将进酒鉴赏

原文

君不见,黄河之水天上来,奔流到海不复回。

君不见,高堂明镜悲白发,朝如青丝暮成雪。

人生得意须尽欢,莫使金樽空对月。

天生我材必有用,千金散尽还复来。

烹羊宰牛且为乐,会须一饮三百杯。

岑夫子,丹丘生,将进酒,杯莫停。

与君歌一曲,请君为我倾耳听。

钟鼓馔玉不足贵,但愿长醉不复醒。

古来圣贤皆寂寞,惟有饮者留其名。

陈王昔时宴平乐,斗酒十千恣欢谑。

主人何为言少钱,径须沽取对君酌。

五花马,千金裘,呼儿将出换美酒,与尔同销万古愁。

赏析

  《将进酒》原是汉HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府短箫铙歌的曲调,标题的意思为“劝酒歌”,内容多是咏唱HRef=https://www.qijian.info/list/hejiu/ target=_blank class=infotextkey>喝酒放歌之事。这首诗约作于天宝十一载(公元752年),他当时和HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人岑勋在嵩HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山另一老友元丹丘的颍阳HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山居作客,作者正值HRef=https://www.qijian.info/list/shitu/ target=_blank class=infotextkey>仕途遇挫之际,所以借酒兴诗,来了一次酣畅淋漓的抒发。在这首诗里,李白“借题发挥”,借酒消愁,HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生易老,抒发了自己HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。

  这首诗十分形象的体现了李白桀骜不驯的HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格:对自己充满自信、孤高自傲、热情HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,“天生我才必有用”、“HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生得意须尽欢”。全诗气势HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情HRef=https://www.qijian.info/list/haofang/ target=_blank class=infotextkey>豪放,言语流畅,具有极强的感染力。李白咏酒的诗歌非常能体现他的个性,HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容深沉,HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术表现成熟。《将进酒》即为代其表作。

  诗歌发端就是两组排比长句,如挟天HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风海HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨向读者迎面扑来。“君不见,HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河之水天上来,奔腾到海不复回”,颍阳去HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河不远,HRef=https://www.qijian.info/list/denggao/ target=_blank class=infotextkey>登高纵目,故借以起兴。HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河源远流长,落差极大,如从天而降,一泻千里,东走HRef=https://www.qijian.info/list/dahai/ target=_blank class=infotextkey>大海。如此波澜壮阔的现象,必定不是肉眼能够看到的,作者是HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想的,言语带有夸张。上句写大河之来,势不可挡;下句写大河之去,势不可回。一涨一消,构成舒卷往复的HRef=https://www.qijian.info/list/yongtan/ target=_blank class=infotextkey>咏叹味,是短促的单句(如“HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河落天走东海”)所没有的。紧接着,“君不见,高堂明镜悲白发,朝如青丝暮成HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪”,恰似一波未平、一波又起。如果说前二句为空间范畴的夸张,这二句则是HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间范畴的夸张。HRef=https://www.qijian.info/list/beitan/ target=_blank class=infotextkey>悲叹HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生苦短,而又不直言,却说“高堂明镜悲白发”,一种搔首顾影、徒呼奈何的神态宛如画出。将HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生由HRef=https://www.qijian.info/list/qingchun/ target=_blank class=infotextkey>青春到老的全过程说成“朝”“暮”之事,把原本就短暂的说得更为短暂,与前两句把原本壮阔的说得更为壮阔,是“反向”的夸张。开篇“以河之水一去不复返喻HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生易逝”,“以HRef=https://www.qijian.info/list/huanghe/ target=_blank class=infotextkey>黄河的伟大永恒形出HRef=https://www.qijian.info/list/shengming/ target=_blank class=infotextkey>生命的渺小脆弱”。这个开端可谓悲感至极,却又不堕纤弱,可以说是巨人式的HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤,具有惊心动魄的HRef=https://www.qijian.info/list/yishu/ target=_blank class=infotextkey>艺术力量,同时也是由长句排比开篇的气势感造成的。这种开篇的方法作者经常用,比如“弃我去者,昨日之日不可留;乱我心者,今日之日多烦忧”(《宣城谢朓楼HRef=https://www.qijian.info/list/jianbie/ target=_blank class=infotextkey>饯别校书叔云》),沈德潜说:“此种格调,太白从心化出”,可见其颇具创造性。此诗两作“君不见”的呼告(一般HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗只是篇首或篇末偶尔用),又使诗句HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情色彩大增。所谓大开大阖者,此可谓大开。

