胡骄马惊沙尘起,胡雏饮马天津水。
君为张掖近酒泉,我窜三色九千里。(三色一作:三巴)
天地再新法令宽,夜郎迁客带霜寒。
西忆故人不可见,东风吹梦到长安。
宁期此地忽相遇,惊喜茫如堕烟雾。
玉箫金管喧四筵,苦心不得申长句。
昨日绣衣倾绿尊,病如桃李竟何言。
昔骑天子大宛马,今乘款段诸侯门。
赖遇南平豁方寸,复兼夫子持清论。
有似山开万里云,四望青天解人闷。
人闷还心闷,苦辛长苦辛。
愁来饮酒二千石,寒灰重暖生阳春。
山公醉后能骑马,别是风流贤主人。
头陀云月多僧气,山水何曾称人意。
不然鸣笳按鼓戏沧流,呼取江南女儿歌棹讴。
我且为君槌碎黄鹤楼,君亦为吾倒却鹦鹉洲。
赤壁争雄如梦里,且须歌舞宽离忧。
诗一开始,便是一段倒叙。这是骤遇后对已往的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆。诗人说:“安史乱起,你远赴张掖,我避地三巴,地北天南,无缘相见。而当叛乱初平,肃宗返京,我却琅当入狱,披霜带露,长流夜郎,自觉将HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉了却残生。想起HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安旧交,此时必当随驾返朝,东HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风得意,而自己大约只能在梦中会见他们了。谁料想,我有幸遇赦,竟然又遇见无望相会的HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人。这实在令人喜出望外,惊讶不已,简直不可思议,茫然如堕烟雾。”李白是遇赦的罪人,韦冰系被贬的官员,在那相逢的HRef=https://www.qijian.info/list/yanhui/ target=_blank class=infotextkey>宴会上,人众嘈杂,彼此的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇不可能说得了,道得清。从HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头到“苦心”句为一段,在概括追叙骤遇的惊喜之中,诗人寄托着自己和韦冰两人的不幸HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇和不平情绪;在抒写迷惑不解的思绪之中,蕴含着对肃宗和朝廷的皮里阳秋的讥刺。这恍如梦魂相见的惊喜描述,其实是大梦初醒的痛心HRef=https://www.qijian.info/list/zibai/ target=_blank class=infotextkey>自白。HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志,济世的雄图,竟成为天真的迷梦,真实的HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧。
诗人由衷HRef=https://www.qijian.info/list/ganji/ target=_blank class=infotextkey>感激HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人的解慰。他说:“昨天的HRef=https://www.qijian.info/list/yanhui/ target=_blank class=infotextkey>宴会上,衣绣的贵达为自己斟酒,礼遇殊重。但是,他们只是HRef=https://www.qijian.info/list/aimu/ target=_blank class=infotextkey>爱慕我的才名,并不真正理解我,而我‘病如桃李’,更有什么可讲的呢?当然,‘桃李不言,下自成蹊’,世人终会理解我的,对于我的今昔荣辱,就得到HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人的了解。前些时听到了南平太守李之遥一番坦率的真心话,使人豁开HRef=https://www.qijian.info/list/xiongjin/ target=_blank class=infotextkey>胸襟;今日在这里又得闻你的清正的言论,真好像深HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山拨开云雾,使人看到晴朗的天空,驱散了心头的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷。”从“昨日”句到“四望”句这一段,诗人口气虽然比较平缓,然而却使人强烈感受到他内心无从排遣的郁结,有似大雷HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨来临之前的沉闷。
最后一段,笔势奔放恣肆,强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤,直泻而出,仿佛心头压抑的HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山洪,暴发了出来,猛烈冲击这HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的一切。诗中写道:“人闷,心闷,HRef=https://www.qijian.info/list/kutong/ target=_blank class=infotextkey>苦痛,辛酸,接连不断,永远如此。我只有借酒浇愁,痛饮它二千石。汉代韩安国身陷囹圄,自信死灰可以复燃,我为什么不能呢?晋朝HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山简镇守襄阳时,常喝得酩酊大醉,还能骑乘骏HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,别是一番贤主人的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流倜傥之举。”而李白喝的是HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷之酒,HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独一人,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然没有那份HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi/ target=_blank class=infotextkey>闲适之情了,所以酒醉也不能遣闷。于是他说:“还是去遨游HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水吧,但又觉得HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山HRef=https://www.qijian.info/list/shanshui/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山水水都像江夏附近著名古刹头陀寺一样,充斥那苦行的僧人气,毫无乐趣,不称人意。那么,哪里是出路,何处可解闷呢?倒不如HRef=https://www.qijian.info/list/chengchuan/ target=_blank class=infotextkey>乘船飘游,招唤乐妓,鸣笳按鼓,歌舞取乐;把那曾经HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往、HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求的一切都铲除掉,不留痕迹;把那纷争逞雄的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实看作一场梦幻,不足介怀;就让歌舞来宽解HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁吧!”诗人排斥了自己以往自适的爱好,并非自暴自弃,而是极度HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷的暴发,激烈HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤的反抗。这最后十四句,情调愈转越激烈。矛头针对HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治,冷酷的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实。
“我且为君捶碎黄鹤楼,君亦为吾倒却鹦鹉洲”,是此篇HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情最激烈的诗句,也是历来传诵的名句。“黄鹤楼”因HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙骑鹤上天而闻名,“鹦鹉洲”因东汉汉末年作过《鹦鹉赋》的祢衡被黄祖杀于此洲而得名。一个令人HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙,一个触发不遇的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,虽然是HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说和HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史,却寄托了韦冰和李白的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀遭际。HRef=https://www.qijian.info/list/youxian/ target=_blank class=infotextkey>游仙不是HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士的HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想,而是失志的归宿;不遇本非明时的现象,却是自古而然的常情。李白以HRef=https://www.qijian.info/list/zhiji/ target=_blank class=infotextkey>知己的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀,对彼此的遭际表示极大的激愤,因而要“捶碎黄鹤楼”,“倒却鹦鹉洲”,不再怀有HRef=https://www.qijian.info/list/mengxiang/ target=_blank class=infotextkey>梦想,不再自寻HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷。然而黄鹤楼捶不碎,鹦鹉洲倒不了,诗人极大的HRef=https://www.qijian.info/list/fennu/ target=_blank class=infotextkey>愤怒中包含着无可奈何的HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤。
这诗抒写的是真情实感,然而构思HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫奇特。诗人抓住在江夏意外遇见韦冰的机缘,敏锐觉察这一意外HRef=https://www.qijian.info/list/xiangyu/ target=_blank class=infotextkey>相遇的喜剧中隐含着HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧内容,HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫地夸张地把它构思和表现为如梦觉醒。它从遇赦骤逢的惊喜如梦,写到在冷酷境遇中觉醒,而以觉醒后的HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤作结。从而使诗人及韦冰的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇具有典型意义,真实地反映出造成HRef=https://www.qijian.info/list/beiju/ target=_blank class=infotextkey>悲剧的时代特点。诗人是怨屈HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤的,又是痛心绝望的,他不堪回首而又悲慨激昂,因而HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情起伏转换,热烈充沛,使人清楚地看到他那至老未衰的“不干人、不屈己”的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格,“大济苍生”、“四海清一”的HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负。这是诗人暮年作品,较之前期作品,HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想更成熟,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术更老练,而HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格依旧,傲岸不羁,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流倜傥,个性突出,笔调HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,有着强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情色彩。