从军行七首鉴赏

原文

烽火城西百尺楼,黄昏独上海风秋。(独上一作:独坐)

更吹羌笛关山月,无那金闺万里愁。

琵琶起舞换新声,总是关山旧别情。

撩乱边愁听不尽,高高秋月照长城。

关城榆叶早疏黄,日暮云沙古战场。

表请回军掩尘骨,莫教兵士哭龙荒。

青海长云暗雪山,孤城遥望玉门关。

黄沙百战穿金甲,不破楼兰终不还。

大漠风尘日色昏,红旗半卷出辕门。

前军夜战洮河北,已报生擒吐谷浑。

胡瓶落膊紫薄汗,碎叶城西秋月团。

明敕星驰封宝剑,辞君一夜取楼兰。

玉门山嶂几千重,山北山南总是烽。

人依远戍须看火,马踏深山不见踪。

赏析

  HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗《从军行七首》是王昌龄采用HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府旧题写的HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞诗,载于《全唐诗》卷一百四十三。

  【其一】

  这首小诗,笔法简洁而富蕴意,写法上很有特色。诗人巧妙地处理了HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事与HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的关系。前三句HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事,描写环境,采用了层层深入、反复渲染的手法,创造气氛,为第四句HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情做铺垫,突出了HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情句的地位,使HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情句显得格外警拔有力。“烽火城西”,一下子就点明了这是在青海烽火城西的瞭望台上。荒寂的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanyo/ target=_blank class=infotextkey>原野,四顾苍茫,只有这座百尺高楼,这种环境很容易引起人的HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞之感。时令正值秋季,凉气侵人,正是HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲、HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇念远的季节。HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间又逢HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,“鸡栖于埘,日之夕矣,羊牛下来。君子于役,如之何勿思!”(《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经·王HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风·君子于役》)这样的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间常常触发人们HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念于役在外的HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人。而此时此刻,久戍不归的HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人恰恰“独坐”在孤零零的戍楼上。天地悠悠,牢落无偶,HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲之情正随着青海湖方向吹来的阵阵秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风任意翻腾。上面所描写的,都是通过视觉所看到的环境,没有HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音,还缺乏立体感。接着诗人写道:“更吹羌笛关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山月”。在HRef=https://www.qijian.info/list/jiliao/ target=_blank class=infotextkey>寂寥的环境中,传来了阵阵呜呜咽咽的笛声,就象HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人在呼唤,又象是HRef=https://www.qijian.info/list/youzi/ target=_blank class=infotextkey>游子的HRef=https://www.qijian.info/list/tanxi/ target=_blank class=infotextkey>叹息。这缕缕笛声,恰似一根导火线,使HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人积郁在心中的HRef=https://www.qijian.info/list/siqin/ target=_blank class=infotextkey>思亲HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,再也控制不住,终于来了个大爆发,引出了诗的最后一句。这一缕笛声,对于“独坐”在孤楼之上的闻笛人来说是景,但这景又饱含着吹笛人所抒发的情,使环境更具体、内容更丰富了。诗人用这亦情亦景的句子,不露痕迹,完成了由景入情的转折过渡,何等巧妙、何等HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然!

  在表现HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想活动方面,诗人运笔也十分HRef=https://www.qijian.info/list/woiwan/ target=_blank class=infotextkey>委婉曲折。环境氛围已经造成,为HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情铺平垫稳,然后水到渠成,直接描写边人的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理——“无那金闺万里愁”。作者所要表现的是HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/qinren/ target=_blank class=infotextkey>亲人、HRef=https://www.qijian.info/list/huailian/ target=_blank class=infotextkey>怀恋乡土的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,但不直接写,偏从深闺HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子的万里愁怀反映出来。而实际情形也是如此:HRef=https://www.qijian.info/list/qizi/ target=_blank class=infotextkey>妻子无法消除的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,正是HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归又不得归的结果。这一曲笔,把HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人和HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情完全交融在一起了。就全篇而言,这一句如画龙点睛,立刻使全诗神韵飞腾,而更具动人的力量了。

  【其二】

  此诗截取了HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞HRef=https://www.qijian.info/list/junlu/ target=_blank class=infotextkey>军旅HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的一个片断,通过写军中宴乐表现征戍者深沉、复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情。