  “HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生得意须尽欢”,这似乎是宣扬及时行乐的HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想,然而只不过是现象而已。诗人“得意”过没有?“凤凰初下紫泥诏,谒帝称觞登御筵”(《玉壶吟》)似乎得意过;然而那不过是一场幻影。“弹剑作歌奏苦声,曳裾王门不称情”(《HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难三首·其二》)又似乎并没有得意,有的是HRef=https://www.qijian.info/list/shiwang/ target=_blank class=infotextkey>失望与HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨,但并不就此消沉。诗人于是用HRef=https://www.qijian.info/list/leguan/ target=_blank class=infotextkey>乐观好强的口吻肯定HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生,肯定HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我:“天生我材必有用”,这是一个令人鼓掌赞叹的好句子。“有用”而且“必”,非常的自信,简直像是人的价值宣言,而这个人“我”是需要大写的。于是,从貌似HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极的现象中透露出了深藏其内的一种HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇而又HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望入世的HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极的HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度。正是“长HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风破浪会有时”,应为这样的未来痛饮高歌,破费又算得了什么!

  “千金散尽还复来!”这又是一个高度自信的惊人之句,能驱使金钱而不为金钱所使,这足以令所有凡夫俗子们咋舌。诗如其人,想诗人“曩昔东游维扬,不逾一年,散金三十馀万”(《上安州裴长史书》),是何等的豪举。所以此句是深蕴在骨子里的HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情,绝非装腔作势者可以得其万分之一。与此气派相当,作者描绘了一场盛筵,那决不是“菜要一碟乎,两碟乎?酒要一壶乎,两壶乎?”而是整头整头地“烹羊宰牛”,不喝上“三百杯”决不罢休。多痛快的筵宴,又是多么HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮的诗句!至此,狂放之情趋于高潮,诗的旋律加快。“岑夫子,丹丘生,将进酒,杯莫停!”几个短句忽然加入,不但使诗歌节奏富于HRef=https://www.qijian.info/list/bianhua/ target=_blank class=infotextkey>变化,而且使我们似乎听到了诗人在席上频频地劝酒。既是生逢HRef=https://www.qijian.info/list/zhiji/ target=_blank class=infotextkey>知己,又是酒逢对手,不但“忘形到尔汝”,诗人甚至忘了是在HRef=https://www.qijian.info/list/xioshi/ target=_blank class=infotextkey>写诗,笔下之诗似乎还原为HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活,他还要“与君歌一曲,请君为我倾耳听”。以下八句就是诗中之歌了,这纯粹是神来之笔。

