谪岭南道中作鉴赏

原文

岭水争分路转迷,桄榔椰叶暗蛮溪。

愁冲毒雾逢蛇草,畏落沙虫避燕泥。

五月畲田收火米,三更津吏报潮鸡。

不堪肠断思乡处,红槿花中越鸟啼。

赏析

  这首《谪岭南道中作》载于《全唐诗》卷四百七十五。下面是武汉HRef=https://www.qijian.info/list/daxue/ target=_blank class=infotextkey>大学古代HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学专业教授王启兴先生对此诗的赏析。

  这首诗的首联描写在HRef=https://www.qijian.info/list/bianzhe/ target=_blank class=infotextkey>贬谪途中所见的岭南HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,有鲜明的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方色彩。第一句写HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水,岭南重峦叠嶂,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山溪奔腾湍急,形成不少的支流岔道。再加上HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山路盘旋,行人难辨东西而迷路。这里用一“争”字,不仅使动态HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描绘得更加生动,而且也点出了“路转迷”的原因,好像道路纡曲,使人迷失方向是“岭水”故意“争分”造成的。这是作者的主观感受,但又是实感,所以诗句倍有情致。第二句紧接上句进一步描HRef=https://www.qijian.info/list/xioshan/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,桄榔、椰树布满千HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山万壑,层林叠翠,郁郁葱葱,一派浓郁的南国HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光。这一句中用一“暗”字,突出桄榔、椰树等常绿乔木的茂密,遮天蔽日,连溪流都为之阴暗。这一联是从HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水林木等方面选择最具有HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方特色的HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物来写。

  颔联宕开一笔,写在谪贬途中处处提心吊胆的情况:害怕遇到毒雾,碰着蛇草;更担心那能使中毒致死的沙虫,连看见掉落的燕泥也要畏避。这样细致的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理状态的刻画,有力地衬托了岭南地区的荒僻险恶。从HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术表现技巧来看,这种衬托的手法,比连续的铺陈展叙、正面描绘显得更有HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,也增强了HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术感染力。清人沈德潜认为这联“一语双关”,和柳宗元被贬柳州后所作的《岭南江行》一诗中的“射工巧伺游人影,飓母偏惊旅客船”一样,都是言在此而意在彼,诗中的毒雾、蛇草、沙虫等等都有所喻指。这样讲也不无HRef=https://www.qijian.info/list/daoli/ target=_blank class=infotextkey>道理。

  颈联转向HRef=https://www.qijian.info/list/nanfang/ target=_blank class=infotextkey>南方HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物的具体描写,在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景中表现出一种十分惊奇的HRef=https://www.qijian.info/list/yixiang/ target=_blank class=infotextkey>异乡之感。五月间岭南已经在收获稻米,潮汛到来的时候,三更时分鸡就会叫,津吏也就把这消息通知旅行的人,这一切和北方完全不同。这两句为尾联抒发被谪贬瘴疠之地的深切HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之情作铺垫。

  尾联是在作者惊叹岭南环境艰险,物产HRef=https://www.qijian.info/list/fengsu/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风俗大异于秦中之后,引起了身居异地的HRef=https://www.qijian.info/list/huaixiang/ target=_blank class=infotextkey>怀乡之情,更加上听到在鲜艳的红槿HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花枝上越HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟啼叫,进而想到飞HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟都不忘本,HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋故士,何况有情之人。此时自己HRef=https://www.qijian.info/list/qianzhe/ target=_blank class=infotextkey>迁谪远荒,HRef=https://www.qijian.info/list/qiantu/ target=_blank class=infotextkey>前途茫茫,不知何日能返回HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡,HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念家园,情不能已,到了令人肠断的地步。这当中也深深地蕴含着被排挤打击、非罪谪贬的HRef=https://www.qijian.info/list/fenmen/ target=_blank class=infotextkey>愤懑。最后一句是暗用《HRef=https://www.qijian.info/list/gushishijiushou/ target=_blank class=infotextkey>古诗十九首·行行重行行》中“越HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟巢南枝”句意,十分贴切而又意味深长。这一联是这首HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情诗的结穴之处,所表达的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情异常深挚。

  全诗HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情互相交替,显得灵活多变而不呆滞,景中HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情,情中有景,情景交融,是晚唐的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情名篇。

返回