国风·邶风·燕燕鉴赏

原文

燕燕于飞,差池其羽。之子于归,远送于野。瞻望弗及,泣涕如雨。

燕燕于飞,颉之颃之。之子于归,远于将之。瞻望弗及,伫立以泣。

燕燕于飞,下上其音。之子于归,远送于南。瞻望弗及,实劳我心。

仲氏任只,其心塞渊。终温且惠,淑慎其身。先君之思,以勖寡人。

赏析

  《燕燕》全诗四章,前三章重章渲染HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别情境,后一章深情HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆被送者的美德。HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情深婉而语意沉痛,HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人传神而敬意顿生。

  前三章开首以飞燕起兴:“燕燕于飞,差池其羽”,“颉之颃之”,“下上其音”。《朱子语类》赞曰:“譬如画工一般,直是写得他HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神出。”阳春三月,群燕飞翔,蹁跹上下,呢喃鸣唱。然而,诗人用意不只是描绘一幅“春燕试飞图”。而是以燕燕双飞的HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由欢畅,来反衬同胞HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤。此所谓“譬如画工”又“写出HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神”。接着点明事由:“之子于归,远送于野。”HRef=https://www.qijian.info/list/fuqin/ target=_blank class=infotextkey>父亲已去世,妹妹又要远嫁,同胞手足今日分离,此情此境,依依难别。“远于将之”、“远送于南”,相送一程又一程,更见HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪之黯然。然而,千里相送,总有一别。远嫁的妹妹终于遽然而去,深情的兄长仍依依难舍。这里诗歌运用HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术手法表现出感人的情境:“瞻望弗及,泣涕如HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨”,“伫立以泣”、“实劳我心”。先是HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高瞻望,虽车HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马不见,却行尘时起;后是瞻望弗及,唯伫立以泣,伤心HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念。真是HRef=https://www.qijian.info/list/xiongmei/ target=_blank class=infotextkey>兄妹情深,依依HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别,缠绵悱恻,鬼神可泣。这三章重章复唱,既易辞申意,又循序渐进,且乐景与哀情相反衬;从而把HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别情境和HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别气氛,表现得深婉沉痛,不忍卒读。

  四章由虚而实,转写被送者。原来二妹非同一般,她思虑切实而深长,性情温和而恭顺,为人谨慎又善良,正是自己HRef=https://www.qijian.info/list/zhiguo/ target=_blank class=infotextkey>治国安邦的好帮手。她执手临别,还不忘HRef=https://www.qijian.info/list/zengyan/ target=_blank class=infotextkey>赠言HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励:莫忘先王的嘱托,成为HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓的好国君。这一章HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人,体现了上古先民对HRef=https://www.qijian.info/list/nuxing/ target=_blank class=infotextkey>女性美德的极高评价。在写法上,先概括描述,再HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人物语言;静中有动,形象鲜活。而四章在全篇的结构上也有讲究,前三章虚笔渲染HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别气氛,后一章实笔刻画被送对象,采用了同《召南·采苹》相似的倒装之法。

  《燕燕》之后,“瞻望弗及”和“伫立以泣”成了表现HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别情境的原型意象,反复出现在历代HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别诗中。“伫立以泣”的“泪”,成为HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离HRef=https://www.qijian.info/list/zhuti/ target=_blank class=infotextkey>主题赖以生发的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术意象之一。

返回