凭高眺远,见长空万里,云无留迹。桂魄飞来,光射处,冷浸一天秋碧。玉宇琼楼,乘鸾来去,人在清凉国。江山如画,望中烟树历历。
我醉拍手狂歌,举杯邀月,对影成三客。起舞徘徊风露下,今夕不知何夕?便欲乘风,翻然归去,何用骑鹏翼。水晶宫里,一声吹断横笛。
念奴娇·中秋。宋代。苏轼。 凭高眺远,见长空万里,云无留迹。桂魄飞来,光射处,冷浸一天秋碧。玉宇琼楼,乘鸾来去,人在清凉国。江山如画,望中烟树历历。我醉拍手狂歌,举杯邀月,对影成三客。起舞徘徊风露下,今夕不知何夕?便欲乘风,翻然归去,何用骑鹏翼。水晶宫里,一声吹断横笛。
置身高楼,凭高看去,中秋的月夜,长空万里无云,显得更为辽阔无边。月亮的光辉从天上照射下来,使秋天的碧空沉浸在一片清冷之中。在月宫的琼楼玉宇上,仙女们乘鸾凤自由自在地来来往往,我向往月宫中的清净自由,秀丽的江山像图画般的美丽,看过去在朦胧的月色里,树影婆娑。
现在我把天上的明月和身边自己的影子当成知心朋友和他一起起舞,希望愉快地度过如此良宵,邀月赏心,用酒浇愁,但悲愁还在。不要辜负了这良辰美景,此时此刻,唯有月亮才是我的知音,渴望乘风归去,在明净的月宫里,把横笛吹得响彻云霄,唤起人们对美好境界的追求和向往。
元丰五年八月十五日在黄州作。念奴娇:南北曲均有。属大石调。字句格律与词牌前半阕同。南曲用作引子,北曲用于套曲中。另北曲大石调有《百字令》,别名《念奴娇》,与词牌全阕同,用为小令。
桂魄:月亮的别称。古人称月体为魄,又传月中有桂树,故称月亮为“桂魄”。
“冷浸”句:秋天的碧空浸透着清冷的月光。
玉宇琼楼:传说中月宫里神仙居住的楼宇。形容月中宫殿的精美。
乘鸾:《异闻录》:“开元中,明皇与申天师游月中,见素娥十余人,皓衣乘白鸾, 笑舞于广庭大桂树下。”
清凉国:唐陆龟蒙诗残句:“溪山自是清凉国。”
烟树:烟雾笼罩的树木。历历:清楚可数。
翻然:回飞的样子。
鹏翼:大鹏之翅。
参考资料:
1、陈明源.常用词牌详介:人民日报出版社,1987年10月 :410
2、刘石评注.唐宋名家诗词苏轼词 :人民文学出版社,2012年11月:159-161
这首词是元丰五年(1082)中秋,苏轼在黄州时写的,当时作者仍在被贬谪之中。
参考资料:
1、刘石评注.唐宋名家诗词苏轼词 :人民文学出版社,2012年11月:159-161
古往今来,HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋之月激发过文人多少丰富的情感和无穷的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,苏东坡在熙宁九年(1076)写过的脍炙人口的《水调歌头》(HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月几时有),尽情驰骋HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月宫的HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想,表达超脱尘俗和HRef=https://www.qijian.info/list/yilian/ target=_blank class=infotextkey>依恋HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾,倾吐对情同手足的HRef=https://www.qijian.info/list/baodi/ target=_blank class=infotextkey>胞弟的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念。
词的HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头“凭高HRef=https://www.qijian.info/list/tiaoyuan/ target=_blank class=infotextkey>眺远,见长空万里,云无留迹。”是写万里无云的HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋夜月。本来在HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋HRef=https://www.qijian.info/list/yueye/ target=_blank class=infotextkey>月夜,长空万里无云,是人们常见的,没有什么稀奇。但这里作者加上“凭高HRef=https://www.qijian.info/list/tiaoyuan/ target=_blank class=infotextkey>眺远”四字,就使得境界全然不同。作者置身高楼,凭高HRef=https://www.qijian.info/list/wangyuan/ target=_blank class=infotextkey>望远,所以视野开阔,而使得长空显得更为辽阔无边,毫无尽处,引人入胜。
“桂魄飞来,光射处,冷浸一天秋碧。”由晴空写到HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月。古时称月为魄,HRef=https://www.qijian.info/list/chuanshuo/ target=_blank class=infotextkey>传说月中有桂树,故称HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮为“桂魄”。意思是说,月儿的光辉从天上飞来,它所照射的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方,整个HRef=https://www.qijian.info/list/qiutian/ target=_blank class=infotextkey>秋天的碧空都沉浸在清冷之中。这两句描绘了一个HRef=https://www.qijian.info/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光照耀的清辉夜色,给人以清凉的感觉。这竟引起了作者无限的HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想,以寄托着他的HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神世界:”玉宇琼楼,乘鸾来去,人在清凉国。“作者让他的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象翅膀飞翔,HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想出月HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中有琼楼玉宇,仙女们乘飞鸾HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由来往,那里是一个清凉的境地。据《异闻录》记载,唐玄宗一次游HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫,”见素娥十余人,皓衣,乘白鸾,笑舞于广庭大桂树下。“所以用”飞鸾而去“,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象月HRef=https://www.qijian.info/list/gongzhong/ target=_blank class=infotextkey>宫中仙人乘鸾HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由来往。作者这样HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,究竟有什么意义?从他当时所处的HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实、不得HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的环境来看,不能说和HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实无关。应该说,正是由于他处在那样一个不得HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的闲官职位上,才有HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫清静HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由的HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想。
