“肃肃”“锵锵”来形容赶车的速度,扬和铃的HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音,有匆匆欲行之感。室内却是另一番情景:诗人束带整装,准备起程,再回过头看空房,只能在想像中依稀见到HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的容貌和形体,在这奉役远行之时,不能与HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子面别,诗人起坐不宁,室内室外,情形不同,但都统一于“起程”,使起程的气氛造得浓浓的。诗人还用赠礼表达对HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的深情厚意。宝钗、明镜、芳香、素琴都是秦嘉临行前留赠HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的。秦嘉在《重报妻书》有云:“间得此镜,既明且好,形观文彩,世所希有,意甚爱之。故以相与,并致宝钗一双,价值千金,龙虎组履一绷,好香四种各一斤。素琴一张,常所自弹也。明镜可以鉴形,宝钗可以耀首,芳香可以馥身去秽,麝香可以辟恶气,素琴可以娱耳。”可见这四样东西之珍贵。由于珍贵,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然表达了作者的一片心意。然而作者仍然HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经·木瓜》中应当拿更好的东西报答对方,自谦地认为:HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子过去赠给自己的东西很珍贵,很多,自己赠给HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的东西仍然显得很少,很不值钱,因此不能报答HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子对自己的深恩,但可贵的是可以用它来表达自己的一点心意。惟其珍贵却自谦,才更显出诗人的爱是无私的,是极其深厚的。这种一层深似一层的表现方式,又比《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经·木瓜》篇更胜一筹,得到了更为HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果。

返回