  “琵琶起舞换新声”。随HRef=https://www.qijian.info/list/wudao/ target=_blank class=infotextkey>舞蹈的变换,琵琶又翻出新的曲调,诗境就在一片乐声中展开。琵琶是富于边地HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风味的HRef=https://www.qijian.info/list/leqi/ target=_blank class=infotextkey>乐器,而军中置酒作乐,常常少不了“胡琴琵琶与羌笛。”这些器乐,对征戍者来说,带着异或情调,容易唤起强烈感触。既然是“换新声”,总能给人以一些新的情趣、新的感受吧?不,“总是关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山旧别情”。边地HRef=https://www.qijian.info/list/yinle/ target=_blank class=infotextkey>音乐主要内容,可以一言以蔽之,“旧别情”而已。因为HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术反映实际HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,征戍者谁个不是离乡背井乃至别妇抛雏?“别情”实在是最普遍、最深厚的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情和创作素材。所以,琵琶尽可换新曲调,却换不了歌词包含的情感内容。《HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府古题要解》云:“《关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山月》,伤离也。”句中“关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”在字面的意义外,双关《关HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山月》曲调,含意更深。

  此句的“旧”对应上句的“新”,成为诗意的一次波折,造成抗坠扬抑的音情,特别是以“总是”作有力转接,效果尤显。次句既然强调别情之“旧”,那么,这HRef=https://www.qijian.info/list/lequ/ target=_blank class=infotextkey>乐曲是否太乏味呢?不,“撩乱边愁听不尽”,那曲调无论什么时候,总能扰得人心烦乱不宁。所以那奏不完、“听不尽”的曲调,实叫人又怕听,又爱听,永远动情。这是诗中又一次波折,又一次音情的抑扬。“听不尽”三字,是怨?是叹?是赞?意味深长。作“奏不完”解,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是偏于怨叹。然作“听不够”讲,则又含有HRef=https://www.qijian.info/list/zanmoi/ target=_blank class=infotextkey>赞美了。所以这句提到的“边愁”既是久戍HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归的苦情,又未尝没有更多的意味。当时北方边患未除,尚不能尽息甲兵,言念及此,征戍者也会心不宁意不平的。前人多只看到它“意调酸楚”的一面,未必十分全面。

  诗前三句均就乐声HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,说到“边愁”用了“听不尽”三字,那末结句如何以有限的七字尽此“不尽”就最见功力。诗人这里轻轻宕开一笔,HRef=https://www.qijian.info/list/yijingjieqing/ target=_blank class=infotextkey>以景结情。仿佛在军中置酒饮乐的场面之后,忽然出现一个月照HRef=https://www.qijian.info/list/changcheng/ target=_blank class=infotextkey>长城的莽莽苍苍的景象:古老雄伟的HRef=https://www.qijian.info/list/changcheng/ target=_blank class=infotextkey>长城绵亘起伏,秋月高照,景象壮阔而HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉。对此,你会生出什么HRef=https://www.qijian.info/list/ganxiang/ target=_blank class=infotextkey>感想?是无限的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangchou/ target=_blank class=infotextkey>乡愁?是立功HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞的雄心和对于HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的忧怨?也许,还应加上对于祖国HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山川HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风物的深沉的爱,等等。

  读者也许会感到,在前三句中的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情细流一波三折地发展(换新声——旧别情——听不尽)后,到此却汇成一汪深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/hushui/ target=_blank class=infotextkey>湖水,荡漾回旋。“高高秋月照HRef=https://www.qijian.info/list/changcheng/ target=_blank class=infotextkey>长城”,这里HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情入景,使诗情得到升华。正因为情不可尽,诗人“以不尽尽之”,“思入微茫,似脱实粘”,才使人感到那样丰富深刻的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,征戍者的内心世界表达得入木三分。此诗之臻于七绝上乘之境,除了音情曲折外,这绝处生姿的一笔也是不容轻忽的。

  【其三】

  这首诗通过描写古战场的荒凉景象,无数的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士们死在边关,而没有办法好好安葬,反映了当时HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的惨烈,也表现了诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士们深切的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情之心。

  诗的HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头点明HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点和时令,形象地描绘出边地的荒凉景象,次句暗示有不少HRef=https://www.qijian.info/list/zhanshi/ target=_blank class=infotextkey>战士在这场战斗中为国捐躯。后两句写HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军上表请求把战死的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士们尸骨运回安葬,表明了将帅对HRef=https://www.qijian.info/list/shizu/ target=_blank class=infotextkey>士卒的爱护之情,