  “钟鼓馔玉”即富贵HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活(富贵人家吃饭时鸣钟列鼎,HRef=https://www.qijian.info/list/shiwu/ target=_blank class=infotextkey>食物精美如玉),可诗人却认为这“不足贵”,并放言“但愿长醉不复醒”。诗情至此,便分明由狂放转而为愤激。这里不仅是酒后吐狂言,而且是酒后吐真言了。以“我”天生有用之才,本当位极卿相,飞黄腾达,然而“大道如青天,我独不得出”(《HRef=https://www.qijian.info/list/xinglu/ target=_blank class=infotextkey>行路难三首·其二》)。说富贵“不足贵”,乃是出于HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨。以下“古来圣贤皆HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞”二句亦属愤语。诗人曾喟叹“自言管葛竟谁许”,说HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人“HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞”,其实也表现出了自己的“HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞”,所以才愿长醉不醒了。这里,诗人是用HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人的酒杯,浇自己的块垒。说到“唯有饮者留其名”,便举出“陈王”曹植作代表。并化用其《名都篇》“归来宴平乐,美酒斗十千”之句。古来酒徒很多,而为何偏举“陈王”,这又与李白一向自命不凡分不开,他心目中树为榜样的都是谢安这些高级HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物,而这类HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物当中,“陈王”曹植与酒联系得比较多。这样写便有了气派,与前文极度自信的口吻一贯。再者,“陈王”曹植于曹丕、曹睿两朝备受猜忌,有志难展,也激起诗人的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。一提“古来圣贤”,二提“陈王”曹植,满满的不平之气。此诗开始似乎只涉及HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,而不染指HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治色彩,其实全篇饱含了一种深广的HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤和对HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我的信念。诗情之所以悲而不伤,悲而能壮,即根源在此。

  刚露一点深衷,又说回酒了,而且看起来酒兴更高了。以下诗情再入狂放,而且愈来愈狂。“主人何为言少钱”,既照应“千金散尽”句,又故作跌宕,引出最后一番豪言壮语:即便千金散尽,也不惜将名贵宝物“五HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马”(毛色作五HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花纹的良HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马)、“千金裘”(昂贵的皮衣)用来换美酒,图个一醉方休。这HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾之妙,不仅在于“呼儿”“与尔”,口气甚大;而且具有一种作者一时可能觉察不到的将宾作主的任诞情态。须知诗人不过是被友招饮的HRef=https://www.qijian.info/list/keren/ target=_blank class=infotextkey>客人,此刻他却高踞一席,气使颐指,提议典裘当HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,令人不知谁是“主人”,HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫色彩极浓。快人快语,非不拘形迹的HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈知交断不能出此。诗情至此狂放至极,令人嗟叹咏歌,直欲“手之舞之,足之蹈之”。情犹未已,诗已告终,突然又迸出一句“与尔同销万古愁”,与开篇之“悲”关合,而“万古愁”的含义更其深沉。这“白云从空,随HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风变灭”的HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾,显见诗人奔涌跌宕的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情激流。通观全篇,真是大起大落,非如椽巨笔不办。

  《将进酒》篇幅不算长,却五音繁会,气象不凡。它笔酣墨饱,情极HRef=https://www.qijian.info/list/beifen/ target=_blank class=infotextkey>悲愤而作狂放,语极豪纵而又沉着。全篇具有震动古今的气势与力量,这诚然与夸张手法不无关系,比如诗中屡用巨额数字(“千金”、“三百杯”、“斗酒十千”、“千金裘”、“万古愁”等等)表现HRef=https://www.qijian.info/list/haomai/ target=_blank class=infotextkey>豪迈诗情,同时,又不给人空洞浮夸感,其根源就在于它那充实深厚的内在HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,那潜在酒话底下如波涛汹涌的郁怒情绪。此外,全篇大起大落,诗情忽翕忽张,由悲转乐、转狂放、转愤激、再转狂放、最后结穴于“万古愁”,回应篇首,如大河奔流,有气势,亦有曲折,纵横捭阖,力能扛鼎。其歌中有歌的包孕写法,又有鬼斧神工、“绝去笔墨畦径”之妙,既非鑱刻能学,又非率尔可到。通篇以七言为主,而又以三、五言句“破”之,极参差错综之致;诗句以散行为主,又以短小的对仗语点染(如“岑夫子,丹丘生”,“五HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,千金裘”),节奏疾徐尽变,奔放而不流易。《唐诗别裁》谓“读李诗者于雄快之中,得其深远宕逸之神,才是谪仙人面目”,此篇足以当之。

返回