卜算子·天生百种愁鉴赏

原文

天生百种愁,挂在斜阳树。绿叶阴阴占得春,草满莺啼处。

不见生尘步。空忆如簧语。柳外重重叠叠山,遮不断、愁来路。

赏析

  “天生百种愁”,词一HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,就将胸中万斛愁情,喷薄而出,这也是和HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花间HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉含蓄的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格所不同的。愁本胸中,怎么会挂斜阳树呢?这句看似无理的话,实际上表达的是一种趋近极致的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,亦有所本。境界相对静止,没有强烈的动词,写的是所思之人远HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山外,词人举目远望,唯见斜阳照处,烟雾迷茫,绿树青HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,好似披挂着满树HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪。词人HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,于是就产生这种形似无理、实却情深的语言。

  “绿叶”二句承上语意,描写词人所见HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物:树上绿叶,树下芳草,还有那飞舞其间的啼莺,都是当时的景致。由于词发端情绪激越,至此则略一顿挫,节奏上趋于舒缓HRef=https://www.qijian.info/list/heping/ target=_blank class=infotextkey>和平稳。就词意而言,说的是先以愁人之眼观树,遂觉满树愁情,而今冷静观察,才知树自为树,人自为人。“自得春”三字,下得极妙。绿树芳草,欣欣向荣;黄莺当春,自鸣得意,与人邈不相涉,唯达其理者体其情也。这里虽宕开一笔,但却使词有了更深的意味。

  下片开始具体写所愁的内容:“不见凌波步,空忆如簧语。”从这两句看,主人公HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念的是一位绝色佳人。此词,由于笔墨有限,不能对佳人之美作细致的描绘,往往只是拣最传神的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方点染几笔;这位佳人轻盈的步履、美妙的HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音,一直萦回主人翁的胸臆。因被重重叠叠的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山峦所遮断,佳人亿而不见,便产生难以排解的HRef=https://www.qijian.info/list/chouyuan/ target=_blank class=infotextkey>愁怨。这两句既与起首二句相映射,也逗引起HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾二句,为实写。

  HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾两句“柳外重重叠叠HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,遮不断、愁来路”是用借喻手法来写愁。徐俯这里是说,愁自外面向主体袭来,要借客体的力量把它挡住。他用HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山来构成重重叠叠的屏障,企图阻挡HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁的侵袭;然而仍然阻挡不住,则愁之深重,更加可想而知了。愁的来路为何和HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山有关,盖因所思之人斜阳外、HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山那边,这里是照应HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头。起首以树比愁,HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾以HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山遮愁,前后照应,浑然一体。这个借喻新奇工巧,历来为人所称道。

返回