送君灞陵亭,灞水流浩浩。
上有无花之古树,下有伤心之春草。
我向秦人问路歧,云是王粲南登之古道。
古道连绵走西京,紫阙落日浮云生。
正当今夕断肠处,骊歌愁绝不忍听。
HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安东南三十里处,原有一条灞水,汉文帝葬在这里,所以称为灞陵。唐代,人们出HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安东门相送HRef=https://www.qijian.info/list/qinyou/ target=_blank class=infotextkey>亲友,常常在这里HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手。因此,灞上、灞陵、灞水等,在唐诗里经常是和HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别联系在一起的。这些词本身就带有HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的色彩。“送君灞陵亭,灞水流浩浩。”“灞陵”、“灞水”重复出现,烘托出浓郁的HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别气氛。写灞水水势“流浩浩”是实写,但诗人那种HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,也正如浩浩的灞水。这是赋,而又略带比兴。
“上有无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之古树,下有伤心之春草。”这两句一笔宕开,大大开拓了诗的HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境,不仅展现了灞陵道边的古树春草,而且在HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景中透露了HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友临别时不忍HRef=https://www.qijian.info/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手,上下顾盼、瞩目四周的情态。春草萋萋,会增加HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅意绪,令诗人伤心不已;而古树枯而无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,对于HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天似乎没有反映,那种历经沧桑、归于默然的样子,比多情的芳草能引起更深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。这样,前面四句,由于点到灞陵、古树,在伤离、HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的环境描写中,已经潜伏着HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古的情绪了。于是五六句的出现就显得HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然。
“我向秦人问路岐,云是王粲南登之古道。”王粲,建安(汉献帝年号,公元196~220年)时代著名诗人。公元192年(汉献帝初平三年),董卓的部将李傕、郭汜等在HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安作乱,他避难荆州,作了著名的《七哀诗》,其中有“南登灞陵岸,回首望HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安”的诗句。这里说HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友南行之途,是当年王粲避乱时走过的古道,不仅暗示了HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友此行的不得意,而且隐括了王粲《七哀诗》中“回首望HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安”的诗意。HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人在离开灞陵、长别帝都时,也会像王粲那样,依依HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍地翘首回望。
“古道连绵走西京,紫阙落日浮云生。”这是回望所见。漫长的古道,世世代代负载过很多前往HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安的人,好像古道自身就飞动着直奔西京。然而西京的巍巍宫殿上,太阳快要西沉,浮云升起,景象黯淡。这带有写实的成份,灞上离HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安三十里,回望HRef=https://www.qijian.info/list/changan/ target=_blank class=infotextkey>长安,暮霭笼罩着宫阙的景象是常见的。但在古诗中,落日和浮云联系在一起时,往往有指喻“谗邪害公正”的寓意。这里便是用落日浮云来象征朝廷中邪佞蔽主,谗毁忠良,透露HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友离京有着令人不HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快的HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治原因。
从诗中来看,行者和送行者除了一般的HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪之外,还有着对于政局的HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑。“正当今夕断肠处,骊歌愁绝不忍听。”骊歌,指逸诗《骊驹》,是一首HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别时唱的歌,因此骊歌也就泛指离歌。骊歌之所以愁绝,正因为诗人所感受的,并非单纯的HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,而是由此触发的更深广的HRef=https://www.qijian.info/list/chousi/ target=_blank class=infotextkey>愁思。
诗是HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别诗,真正明点HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别的只有收尾两句,但却始终围绕着HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别,诗人抒发的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情也绵长而深厚。这首诗的语言节奏和音调,表现出诗人欲别而不忍别的绵绵HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思和内心深处相应的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情旋律。诗以两个较短的五言句HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头,但“灞水流浩浩”的后面三字,却把HRef=https://www.qijian.info/list/shengyin/ target=_blank class=infotextkey>声音拖长了,仿佛临歧欲别时HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情如流水般地不可控制。随着这种“流浩浩”的情感和语势,以下都是七言长句。三句、四句和六句用了三个“之”字,一方面造成语气的贯注,一方面又在句中把语势稍稍煞住,不显得过分流走,则又与诗人HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人而又欲留住HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人的那种HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情相似。诗的一二句之间,有“灞陵”和“灞水”相递连;三四句“上有无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之古树,下有伤心之春草”,由于排比和用字的重叠,既相递连,又显得回荡。五六句和七八句,更是顶针直递而下,这就造成断而复续、回环往复的音情语气,从而体现了HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离时内心深处的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情波澜。围绕HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,诗人笔下还展开了广阔的空间和HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间:古老的西京,绵绵的古道,紫阙落日的浮云,怀忧去国、曾在灞陵道上留下足迹的前代诗人王粲等等。由于思绪绵绵,向着HRef=https://www.qijian.info/list/lishi/ target=_blank class=infotextkey>历史和HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实多方面扩展,因而给读者以世事浩茫的感受。
李白的诗,妙在不着纸。像这首诗无论写HRef=https://www.qijian.info/list/youqing/ target=_blank class=infotextkey>友情,写朝局,表面上是用文字写出来的,实际上更多地是在语言之外暗示的。诗的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格是飘逸的,但飘逸并不等于飘渺空泛,也不等于清空。其HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容和HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术形象却又都是丰满的。诗中展现的西京古道、暮霭紫阙、浩浩灞水,以及那无HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花古树、伤心春草,构成了一幅令读者心神激荡而几乎目不暇接的景象,这和清空飘渺便迥然不同。像这样随手写去,HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然流逸,但又有浑厚的气象,充实的内容,是其他诗人所难以企及的。