吴兵照海雪,西讨何时还。
半渡上辽津,黄云惨无颜。
老母与子别,呼天野草间。
白杨秋月苦,早落豫章山。
本为休明人,斩虏素不闲。
岂惜战斗死,为君扫凶顽。
精感石没羽,岂云惮险艰。
楼船若鲸飞,波荡落星湾。
此曲不可奏,三军鬓成斑。
豫章行。唐代。李白。 胡风吹代马,北拥鲁阳关。吴兵照海雪,西讨何时还。半渡上辽津,黄云惨无颜。老母与子别,呼天野草间。白马绕旌旗,悲鸣相追攀。白杨秋月苦,早落豫章山。本为休明人,斩虏素不闲。岂惜战斗死,为君扫凶顽。精感石没羽,岂云惮险艰。楼船若鲸飞,波荡落星湾。此曲不可奏,三军鬓成斑。
北风吹着胡马占据着汝州的鲁阳关。
吴越新征集的兵马冒着鄱阳湖上的大雪,要西上征讨胡虏。
吴地的官军在上辽津渡水,黄云惨淡。
老母别子,一片悲天跄地的哭喊,人心愁烦。
白马绕着旌旗,悲鸣追逐。
白杨为之萧索,秋月为之惨淡,早早地落入了豫章山中。
生于太平盛世,素不惯于与胡人打仗
但为了尽忠报主,扫灭敌顽,不惜战斗牺牲。
其精诚可感,金石为开,岂能惧怕艰险?
楼船像长鲸一样在水中飞驰,波涛汹涌,激荡着落星湾。
我这一曲悲歌,就暂停到这里,再奏下去的话,三军将士的头发都要白了。
豫章行:乐府旧题。《乐府诗集》卷三十四卷列于《相和歌辞·清调曲》,引《古今乐录》曰:“《豫章行》。王僧度云《荀录》所载《古白杨》一篇,今不传。”
胡风:北风。代马:代地(今山西东北与河北蔚县一带)所产的良马。此指胡马。
鲁阳关:战国时称鲁关,汉称鲁阳,在今河南鲁山县西南。传说鲁阳挥戈,日为之返之二舍,即此也。
吴兵:吴越之地的征调之兵士,泛指江南之兵。海:指鄱阳湖。
上辽津:在豫章郡建昌县(今江西修水县),县中有潦水(即赣江)流过,入鄱阳湖。
呼天:指向天喊叫以求助。形容极端痛苦。
白马:一作“百鸟”。
豫章山:泛指在豫章郡内之山。
休明人:太平盛世时期的人。休明:美好清明。
闲:通“娴”,娴熟也。
凶顽:凶暴愚顽。亦指凶暴愚顽的人。
忘:一作“云”。惮:怕,畏惧。
楼船:有楼的大船。古代多用作战船。亦代指水军。
落星湾:即鄱阳湖西北之彭蠡湾,传说有星坠此,故又名落星湾。
三军:古制天子置六军,诸侯置屯军。又称军置上、中、下三军,或步,车、骑三军。后为军队通称。
参考资料:
1、彭定求 等.全唐诗(上).上海:上海古籍出版社,1986:389
2、詹福瑞 等.李白诗全译.石家庄:河北人民出版社,1997:217-219
唐肃宗上元元年(760年),安史之乱尚未平息。为了彻底平息叛乱,当时的东南人民仍然要不得已地送其子弟应征入伍,开赴前线。李白在这一年回到豫章(今江西南昌),亲眼目睹了新征士兵出征前妻儿老小呼天抢地的悲怆场面,他百感交集,写下了这一名篇《豫章行》。
参考资料:
1、詹福瑞 等.李白诗全译.石家庄:河北人民出版社,1997:217-219
诗开始四句,诗人概写了当时的战局。“胡HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风”即北HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,这里暗指安史叛军的嚣张气焰,因安史都是胡人。当时安史军正盘据鲁阳(今河南鲁HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山),一个“拥”字,既见到叛军的嚣张,又见到乱军乌合之状,同时,也表达了诗人的憎恶之情。“照海HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪”,可见吴兵军容严整,威HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风凛凛的气势。然而,当时的唐军实在不会有这样的士气,这不过是诗人的一种主观HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望。“西讨何时还”,乍看有些突兀,使人气馁,但却真实地道出了当时的战局形势HRef=https://www.qijian.info/list/heshi/ target=_blank class=infotextkey>和诗人对此难以隐藏的HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑,暗示出未来的牺牲是巨大的。这一HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情上的转折正是下文的引出和过渡。
以下八句里,诗人把满腹的HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨和HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦都倾注在HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离场景的抒写上,这是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的一个方面。“半渡”二字说明有的HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人已登船启航,还有不少HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人仍在岸上依依HRef=https://www.qijian.info/list/bushe/ target=_blank class=infotextkey>不舍地与HRef=https://www.qijian.info/list/jiaren/ target=_blank class=infotextkey>家人做最后的诀别。HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人们一步一回头,一步一HRef=https://www.qijian.info/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤的惨痛情景感天动地,使得天地昏黄,惨淡无光。母子HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离最动情,最HRef=https://www.qijian.info/list/shanggan/ target=_blank class=infotextkey>伤感,况且母已老,读者如同见到这位白发苍苍,泪眼龙钟的老人家,拄着拐杖颤颤微微,执手牵衣地送子远征,她深知子一去,难生还,所以她“呼天野草间”,匍匐在草地上,向上天控诉着人间的种种不平,向大地哭诉着自己HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运的HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦。