东风著意,先上小桃枝。红粉腻,娇如醉,倚朱扉。记年时,隐映新妆面,临水岸,春将半,云日暖,斜桥转,夹城西。草软莎平,跋马垂杨渡,玉勒争嘶。认娥眉凝笑,脸薄拂燕脂。绣户曾窥,恨依依。
共携手处,香如雾,红随步,怨春迟。消瘦损,凭谁问?只花知,泪空垂。旧日堂前燕,和烟雨,又双飞。人自老,春长好,梦佳期。前度刘郎,几许风流地,花也应悲。但茫茫暮霭,目断武陵溪,往事难追。
这首词题作“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”,借写桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花而诉说了一段香艳哀婉的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事,将咏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人结合起来。
“东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风著意,先上小桃枝。红粉腻,娇如醉,倚朱扉。”开篇便是桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的动人形象。HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光明媚,暖HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风骀荡,小桃初绽,俊俏芬芳。“红粉腻,娇如醉,倚朱扉。”三句作者以人比HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,展现桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花的鲜丽可爱。朵朵桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,娇嫩鲜美,红香翠意,争艳窗扉,这不恰似浓施粉黛、娇痴似醉、斜倚朱扉的佳人?“腻”字突出了红色之艳,“醉”写出来小桃的妩媚,作者HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻巧妙,别出心裁,却又妥帖HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然,精当到位。这样着笔,不仅赋予静物人的丽质和生气,也为下文由HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花捕HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人作了铺垫,再带出“记年时”HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然水到渠成。
“记年时”到“脸薄拂燕支”都是对佳人的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆,作者以细腻的手笔铺叙开来。那时,HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光旖旎,暖意融融。芳草萋萋,HRef=https://www.qijian.info/list/chuiliu/ target=_blank class=infotextkey>垂柳袅袅,词人正策HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马而驰,不经意间瞥见了佳人清隽的脸庞,在临水的岸边,隐隐与桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花相映,娇颜新妆,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情万种,他遂“玉勒争嘶”,驻足痴望。“认蛾眉凝笑”两句是佳人的优雅形象,她婉转蛾眉,笑靥如HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,略施粉黛,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风姿绰约,令作者钟情倾心。但是,作者忽而插入一句“绣户曾窥。恨依依”,值得细细品味欣赏。这暗含了他与佳人曲折的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情经历,“绣户曾窥”是他HRef=https://www.qijian.info/list/xunfang/ target=_blank class=infotextkey>寻访、HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求佳人的画面;“恨依依”则写他寻人不遇或未能如愿的HRef=https://www.qijian.info/list/luomo/ target=_blank class=infotextkey>落寞心绪,作者用语隐约含蓄,正暗合他当时的幽微心绪。
下阕由HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆转入HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。“共携手处”三句HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉幽曲,透露出今昔迥异。当初桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花娇艳馥丽,而今却已香薄似雾、落红随步,失去了往日的美妙HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风情,直教人HRef=https://www.qijian.info/list/lianxi/ target=_blank class=infotextkey>怜惜。作者不南埋怨起春之迟暮,因为它带来了太多的HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感。“销瘦损。凭谁问。只HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花知。泪空垂”是此时词人的怀抱,佳人不见,HRef=https://www.qijian.info/list/lianqing/ target=_blank class=infotextkey>恋情已远,他却依旧执著HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆,在HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁别一服中变得憔悴。
“旧日堂前燕”一句出自唐刘禹锡《乌衣巷》,但作者转化其意,突出的不是“飞人寻常HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓家”的世事变迁,而是“和烟HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,又双飞”的清冷HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单。HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子还能双宿双飞,形影不离,而人却是形单影只、茕茕孑立,对比强烈,摄人心魄。“人自老”三句,又是HRef=https://www.qijian.info/list/xiaose/ target=_blank class=infotextkey>萧瑟之笔,HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光仍好,人却已老去,仕期也只有求诸梦里。“前度刘郎,儿许HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流地,化也应悲”暗用了刘禹锡《再游玄都观》的涛句:“百亩庭中半是苔,桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花净尽菜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花开。种桃HRef=https://www.qijian.info/list/daoshi/ target=_blank class=infotextkey>道士归何处,前度刘郎今义来。”其中也暗含刘晨重入天台HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,又一次扣住桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,抒发了物是人北的伤逝。经过一番缠绵往复的HRef=https://www.qijian.info/list/yongtan/ target=_blank class=infotextkey>咏叹,作者最后结以“但茫茫暮霭,目断武陵溪。HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事难追”点明了HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事堪哀、旧梦难续的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题。“武陵”的出现并不突兀,还是运用的刘晨上天台HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,他曾误入武陵溪,后多称他为“武陵人”,如“晨肇蓖来路已迷,碧桃化谢武陵溪”(唐工涣《HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅诗》),所以这仍与题目“桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”天合。词人早构建了心灵的HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好桃源,承载着他全部的梦,但住一片茫茫的暮霭中,望穿了武陵溪水,也找不回当时的曼妙温情。
本词以桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花始,以桃HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花终,咏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花与HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人交织衬映,借物HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,借物HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人,情致婉曲缠绵,语言妩媚动人。词中,词人的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆也随着季节不断更换,这种时空流转的写法,乃是中国古典诗词的一大特色。