浣溪沙·软草平莎过雨新鉴赏

原文

徐州石潭谢雨,道上作五首。潭在城东二十里,常与泗水增减清浊相应。

软草平莎过雨新,轻沙走马路无尘。何时收拾耦耕身?

日暖桑麻光似泼,风来蒿艾气如薰。使君元是此中人。

赏析

  此词是作者徐州谢HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨词的最后一首,写词人巡视归来时的HRef=https://www.qijian.info/list/ganxiang/ target=_blank class=infotextkey>感想。词中表现了词人HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村,HRef=https://www.qijian.info/list/guanxin/ target=_blank class=infotextkey>关心HRef=https://www.qijian.info/list/minsheng/ target=_blank class=infotextkey>民生,与老HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓休戚与共的作HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风。作为以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活为题材的作品,这首词之HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风朴实,格调清新,完全突破了“词为艳科”的藩篱,为有宋一代词HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化和HRef=https://www.qijian.info/list/xiangcun/ target=_blank class=infotextkey>乡村词的发展作出了贡献。

  上片首二句“软草平莎过HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨新,轻沙走HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马路无尘”,不仅写出“草”之“软”、“沙”之“轻”,而且写出作者在这种清新宜人的环境之中舒适轻松的感受。久旱逢HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,如沐甘霖,经HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨之后的道上,“软草平莎”,油绿水灵,格外清新;路面上,一层薄沙,经HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨之后,净而无尘,纵HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马驰骋,自是十分惬意。触此HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景,作者情动于衷,遂脱口而出:“何时收拾耦耕身?”“耦耕”,指二人并耜而耕,典出《论语·微子》:“长沮、桀溺耦而耕。”长沮、桀溺是春秋末年的两个HRef=https://www.qijian.info/list/yinzho/ target=_blank class=infotextkey>隐者。二人因见世道衰微,遂HRef=https://www.qijian.info/list/yinju/ target=_blank class=infotextkey>隐居不仕。此处“收拾耦耕身”,不仅表现出苏轼对HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱,同时也是他在HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上不得意的情况下,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途HRef=https://www.qijian.info/list/kanke/ target=_blank class=infotextkey>坎坷、HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾的一种反映。

  下片“日暖桑麻光似泼,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风来蒿艾气如薰”二句,承上接转,将HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境宕开,从道上写到田野里的蓬勃景象。在春日的照耀之下,桑麻欣欣向荣,闪烁着诱人的绿光;一阵暖HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,挟带着蒿艾的薰香扑鼻而来,沁人心肺。这两句对仗工整,且妙用点染之法。上写日照桑麻之景,先用画笔一“点”;“光似泼”则用大笔涂抹,尽力渲染,将春日HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨过天晴后田野中的蓬勃景象渲染得淋漓尽致;下句亦用点染之法,先点明“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风来蒿艾”之景,再渲染其香气“如薰”。“光似泼”用实笔,“气如薰”用虚写。虚实相间,有色有香,并生妙趣。“使君元是此中人”给句,画龙点睛,为升华之笔。它既道出了作者“收拾耦耕身”的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想本源,又将作者对HRef=https://www.qijian.info/list/nongcun/ target=_blank class=infotextkey>农村HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/reai/ target=_blank class=infotextkey>热爱之情更进一步深化。

  作者身为“使君”,却能不忘他“元是此中人”,且乐于如此,确实难能可贵。

  这首词结构既不同于前四首,也与一般同类词的结构不同。前四首《浣溪沙》词全是HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,并不直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情、HRef=https://www.qijian.info/list/yilun/ target=_blank class=infotextkey>议论,而是于字行之间蕴蓄着作者的HRef=https://www.qijian.info/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦之情。这首用HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景和HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情互相错综层递的形式来写。

  上片首二句写作者于道中所见之景,接着HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然逗出他希冀归耕HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望;下片首二句写作者所见HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园之景,又HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,照应“何时收拾耦耕身”而想到自己“元是此中人”。这样写,不仅使全词情景交融,浑然一体,而且使词情逐层深化升华。特别“软草平莎过HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨新”二句、“日暖桑麻光似泼”二句更是出神入化,有含蓄隽永之妙。

返回