然而,此时,她叫天天不应,叫地地不灵,老人家的HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年恐怕无以为生。母子分离最典型,那些HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻和HRef=https://www.qijian.info/list/xiongdi/ target=_blank class=infotextkey>兄弟之间的HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离也是这样。读者似乎听到野草间震天的哭声,如同见到那双双泪眼在做最后的远远一望。HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人们已上船,他们所骑之HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马围着旌旗悲哀嘶鸣,好像它们也知HRef=https://www.qijian.info/list/liulian/ target=_blank class=infotextkey>留恋故土。HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马犹如此,人何以堪。表面上在写HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,实际上是对上面HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人场面的有力衬托和补充。“白杨秋月苦,早落豫章HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,以白杨叶落进一步渲染了上面已经很HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦的气氛。这一层的写作顺序是先HRef=https://www.qijian.info/list/xieren/ target=_blank class=infotextkey>写人,再写HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,后HRef=https://www.qijian.info/list/xioshu/ target=_blank class=infotextkey>写树,表面上步步退,实际上收到了步步深入的效果,构成一幅目不忍睹的悲惨画面,奏出一曲耳不忍闻的HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉乐章,这些都充分体现了诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难中的HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民深切的HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情。
下面六句表达了诗人HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情的另一面:即对多灾多难的祖国赤诚之心和深情的爱恋。诗人转换为HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人HRef=https://www.qijian.info/list/zishu/ target=_blank class=infotextkey>自述的形式,表现HRef=https://www.qijian.info/list/chuzheng/ target=_blank class=infotextkey>出征兵们慷慨壮烈,为国平叛不畏牺牲的HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄气概。这个新征的士兵显然不是诗人HRef=https://www.qijian.info/list/lixiang/ target=_blank class=infotextkey>理想中的抗敌HRef=https://www.qijian.info/list/yingxiong/ target=_blank class=infotextkey>英雄,他生于盛世,是个不习弓矢的下层HRef=https://www.qijian.info/list/nongmin/ target=_blank class=infotextkey>农民。从这一现象既可知兵员的匮缺,又可见诗人对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的HRef=https://www.qijian.info/list/buman/ target=_blank class=infotextkey>不满,还表达出了HRef=https://www.qijian.info/list/renmin/ target=_blank class=infotextkey>人民毅然从军平叛的热切HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情和巨大的承受力。这些只懂HRef=https://www.qijian.info/list/nongshi/ target=_blank class=infotextkey>农事耕耘的士兵有着强烈的为国献身HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,他们“岂惜战斗死,为君扫凶顽?”这激越的誓言出自HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人之口,也表达了诗人的强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/aiguo/ target=_blank class=infotextkey>爱国激情。