高楼聊引望,杳杳一川平。
远水无人渡,孤舟尽日横。
荒村生断霭,深树语流莺。
旧业遥清渭,沉思忽自惊。
HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天是万物复兴勃苏的时节,客居HRef=https://www.qijian.info/list/taxiang/ target=_blank class=infotextkey>他乡的HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子,每到HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天,总会不由自主地生出HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之感。寇准当时身在乡外,遇上HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天,写下了这首怀归的诗篇。
诗要表现的是HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡怀归,所以选取了最能表现这一情绪的“HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼”来写。首联就说自己HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上高楼,伸长了脖子,向远处眺望,只见到无尽的春水,涨满了河中。这一联气势很宏大,给下文发挥情感留下了充分的余地。HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人HRef=https://www.qijian.info/list/lunshi/ target=_blank class=infotextkey>论诗强调起句要拉得开,压得住,这首诗正做到了这一点。
颔联俯察。诗人从平野尽头收回视线,开始细细察着楼前底下有无别致的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。原来在这片广野中,竟横卧着一条河流,水上还有一条渡船。不过,四野空旷无人,既不见渡者,连那船家也不知到哪去了。诗人不由好奇,便将目光久久地停留在那。但是看了好半天,也不见有个入来,只有那条孤零零的渡船横转在水里飘啊悠的,诗人心里琢磨着:看来这条渡船自清晨渡入后,就一整夭地被船家撂在这儿了。这一联纯粹的HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景句,宋人葛立方竟认为:“寇忠愍少知巴东县,有‘野水无人渡,孤舟尽日横’之句,固以公辅自期矣,奈何时未有知者。”(《韵语阳秋》卷十八)这是从何说起,因此遭到清人何文焕的诘难:此联“乃袭‘野度无人舟自横’句,葛公谓其‘以公辅自期’,强作解矣。”(《历代诗话考索》)何氏的意见是正确的。寇准因为“平昔酷爱王右丞、韦苏州诗”(范雍诗序语),所以此地看见相仿HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色时,很HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地受到韦应物《滁州西涧》诗的触发,便随手点化了韦句,而HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境比韦来得丰厚,如斯而已,何来“公辅自期”之思。葛立方之说显然是穿凿附会。
颈联写抬眼见闻。诗人伫望楼头已久,因此当他目光移开渡船,抬眼向荒村望去时,已近HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,村里入家大约已在点火做饭了,所以冒出了缕缕轻烟。高楼不远处还有一座古寺,听得出有几只黄莺在那儿啼嗽着。
也许是流水、渡船、炊烟勾起了诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡类似HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆,抑或是无所栖托的流莺的啼声唤出了诗人心中对故居的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,总之,HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼见闻领出了尾联的怀归之情。此时,诗人不可遏止地HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念起HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡来:在那遥远的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,那清清的渭水流经的下邽,就是自己的故里,在那里,有自己的HRef=https://www.qijian.info/list/tianyuan/ target=_blank class=infotextkey>田园家业,有自已的HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人······迷离恍惚之中,诗人仿佛已置身故园,看到了HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的流水,HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的渡船,HRef=https://www.qijian.info/list/jiaxiang/ target=_blank class=infotextkey>家乡的村庄。他完全浸入了沉思之中。蓦地一阵心惊,他回过神来:“此身还在HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡巴东呢!”这时,他的心头该有何HRef=https://www.qijian.info/list/ganxiang/ target=_blank class=infotextkey>感想,然而他不说了,就在“惊”字上收住了笔。
由于HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景是全诗的重心,对仗工稳、HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活气息浓郁的中间二联景句就成了诗的中心。尤其“野水”一联,妙手偶得,浑然天成,更博得了HRef=https://www.qijian.info/list/zanshang/ target=_blank class=infotextkey>赞赏。宋僧文莹《湘HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山野录》以为它“深入唐人HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格”。王渔洋把它转引入《带经堂诗话》的“佳句类”内,连北宋翰林HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画院也将此联作为考题来品评考生高低,这都说明这首诗以HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景驰名,以致本来写得并不差的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情句却为它所掩了。