”江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山如画,望中烟树历历。“他HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象着从HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫往下界眺望:秀丽的江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山像HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画那样的美,清晰可辨的烟火,历历在望。人间的江HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山越美,就越反衬出HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会越丑,就越能见出作者内心世界的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷。
然而,作者毕竟是一个处于逆境而善于而善于HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我解脱的人。所以,下片笔锋一转写道:“我醉拍手狂歌,举杯邀月,对影成三客。”这三句化用李白“举杯邀HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月,对影成三人”的诗句。作者通过高超的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象,把天上的HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月和身边的影子当做知心HRef=https://www.qijian.info/list/pengyou/ target=_blank class=infotextkey>朋友,一起欢乐。这样写,既使词染上了浓厚的HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫色彩,给人有一种奇异之感;又真实地展现出他HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单、HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的影子。作者之所有“举杯邀月”,正是意味着他对当时HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的憎恶,意味着他对权贵们的讨厌。
苏轼尽管邀月赏心,把酒浇愁,但HRef=https://www.qijian.info/list/beichou/ target=_blank class=infotextkey>悲愁仍在,这就使他不能不起舞了:“起舞徘徊HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风露下,今夕不知何夕?”HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快地度此HRef=https://www.qijian.info/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋良夜,不要辜负这良辰HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景。“今夕”句化用《HRef=https://www.qijian.info/list/shijing/ target=_blank class=infotextkey>诗经》“今夕何夕,见此良人”,表示这是一个良宵。作者之所以HRef=https://www.qijian.info/list/yuexia/ target=_blank class=infotextkey>月下起舞,并非HRef=https://www.qijian.info/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快而歌,得意而舞,恰恰是为了消除这股HRef=https://www.qijian.info/list/choumen/ target=_blank class=infotextkey>愁闷与抑郁不平之气。正如“长言之不足,故嗟叹之。嗟叹知不足,故不知手之舞之足之蹈之也。”因此,这里似乎使人听到他强颜为笑之声,但又使人深深地感到他觉得HRef=https://www.qijian.info/list/yueliang/ target=_blank class=infotextkey>月亮才是他的HRef=https://www.qijian.info/list/zhiyin/ target=_blank class=infotextkey>知音。唯其如此,所以,他便HRef=https://www.qijian.info/list/huanxiang/ target=_blank class=infotextkey>幻想起遨游HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫来了:“便欲乘HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,翻然归去,何用骑鹏翼!水晶宫里,一声吹断横笛。”他HRef=https://www.qijian.info/list/kowang/ target=_blank class=infotextkey>渴望乘HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风归去,在明净的HRef=https://www.qijian.info/list/yuegong/ target=_blank class=infotextkey>月宫里,把横笛吹得响彻云霄,唤起人么对HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好境界的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求与HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往。HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情溢于纸背,令人读之神思飘渺。当然这种HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求是虚幻的,在HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中不可能实现,但作者这样写,正是人在HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷时寻求解脱、HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我HRef=https://www.qijian.info/list/anwei/ target=_blank class=infotextkey>安慰的无可奈何的举动;它表现出作者对HRef=https://www.qijian.info/list/ziyou/ target=_blank class=infotextkey>自由HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活、HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求。
总的来说,这是一篇狂放不羁。洒脱飘逸的作品。当时,苏轼居住黄州,HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治处境仍然没有得到改善。为了排遣个人HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治上的HRef=https://www.qijian.info/list/shiyi/ target=_blank class=infotextkey>失意的HRef=https://www.qijian.info/list/kumen/ target=_blank class=infotextkey>苦闷,为了摆脱庸俗污浊的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,于是他越发热烈HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiqiu/ target=_blank class=infotextkey>追求那超凡的清空境界。虽然是带有HRef=https://www.qijian.info/list/xiaoji/ target=_blank class=infotextkey>消极成分,不值得称颂,但它之所以产生,正是由于HRef=https://www.qijian.info/list/heian/ target=_blank class=infotextkey>黑暗HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实所促成。它是深深滴植根于HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会土壤之中的,我们不能忽视这一点。
苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。 ...
