早秋三首鉴赏

原文

遥夜泛清瑟,西风生翠萝。

残萤委玉露,早雁拂银河。

高树晓还密,远山晴更多。

淮南一叶下,自觉老烟波。

一叶下前墀,淮南人已悲。

蹉跎青汉望,迢递白云期。

老信相如渴,贫忧曼倩饥。

生公与园吏,何处是吾师?

蓟北雁犹远,淮南人已悲。

残桃间堕井,新菊亦侵篱。

书剑岂相误,琴樽聊自持。

西斋风雨夜,更有咏贫诗。

赏析

  其一

  《早秋》第一首的前六句,都是写早秋的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物。起句先从HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜写起,在漫长的HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye/ target=_blank class=infotextkey>秋夜中,漂浮着一种清冷的气息。西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风已经从翠绿的草地上兴起。

  这两句诗,由感觉到视觉,由静而动,非常HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,而且HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景。表面看似乎诗人只是客观地描述了自己的感受,但如果我们联系宋玉《HRef=https://www.qijian.info/list/chuci/ target=_blank class=infotextkey>楚辞·九辩》中的“靓青秋之遥夜兮,心缭惋而有哀”句意,便不难理解诗人主观意识的作用。

  这正如克罗齐在《HRef=https://www.qijian.info/list/moixue/ target=_blank class=infotextkey>美学)中所说:“HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术把一种情趣寄托在一个意象里,情趣离意象,或是意象HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情趣,都不能独立。”三、四句,作者选取残萤栖身于晶莹的露珠上,早飞的HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁拂过银河,这两个典型景象一动一静,一俯一仰,一远一近,互相对照,相映成趣,很HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然地将HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间由HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚推到了黎明。而随着HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间的进一步推移,拂晓来到,所看到的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物也更加清晰。五、六句写了高大的树木,显得更加茂密,远处的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山岭,由于秋高气爽,HRef=https://www.qijian.info/list/tianqi/ target=_blank class=infotextkey>天气晴好,看得更真切,显得也像更多了。以上六句诗,不仅HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间顺序安排得井然有序,而且所选的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,也都具有早秋特定HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间里的典型物色,使我们有如看到一幅幅早秋的联环画。而诗中HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清,HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物,又隐隐透露出诗人HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂之情。

  HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾二句是诗的点睛之笔。从淮南一片树叶的落下,而引发作者的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世之感,为自己要终老于雾霭苍茫的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边而HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤。人们常说“一叶知秋”一片落叶不仅可以预示HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的到来,同时也引发了作者的HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世飘零,身不由己及HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途无路的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。作者从落叶HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到自己的终身将终老HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边,作为一个才华横溢的HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi2/ target=_blank class=infotextkey>知识分子,HRef=https://www.qijian.info/list/aitong/ target=_blank class=infotextkey>哀痛之情不言而喻。至此我们不难看出,前面HRef=https://www.qijian.info/list/qiqing/ target=_blank class=infotextkey>凄清HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物的描写,实际上都是为最后的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情抒发作铺垫。此外,本诗的最后一句,还为第二首诗预留了表现空间,起到了承上启下的作用。

  其二

  第二首,起句直抒胸臆,由台阶前的落叶引发出作者之悲,一个“悲”字为全诗奠定了HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情基调。然而悲又从何而来呢?

  三、四两句作了解说:随着HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光的流逝,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途渺茫,高官显爵已经没有HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望了,而要想HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐成仙又可望而不可及。可见,一种对未来HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途的HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望甚至绝望的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,始终困扰着作者。而这种HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨在封建文人的笔下出现,应该说是比较普遍的。魏晋时期的王粲在《HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼赋》中就曾发出“惧匏瓜之徒悬兮,畏井渫之莫食”的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨;唐代的李白在《HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难>一诗中甚至要大声呐喊:“HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难,HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难!多歧路,今安在?”在封建HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会中,HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi2/ target=_blank class=infotextkey>知识分子在HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上常常会受到意想不到的挫折和打击,从而使他们感到HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途未卜,世路HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难,对未来产生HRef=https://www.qijian.info/list/beiguan/ target=_blank class=infotextkey>悲观HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望情绪。

  这种情绪HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然在诗歌中反映出来,五、六句,引HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人以自况,到了老年才理解汉代的大辞赋家司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相如贫病交加的HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难,穷困时更加体会到东方朔的苦辛。作者从自己的际遇,HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想到古代著名HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相如和东方朔的HRef=https://www.qijian.info/list/kanke/ target=_blank class=infotextkey>坎坷HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇,相比之下自己的不幸又算得了什么呢?这从另一个侧面反映了封建HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会普遍存在的HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi2/ target=_blank class=infotextkey>知识分子遭受排挤和打击的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。诗的最后从HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人想到自己的未来,以反诘的语气作结。生公虽能令顽石点头,庄周虽能抛却尘世HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求逍遥游,但哪一个才是自己的师法榜样呢?

  这是作者在屡遭挫折,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途无望的情况卜,表现出对目己禾采HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨途的迷惘与困惑,想要HRef=https://www.qijian.info/list/guiyin/ target=_blank class=infotextkey>归隐,而又不甘心终老HRef=https://www.qijian.info/list/jiangbian/ target=_blank class=infotextkey>江边,这种客观HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实与主观HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,正是作者“悲”的缘由。

  其三

  第三首,HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头两句,又以“悲”字领起。虽然蓟北南归的HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁离这里还很远,但身在淮南的作者,却已经感到HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤。这里景情之间似乎出现了某种HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾和不协调,使人感到作者的“悲”好像是毫无来由。但接读下文我们就会明白,尽管雁犹远,但HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的脚步却还是毫不客气地临近了。

  三、四句HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描写,剩余的桃子间或掉到井里,HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天新开的菊HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花已渐渐地接近了篱笆。这里作者通过静中有动,以动衬静的表现方法,把环境写得非常空灵,寂静,正好衬托出作者HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的来临,标志一年又将结束,而自己却仍然是HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途无望,是什么原因使自己落得如此下场呢?难道是HRef=https://www.qijian.info/list/dushu/ target=_blank class=infotextkey>读书习剑两相耽误,如孟浩然《自洛之越》诗中所说:“遑遑三十载,书剑两无成”吗?思来想去,也难有一个完满的答案。最后只好暂且以琴和酒,聊以消遣自持,并且在西书房中一个HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨交加的HRef=https://www.qijian.info/list/yewan/ target=_blank class=infotextkey>夜晚,写下了咏贫的诗作。表现出一种类乎于“君子安贫,达人知命”(王勃《滕王阁序》)的HRef=https://www.qijian.info/list/kuangda/ target=_blank class=infotextkey>旷达HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度,从而结束了全篇。

返回