这些HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人虽武艺不强,但他们勇于为国捐驱的精诚之心定能感化顽石,像汉代飞HRef=https://www.qijian.info/list/jiangjun/ target=_blank class=infotextkey>将军李广那样箭入石中。这样的HRef=https://www.qijian.info/list/jundui/ target=_blank class=infotextkey>军队不怕任何HRef=https://www.qijian.info/list/jiannan/ target=_blank class=infotextkey>艰难牺牲,定能为国平叛,为民立功。当然,这些慷慨之词只是诗人的良好HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望和对这些应征子弟的HRef=https://www.qijian.info/list/mianli/ target=_blank class=infotextkey>勉励。
最后四句总括全诗。遥应“吴兵照海HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪”句,写出了唐军的威武雄壮,同时又笼括第三层六句,唐军船队满载着士兵和他们的HRef=https://www.qijian.info/list/haoqing/ target=_blank class=infotextkey>豪情HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志,浩浩荡荡直奔落星湾(今鄱阳湖西北),再入HRef=https://www.qijian.info/list/changjiang/ target=_blank class=infotextkey>长江而去。“此曲不可奏,三军发成斑。”诗人一转慷慨HRef=https://www.qijian.info/list/haozhuang/ target=_blank class=infotextkey>豪壮的格调,全诗在凄惨、HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉的气氛中结束。这二句遥应“西征何时还”句,笼括第二层八句。诗人又回到了HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实中伤心HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离的场面。《豫章行》古曲专写HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离之苦,此时不可再奏这样的曲子了,不然士兵们定会更加触动HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang/ target=_blank class=infotextkey>思乡之情,在HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦欲绝中鬓发皆白。
总括全诗,人们突出地感到诗人HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾的HRef=https://www.qijian.info/list/xinli/ target=_blank class=infotextkey>心理。他一方面对HRef=https://www.qijian.info/list/zhanluan/ target=_blank class=infotextkey>战乱给HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓造成的HRef=https://www.qijian.info/list/kunan/ target=_blank class=infotextkey>苦难深表HRef=https://www.qijian.info/list/tongqing/ target=_blank class=infotextkey>同情,一洒HRef=https://www.qijian.info/list/youmin/ target=_blank class=infotextkey>忧民之泪;另一方面他又HRef=https://www.qijian.info/list/guli/ target=_blank class=infotextkey>鼓励HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人顾全大局,支持平叛HRef=https://www.qijian.info/list/zhanzheng/ target=_blank class=infotextkey>战争,大抒HRef=https://www.qijian.info/list/youguo/ target=_blank class=infotextkey>忧国之情。这种极其HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦的HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情构成了全诗凄惨与慷慨,沉痛与激昂交织在一起的格调,这与杜甫“三吏”、“三别”的HRef=https://www.qijian.info/list/youguo/ target=_blank class=infotextkey>忧国HRef=https://www.qijian.info/list/youmin/ target=_blank class=infotextkey>忧民的情调极其相似。与这种格调相配合,这首诗形成了抑扬顿挫的结构特点。中间十四句先抑后扬,最后四句先扬后抑,以抑煞尾,这种错落有致的结构与诗人的情绪吻合在一起。
