环滁皆山也。其西南诸峰,林壑尤美,望之蔚然而深秀者,琅琊也。山行六七里,渐闻水声潺潺而泻出于两峰之间者,酿泉也。峰回路转,有亭翼然临于泉上者,醉翁亭也。作亭者谁?山之僧智仙也。名之者谁?太守自谓也。太守与客来饮于此,饮少辄醉,而年又最高,故自号曰醉翁也。醉翁之意不在酒,在乎山水之间也。山水之乐,得之心而寓之酒也。
若夫日出而林霏开,云归而岩穴暝,晦明变化者,山间之朝暮也。野芳发而幽香,佳木秀而繁阴,风霜高洁,水落而石出者,山间之四时也。朝而往,暮而归,四时之景不同,而乐亦无穷也。
至于负者歌于途,行者休于树,前者呼,后者应,伛偻提携,往来而不绝者,滁人游也。临溪而渔,溪深而鱼肥。酿泉为酒,泉香而酒洌;山肴野蔌,杂然而前陈者,太守宴也。宴酣之乐,非丝非竹,射者中,弈者胜,觥筹交错,起坐而喧哗者,众宾欢也。苍颜白发,颓然乎其间者,太守醉也。
已而夕阳在山,人影散乱,太守归而宾客从也。树林阴翳,鸣声上下,游人去而禽鸟乐也。然而禽鸟知山林之乐,而不知人之乐;人知从太守游而乐,而不知太守之乐其乐也。醉能同其乐,醒能述以文者,太守也。太守谓谁?庐陵欧阳修也。
《醉翁亭记》是一篇HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美的HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文。这篇HRef=https://www.qijian.info/list/sanwen/ target=_blank class=infotextkey>散文饶有诗情画意,别具清丽格调,在中国古代HRef=https://www.qijian.info/list/wenxue/ target=_blank class=infotextkey>文学作品中确是不可多得的。庆历五年春,欧阳修由于声援范仲淹等人,再遭贬斥,出知滁洲,本文作于到滁州的第二年。“庆历新政”的失败,使他感到HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷;外放可以摆脱朝廷党争,对他也是一种HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰。文章表现了作者这种复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。本文以一个“乐”字贯穿全篇,并坦言“醉翁之意不在酒,在乎HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之间也。”把HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意,HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途HRef=https://www.qijian.info/list/kanke/ target=_blank class=infotextkey>坎坷的内心抑郁和HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷HRef=https://www.qijian.info/list/jiqing/ target=_blank class=infotextkey>寄情于HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之间,消融于与民同乐之间,在描绘一幅幅HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化多姿、秀丽妩媚的HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画时,体现儒家的传统HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,正如《尚书》所言:“德惟善政,政在养民。”表现了他随遇而安、与民同乐的HRef=https://www.qijian.info/list/kuangda/ target=_blank class=infotextkey>旷达HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。
全文共四段,条理清楚,构思极为精巧。
此文第一段写醉翁亭之所在,并引出人和事。分五步突出醉翁亭。首先以“环滁皆HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山也”五字领起,将滁州的地理环境一笔勾出,点出醉翁亭座落在群HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之中。作者纵观滁州全貌,HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟瞰群HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山怀抱之景。接着作者将“镜头”全景移向局部,先写“西南诸峰,林壑尤美”,醉翁亭座落在有HRef=https://www.qijian.info/list/zuimoi/ target=_blank class=infotextkey>最美的林壑的西南诸峰之中,视野集中到最佳处。再写琅琊HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山“蔚然而深秀”,点HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山“秀”,照应上文的“美”。又写酿泉,其名字透出了泉与酒的关系,好泉酿好酒,好酒叫人醉。“醉翁亭”的名字便暗中透出。然后写醉翁亭,“行六七里,峰回路转,有亭翼然”,照应上文“蔚然而深秀”,可看出醉翁亭座落在HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山清水秀的最佳位置上。为下文的活动安排了一个HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美独特的背景。作者接着转向HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,用两个短句自问自答,道出亭的来历:“作之者谁?HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之僧智仙也。名之者谁?太守自谓也。”同时点出“醉翁之意不在酒,在乎HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之间也。HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之乐,得之心而愚之酒也”。说明“醉翁”二字的深意,把景与情直接联系起来。这段层与层间过渡巧妙,由HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山而峰,由峰而泉,由泉而亭,由亭而人,由人而酒,由酒而醉翁,再由“醉翁之意不在酒”引出“HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之乐”这一全文的核心命意。句句相衔不着痕迹,给人完整的“HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之乐”印象。
第二段,分述HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间朝暮HRef=https://www.qijian.info/list/siji/ target=_blank class=infotextkey>四季的不同HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色。作者先用排偶句“HRef=https://www.qijian.info/list/richu/ target=_blank class=infotextkey>日出而林霏开,云归而岩穴瞑”描绘出HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间两幅对比鲜明的朝暮画面。接着用“野芳发而幽香,佳木秀而繁阴,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风霜高洁,水落而石出者,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间之四时也”一句话概括了HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山间春、夏、秋、冬HRef=https://www.qijian.info/list/siji/ target=_blank class=infotextkey>四季的不同HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风光,一季一幅画面。“朝而往”以下四句是HRef=https://www.qijian.info/list/xiaojie/ target=_blank class=infotextkey>小结,作者直接抒发了自己被HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景陶醉的欢乐HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。“四时之景不同,而乐亦无穷也”,这是上一段总写“HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之乐”的具体化。这里用对偶句描写,散句收束,抑扬顿挫,音韵谐美。
第三段写滁人的游乐和太守的HRef=https://www.qijian.info/list/yanyin/ target=_blank class=infotextkey>宴饮。此段描写由HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物转移到HRef=https://www.qijian.info/list/renshi/ target=_blank class=infotextkey>人事上。先写滁人之游,描绘出一幅太平祥和的HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓游乐图。游乐场景映在太守的眼里,便多了一层HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治清明的意味。接着写太守设宴,众宾HRef=https://www.qijian.info/list/yanyin/ target=_blank class=infotextkey>宴饮之乐。宴席丰盛而充满野趣,众宾起坐喧哗,乐不可支。太守乐中酒酣而醉,此醉是为HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之乐而醉,更为能与吏民同乐而醉。体现太守与下属关系融洽,“政通人和”才能有这样的乐。
第四段,写HRef=https://www.qijian.info/list/yanhui/ target=_blank class=infotextkey>宴会散、众人归的情景。“然而禽HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟知HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林之乐,而不之人之乐;人知从太守游而乐,而不知太守之乐其乐也。”作者巧妙地用禽HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟之乐衬托游人之乐,又以游人之乐衬托太守之乐。但太守之乐与众不同,不是众人所能理解的。作者并没有袒露HRef=https://www.qijian.info/list/xionghuai/ target=_blank class=infotextkey>胸怀,只含蓄地说:“醉能同其乐,醒能述以文者,太守也。”此句与醉翁亭的名称、“醉翁之意不在酒,在乎HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水之间”前后呼应,并与“滁人游”、“太守宴”、“众宾欢”、“太守醉”联成一条HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的线索,曲折地表达了作者内心复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。