  此诗以旷远苍茫的荒野战场作为背景,“黄叶”“暮云”等HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞景象更进一步烘托出HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞的荒凉,给人以满目萧然、HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆之感。最后两句HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情真挚,造句沉痛,更增HRef=https://www.qijian.info/list/beichuang/ target=_blank class=infotextkey>悲怆之气。全诗读来颇令人感到那种震撼人心的力量,一支HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队有这样体恤、爱护HRef=https://www.qijian.info/list/shizu/ target=_blank class=infotextkey>士卒的统帅,HRef=https://www.qijian.info/list/shizu/ target=_blank class=infotextkey>士卒没有不卖命的道路,由此亦可以HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象这支HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队战斗力量的强大。

  【其四】

  唐代HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞诗的读者,往往因为诗中所涉及的HRef=https://www.qijian.info/list/diming/ target=_blank class=infotextkey>地名古今杂举、空间悬隔而感到困惑。怀疑作者不谙地理,因而不求甚解者有之,曲为之解者亦有之。这首诗就有这种情形。

  前两句提到三个HRef=https://www.qijian.info/list/diming/ target=_blank class=infotextkey>地名。HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山即河西走廊南面横亘廷伸的祁连HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山脉。青海与玉门关东西相距数千里,却同在一幅画面上出现,于是对这两句就有种种不同的解说。有的说,上句是向前极目,下句是回望HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡。这很奇怪。青海、HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山在前,玉门关在后,则HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公回望的HRef=https://www.qijian.info/list/guxiang/ target=_blank class=infotextkey>故乡该是玉门关西的西域,那不是汉兵,倒成胡兵了。另一说,次句即“孤城玉门关遥望”之倒文,而遥望的对象则是“青海长云暗HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,这里存在两种误解:一是把“遥望”解为“遥看”,二是把对西北边陲地区的概括描写误解为HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情主人公望中所见,而前一种误解即因后一种误解而生。

  一、二两句,不妨设想成次第展现的广阔地域的画面:青海湖上空,长云弥温;湖的北面,横亘着绵廷千里的隐隐的HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山;越过HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山,是矗立在河西走廊荒漠中的一座孤城;再往西,就是和孤城遥遥相对的军事要塞——玉门关。这幅集中了东西数千里广阔地域的长卷,就是当时西北边戍HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang/ target=_blank class=infotextkey>边将士HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活、战斗的典型环境。它是对整个西北边陲的一个HRef=https://www.qijian.info/list/niao/ target=_blank class=infotextkey>鸟瞰,一个概括。为什么特别提及青海与玉关呢?这跟当时HRef=https://www.qijian.info/list/minzu/ target=_blank class=infotextkey>民族之间HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的态势有关。唐代西、北方的强敌,一是吐蕃,一是突厥。河西节度使的任务是隔断吐蕃与突厥的交通,一镇兼顾西方、北方两个强敌,主要是防御吐蕃,守护河西走廊。“青海”地区,正是吐蕃与唐军多次作战的场所;而“玉门关”外,则是突厥的势力范围。所以这两句不仅描绘了整个西北边陲的景象,而且点出了“孤城”西拒吐蕃,北防突厥的极其重要的地理形势。这两个方向的强敌,正是戍守“孤城”的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士心之所系,宜乎在画面上出现青海与玉关。与其说,这是HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士望中所见,不如说这是HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士脑海中浮现出来的画面。这两句在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景的同时渗透丰富复杂的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情:戍HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang/ target=_blank class=infotextkey>边将士对边防形势的关注,对自己所担负的任务的自豪感、责任感,以及HRef=https://www.qijian.info/list/shubian/ target=_blank class=infotextkey>戍边HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的HRef=https://www.qijian.info/list/guji/ target=_blank class=infotextkey>孤寂、HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦之感,都融合在HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮、开阔而又迷蒙暗淡的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色里。

