采桑子·辘轳金井梧桐晚鉴赏

原文

辘轳金井梧桐晚,几树惊秋。昼雨新愁,百尺虾须在玉钩。

琼窗春断双蛾(é)皱,回首边头。欲寄鳞游,九曲寒波不泝流。

赏析

琼窗春断双蛾皱,回首边头。欲寄鳞游,九曲寒波不泝流。

  上片HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,先点出“辘轳”、“金井”、“梧桐”三物,不单是写实,也都有寓意。辘轳是井上汲水的工具,汲水是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子之事,故井边常常是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之所。辘轳的循环滚动又与HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的辗转反复相通,摇着辘轳,HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思缠绵,往往是诗词之中HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子思情的象征。古代的井边多种梧桐,“一叶知秋”,秋来梧桐叶儿黄,故梧桐是常见的HRef=https://www.qijian.info/list/beiqiu/ target=_blank class=infotextkey>悲秋意象。这三者位置相关,意义相通,常常被联系到一起来写HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思,如吴均的“玉栏金井牵辘轳”,王昌龄的“金井梧桐HRef=https://www.qijian.info/list/qiuye2/ target=_blank class=infotextkey>秋叶黄”,与这里的“辘轳金井梧桐晚”,都是同一个意思。不过,李煜的表达更精巧一些,他在句中强调了一个“晚”字。“晚”可以指HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,暗示了从早到晚的期盼,有“HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏望绝”之意。“晚”也可以指秋深,突出梧桐叶黄陨落的形象,令人HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想岁华流逝、HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春不再而引出悲哀。故接下来的“几树惊秋”,本来是HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人在惊秋,却道以“树惊秋”;写情就更婉转,更深沉,并使HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟的HRef=https://www.qijian.info/list/qiujing/ target=_blank class=infotextkey>秋景与HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/shangqing/ target=_blank class=infotextkey>伤情融合到了一起。“昼HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨如愁”引出HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物。说是“昼HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,可见是下了一天还没有停的HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨。而这HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨是小HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,丝HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,纷纷扬扬,飞飞洒洒,就如同弥漫在人心中的HRef=https://www.qijian.info/list/youchou/ target=_blank class=infotextkey>忧愁一样,无边无际,无休无止。“百尺虾须在玉钩”,是说精美的竹帘挂在钩上,暗指人的遥望,下启“回首边头”,HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描写也就由室外转入了室内。

  下片HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,以“琼窗”承接上片的“百尺虾须”,过渡十分HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。这里的“春断”,要分作两层意思来理解。一是说春去秋来,HRef=https://www.qijian.info/list/shiguang/ target=_blank class=infotextkey>时光流逝,岁华渐老,HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春不再复返,故日“断”。一是说远人无消息,任凭HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,深情不得传达,“肠断白萍洲”(温庭筠),“春断”也就是“情断”。这两层意思相辅相映,都在表现HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之深,于是而有“双蛾”之皱,有“回首”之举,有“欲寄”之事,更用一连串的动作写出HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念之切。由皱眉,到遥望,到“欲寄鳞游”,HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情渐进深化,写出HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子终于决定要以主动的诉说去打动对方的心,以唤回心爱的人。可是,“九曲寒波不湃流”。HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山高水寒路曲折,纵使信写出,何人可传寄?何处可投递?HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈之极。可越是HRef=https://www.qijian.info/list/wunai/ target=_blank class=infotextkey>无奈,越见情深。

  全词以意融景,一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列景象有机地融成一幅饱含秋意、HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风景画,画中有人,人外有秋,秋内有思,秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/qiuyu/ target=_blank class=infotextkey>秋HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨关HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思,HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别恨联秋怨,写得HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约蕴藉,回味悠长。后人HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马致远之《天净沙·HRef=https://www.qijian.info/list/qiusi/ target=_blank class=infotextkey>秋思》颇得其HRef=https://www.qijian.info/list/wanyue/ target=_blank class=infotextkey>婉约韵致。

返回