李白是一位以HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情见长的HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义诗人。他把大千世界的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风貌和纷杂HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实熔铸在他所抒发的主观HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情世界中,这是李白诗反映HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的主要方法和特征。然而,李白诗的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风格是多彩的,绝非仅限于此。在他的诗歌中确有一部分像《豫章行》这样直接反映HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实,HRef=https://www.qijian.info/list/pinglun/ target=_blank class=infotextkey>评论HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实的不朽之作,尤其是HRef=https://www.qijian.info/list/wannian/ target=_blank class=infotextkey>晚年,他目睹了安史之乱,并身陷圄,境况大不如前。此时,他对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会有了更真切、更冷静的认识,于是,他的作品便从对自己HRef=https://www.qijian.info/list/shenshi/ target=_blank class=infotextkey>身世的HRef=https://www.qijian.info/list/youfen/ target=_blank class=infotextkey>忧愤转为对HRef=https://www.qijian.info/list/guoshi/ target=_blank class=infotextkey>国事与HRef=https://www.qijian.info/list/minsheng/ target=_blank class=infotextkey>民生的深深HRef=https://www.qijian.info/list/youlǜ/ target=_blank class=infotextkey>忧虑。这一时期,李白写下了许多杰出的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义诗作。像《豫章行》这样的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义杰作甚至可以和杜甫的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义名作相媲美。
李白身在豫章写《豫章行》十分巧妙。《豫章行》古辞专写HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离之苦,后人利用这一古辞也没有超出这个范围。李白《豫章行》,就内容来说,同样也写HRef=https://www.qijian.info/list/bieli/ target=_blank class=infotextkey>别离之苦,就形式来说,也有一些与古辞相吻合的句子,但是,李白却冲破了前人“皆伤HRef=https://www.qijian.info/list/libie/ target=_blank class=infotextkey>离别,言寿短景驰,容华不久”(见《HRef=https://www.qijian.info/list/yuefu/ target=_blank class=infotextkey>乐府诗集》引《古今乐录》)的狭小天地,赋于诗歌充实的HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会内容,写出了如此深刻的HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实主义杰作。无论是在HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想内容的深度上,还是在表现力的厚度上都超过了前人所有的《豫章行》。这正是对汉魏以来“借古乐写HRef=https://www.qijian.info/list/shishi/ target=_blank class=infotextkey>时事”(沈德潜《古诗源》卷五)优良传统的继承和发展,对于以HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫主义著称的伟大诗人李白来说,这确实是难能可贵的。
李白(701年-762年),字太白,号青莲居士,唐朝浪漫主义诗人,被后人誉为“诗仙”。祖籍陇西成纪(待考),出生于西域碎叶城,4岁再随父迁至剑南道绵州。李白存世诗文千余篇,有《李太白集》传世。762年病逝,享年61岁。其墓在今安徽当涂,四川江油、湖北安陆有纪念馆。 ...
李白。 李白(701年-762年),字太白,号青莲居士,唐朝浪漫主义诗人,被后人誉为“诗仙”。祖籍陇西成纪(待考),出生于西域碎叶城,4岁再随父迁至剑南道绵州。李白存世诗文千余篇,有《李太白集》传世。762年病逝,享年61岁。其墓在今安徽当涂,四川江油、湖北安陆有纪念馆。
易守建业毅夫有诗赠别次韵五首 其四。宋代。陆佃。 春渚秋潭不可寻,回头城郭碍高林。但知自白三分鬓,更与谁论一寸心。红粉泪痕消片玉,故人情分重千金。临岐不忍醒时别,一任玻瓈酒盏深。
八声甘州 写红梅寄钱默存教授。近现代。龙榆生。 看一枝、春色逐人来,双脸晕潮妆。对遥山斜睇,修篁倦倚,照影寒塘。曾是霜侵雪压,岁月去堂堂。留得芳心在,省识东皇。撩拨何郎诗兴,便胡沙扫尽,难近昭阳。甚才通一顾,赢得几回肠。是冰肌、何曾点污,记那回、憔悴损容光。横斜影,映簪花格,淡月昏黄。
挽卜怜吉歹河南王。。陈益稷。 哲人萎矣栋梁倾,回首西风涕暗零。三世功名今古史,百年过客短长亭。手扶红日名犹在,身就黄粱梦不醒。记取汾阳旧勋业,紫薇留种继芳馨。
以金沙酴醾送公寿。宋代。黄庭坚。 天遣酴醾玉作花,紫绵揉色染金沙。凭君著意樽前看,便与春工立等差。
读书知要。明代。钟芳。 善学无如善读书,莫耽买椟委明珠。天人条贯归皇极,坟典精华是道腴。骏失辔衔驰愈放,车攒轮辐运常虚。晚年涵泳多滋味,倚杖林塘乐有馀。