  三、四两句由情景交融的环境描写转为直接HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。“黄沙百战穿金甲”,是概括力极强的诗句。HRef=https://www.qijian.info/list/shubian/ target=_blank class=infotextkey>戍边HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间之漫长,战事之频繁,战斗之HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,敌军之强悍,边地之荒凉,都于此七字中概括无遗。“百战”是比较抽象的,冠以“黄沙”二字,就突出了西北战场的特征,令人宛见“日暮云沙古战场”的景象;“百战”而至“穿金甲”,更可想见战斗之HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦激烈,也可想见这漫长的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间中有一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列“白骨掩蓬蒿”式的壮烈牺牲。但是,金甲尽管磨穿,HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士的报国HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志却并没有销磨,而是在大漠HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风沙的磨炼中变得更加坚定。“不破楼兰终不还”,就是身经百战的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮的誓言。上一句把战斗之HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,战事之频繁越写得突出,这一句便越显得铿锵有力,掷地有声。一二两句,境界阔大,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情HRef=https://www.qijian.info/list/beizhuang/ target=_blank class=infotextkey>悲壮,含蕴丰富;三四两句之间,显然有转折,二句形成鲜明对照。“黄沙”句尽管写出了HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,但整个形象给人的实际感受是雄壮有力,而不是低沉HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感的。因此末句并非嗟叹HRef=https://www.qijian.info/list/guijia/ target=_blank class=infotextkey>归家无日,而是在深深意识到HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦、长期的HRef=https://www.qijian.info/list/jichu/ target=_blank class=infotextkey>基础上所发出的更坚定、深沉的誓言,盛唐HRef=https://www.qijian.info/list/youxiu/ target=_blank class=infotextkey>优秀HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞诗的一个重要的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想特色,就是在抒写戍HRef=https://www.qijian.info/list/bianjiang/ target=_blank class=infotextkey>边将士的HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志的同时,并不回避HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争的HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,本篇就是一个显例。可以说,三四两句这种不是空洞肤浅的HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,正需要有一二两句那种含蕴丰富的大处落墨的环境描写。典型环境与HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情高度统一,是王昌龄绝句的一个突出优点,这在本篇中也有明显的体现。

  【其五】

  读过《三国演义》的人,可能对第五回“关云长温酒斩华雄”有深刻印象。这对塑造关羽HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄形象是很精彩的一节。但书中并没有正面描写单刀匹HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马的关羽与领兵五万的华雄如何正面交手,而是用了这样一段文字:(关羽)出帐提刀,飞身上HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马。众诸侯听得关外鼓声大振,喊声大举,如天摧地塌,岳撼HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山崩,众皆失惊。正欲探听,鸾铃响处,HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马到中军,云长提华雄之头,掷于地上,其酒尚温。

  这段文字,笔墨非常简炼,从当时的气氛和诸侯的反应中,写出了关羽的神威。论其客观HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术效果,比写挥刀大战数十回合,更加引人入胜。罗贯中的这段文字,当然有他匠心独运之处,但如果就避开正面铺叙,通过气氛渲染和侧面描写,去让人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争场面这一点来看,却不是他的首创,像王昌龄的这首《从军行》,应该说已早著先鞭,并且是以诗歌形式取得成功的。

  “大漠HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘日色昏”,由于我国西北部的阿尔泰HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山、天HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山、昆仑HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山均呈自西向东或向东南走向,在河西走廊和青海东部形成一个大喇叭口,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风力极大,狂HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风起时,飞沙走石。因此,“日色昏”接在“大漠HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘”后面,并不是指天色已晚,而是指HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风沙遮天蔽日。但这不光表现气候的暴烈,它作为一种背景出现,还HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然对军事形势起着烘托、暗示的作用。在这种情势下,唐军采取什么行动呢?不是辕门紧闭,被动防守,而是主动HRef=https://www.qijian.info/list/chuzheng/ target=_blank class=infotextkey>出征。为了减少HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风的强大阻力,加快HRef=https://www.qijian.info/list/xingjun/ target=_blank class=infotextkey>行军速度,HRef=https://www.qijian.info/list/zhanshi/ target=_blank class=infotextkey>战士们半卷着红旗,向前挺进。这两句于“大漠HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘”之中,渲染红旗指引的一支劲旅,好像不是HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然界在逞威,而是这支HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队卷尘挟HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,如一柄利剑,直指敌营。这就把读者的心弦扣得紧紧的,让人感到一场恶战已迫在眉睫。这支横行大漠的健儿,将要演出怎样一种惊心动魄的场面呢?在这种悬想之下,再读后两句:“前军夜战洮河北,已报生擒吐谷浑。”这可以说是一落一起。读者的悬想是紧跟着刚才那支HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队展开的,可是在沙场上大显身手的机会却并没有轮到他们。就在中途,捷报传来,前锋HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队已在夜战中大获全胜,连敌酋也被生擒。情节发展得既快又不免有点出人意料,但却完全合乎情理,因为前两句所写的那种大军HRef=https://www.qijian.info/list/chuzheng/ target=_blank class=infotextkey>出征时迅猛、凌厉的声势,已经充分暗示了唐军的士气和威力。这支强大剽悍的增援HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队,既衬托出前锋的HRef=https://www.qijian.info/list/shengli/ target=_blank class=infotextkey>胜利并非偶然,又能见出唐军兵力绰绰有余,胜券在握。