苏轼。 苏轼(1037-1101),北宋文学家、书画家、美食家。字子瞻,号东坡居士。汉族,四川人,葬于颍昌(今河南省平顶山市郏县)。一生仕途坎坷,学识渊博,天资极高,诗文书画皆精。其文汪洋恣肆,明白畅达,与欧阳修并称欧苏,为“唐宋八大家”之一;诗清新豪健,善用夸张、比喻,艺术表现独具风格,与黄庭坚并称苏黄;词开豪放一派,对后世有巨大影响,与辛弃疾并称苏辛;书法擅长行书、楷书,能自创新意,用笔丰腴跌宕,有天真烂漫之趣,与黄庭坚、米芾、蔡襄并称宋四家;画学文同,论画主张神似,提倡“士人画”。著有《苏东坡全集》和《东坡乐府》等。
阴晦中忽见华山。金朝。冯璧。 吏部能开衡岳云,坡仙曾借海宫春。莲峰清晓忽自献,二公何人予何人。
游佑七年丁未十一月朔蔡久轩自江东提刑归抵。宋代。王撝。 嵯峨武夷山,中有梁栋姿。凤凰鸣高岗,隐见视其时。孰若阿房宫,下容五丈旗。孰奏箫韶乐,和声召来仪。才大古人用,论高人先知。晦翁千载人,源流有余师。衣传正大学,时吐蹇谔辞。国步方险艰,忧端终南齐。袖有济时策,真言琅玕披。忠嘉计稷契,不事激与随。辩论黼座侧,听纳天颜怡。林林陛楯郎,相顾胥叹咨。中有张万福,拜贺太平基。正赖中流柱,障澜使东之。胡为勇於去,神龙不容羁。平生廉靖操,为国张四维。西风送汉节,凛凛和霜威。皇华驰周显,书锦辉绣衣。沮台占二星,今夕躔已移。江右九州地,俗弊民已疲。高褰赤帷裳,下照及隐微。刑清民乃服,莠除昔始滋。烹鲜戒政扰,漏鱼宁纲稀。要令珥笔俗,洗心学书诗。更令佩犊子,竭力事耘耔。鄱江歇澜波,贯索韬光辉。丕变东楚俗,若咏洙泗涯。小试大儒效,泰山一毫釐。宁如立本朝,措世复雍熙。无容孔席暖,伫兴宣室思。归来纳绛节,平登黄扉叶。富贵推不去,乘留复须疑。
夫人閤端午帖子 其六。唐代。胡宿。 鱼龙曼衍夸宫戏,湘虙浮沈衒水嬉。齐上圣皇千万寿,飘然仙乐在瑶池。
归京口。宋代。王存。 倦宦归来故国春,北楼千尺绝飞尘。江山雄伟增人气,城壁萧条类此身。眼底交游随物老,樽前歌舞逐时新。十年旧事无人问,目送斜阳下广津。
闻吴吏部少槐哀仆乏嗣饬内入狱侍汤药四首 其一。明代。卢楠。 宓子弹琴日,山涛谪宦时。泽梁施禁网,鳏寡遂恩私。未识洪钧妙,应沾造物奇。周南王化远,终不负螽斯。