  从描写看,诗人所选取的对象是未和敌军直接交手的后续HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队,而对战果辉煌的“前军夜战”只从侧面带出。这是打破常套的构思。如果改成从正面对夜战进行铺叙,就不免会显得平板,并且在短小的绝句中无法完成。现在避开对HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争过程的正面描写,从侧面进行烘托,就把绝句的短处变成了长处。它让读者从“大漠HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风尘日色昏”和“夜战洮河北”去HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象前锋的仗打得多么HRef=https://www.qijian.info/list/jianku/ target=_blank class=infotextkey>艰苦,多么出色。从“已报生擒吐谷浑”去体味这次HRef=https://www.qijian.info/list/chuzheng/ target=_blank class=infotextkey>出征多么富有戏剧性。一场激战,不是写得声嘶力竭,而是出以轻快跳脱之笔,通过侧面的烘托、点染,让读者去体味、遐想。这一切,在短短的四句诗里表现出来,在构思和驱遣语言上的难度,应该说是超过“温酒斩华雄”那样一类小说HRef=https://www.qijian.info/list/gushi/ target=_blank class=infotextkey>故事的。

  【其六】

  第六首诗描写的是一位HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军欲奔赴边关杀敌立功的急切HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  诗的首句写这位HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军的战时装束和勇武雄姿,次句转写HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞之景,意在营造和烘托气氛,暗示HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军之心时时想着HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞的安危,时时准备奔赴HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞,保境安民。这两句着力铺陈HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军的装束和边地HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,既衬托出HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军的神武之姿,又意在蓄势,在如水秋月的广阔清寒背景下,一身戎装的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军的剪影,威HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风凛凛,一位勇武的HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军形象就被传神地勾勒了出来。诗的后两句,豪气生发,尤显HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄本色,既写出了HRef=https://www.qijian.info/list/budui/ target=_blank class=infotextkey>部队攻城拔寨的神速,同时也反映出作者对唐朝强大国势和军力的一种自信和自豪HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理。

  【其七】

  第七首诗主要描写的是HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山峦叠嶂,烽火遍布的HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞景观。用笔隐曲,语浅意深,余味不尽。

  诗的前三句HRef=https://www.qijian.info/list/xioshan/ target=_blank class=infotextkey>写HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山多、烽火台多,以及HRef=https://www.qijian.info/list/biansai/ target=_blank class=infotextkey>边塞HRef=https://www.qijian.info/list/jiangshi/ target=_blank class=infotextkey>将士对烽火的依赖,均属静态描述,突出了唐军在玉门关一带边防设施的完善和布防的到位。至第四句笔锋一转,引入的动态画面,视野之中闯入了一匹HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马儿,但转瞬又消失在深HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山密林里。动静结合,形成HRef=https://www.qijian.info/list/xushu/ target=_blank class=infotextkey>叙述力度上的张弛美感。而“不见踪”则又将HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马行之疾,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山林之深准确地刻画了出来。虽然已经看不见HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马了,但仍然能使人产生不尽的HRef=https://www.qijian.info/list/lianxiang/ target=_blank class=infotextkey>联想,让读者隐约地感到边防健儿身手的敏捷。这种HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,颇为耐人寻味,正如诗人在《诗格》中谈到HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾一句如何处理时所写的那样:“每至落句,常须含蓄,不令语尽思穷。”全诗起笔突兀,收笔婉转,而又似乎绵里藏针,读来颇感意味深长,值得玩味。

返回