丁酉岁,吾北征。出自蓟门,历观燕之旧都,其城池霸异,迹已芜没矣。乃慨然仰叹。忆昔乐生、邹子,群贤之游盛矣。因登蓟丘,作七诗以志之。寄终南卢居士。亦有轩辕之遗迹也。
北登蓟丘望,求古轩辕台。
应龙已不见,牧马空黄埃。
尚想广成子,遗迹白云隈。
南登碣石阪,遥望黄金台。
丘陵尽乔木,昭王安在哉。
霸图怅已矣,驱马复归来。
王道已沦昧,战国竞贪兵。
乐生何感激,仗义下齐城。
雄图竟中夭,遗叹寄阿衡。
秦王日无道,太子怨亦深。
一闻田光义,匕首赠千金。
其事虽不立,千载为伤心。
自古皆有死,徇义良独稀。
奈何燕太子,尚使田生疑。
伏剑诚已矣,感我涕沾衣。
大运沦三代,天人罕有窥。
邹子何寥廓,漫说九瀛垂。
兴亡已千载,今也则无推。
逢时独为贵,历代非无才。
隗君亦何幸,遂起黄金台。
蓟丘览古赠卢居士藏用七首。唐代。陈子昂。 丁酉岁,吾北征。出自蓟门,历观燕之旧都,其城池霸异,迹已芜没矣。乃慨然仰叹。忆昔乐生、邹子,群贤之游盛矣。因登蓟丘,作七诗以志之。寄终南卢居士。亦有轩辕之遗迹也。北登蓟丘望,求古轩辕台。应龙已不见,牧马空黄埃。尚想广成子,遗迹白云隈。南登碣石阪,遥望黄金台。丘陵尽乔木,昭王安在哉。霸图怅已矣,驱马复归来。王道已沦昧,战国竞贪兵。乐生何感激,仗义下齐城。雄图竟中夭,遗叹寄阿衡。秦王日无道,太子怨亦深。一闻田光义,匕首赠千金。其事虽不立,千载为伤心。自古皆有死,徇义良独稀。奈何燕太子,尚使田生疑。伏剑诚已矣,感我涕沾衣。大运沦三代,天人罕有窥。邹子何寥廓,漫说九瀛垂。兴亡已千载,今也则无推。逢时独为贵,历代非无才。隗君亦何幸,遂起黄金台。
丁酉这一年,我从行北征契丹。从蓟门出去,遍览燕国的旧都城,它的城池、霸业已经荒废了。于是感慨而仰天叹息,回忆起当年乐毅、邹衍众位贤士在燕国的游从可称很盛了。于是登上蓟丘,作了七首诗来表达这种感想,寄给终南山的卢藏用居士。这里也有黄帝的遗迹存在。
轩辕台
向北登上蓟丘四下观望,寻访古代轩辕台的遗址。
勇猛的应龙它已经不见,牧马的童子也离开尘世。
还思念着那仙人广成子,白云深处也许留下踪迹。
燕昭王
往南登上邹衍居住的碣石宫,远远眺望郭隗受礼的黄金台。
丘陵上全是成林的参天大树,招贤纳士的燕昭王如今何在?
霸业的理想遗憾地成为过去,我骑着马前往又骑着马回来。
乐生
仁政王道已经沦没不明,战国诸侯竞相贪利用兵。
乐毅为此多么感动奋发,主持正义攻下齐国都城。
宏伟抱负竟然半途而废,我遗憾叹息地遥念伊尹。
燕太子
秦王一天天暴虐无道,燕太子怨愤也就加深。
一旦听说田光的高义,便以千金购利匕相赠。
他们的事虽没有成功,千年来为之黯然伤神。
田光先生
自古以来人人都有一死,只是徇义的人确实少见。
为什么像燕丹太子这样,还要使田光先生有怀疑?
伏剑而死诚然已成往事,使我感动落泪沾湿衫衣。
邹衍
天道沦没在夏商周以后,天与人的奥秘很少发现。
邹衍先生气度多么恢宏,漫说九州之外大海无边。
人事兴亡已经过了千年,如今就再无从进行推算。
郭隗
只有生而逢时最为难得,每朝每代并非没有人才。
郭隗先生又是多么幸运,燕昭王为他筑起黄金台。
蓟(jì)丘:旧址在北京市德胜门外。卢居士藏用:卢藏用,字子潜,陈子昂的好友。
丁酉岁:武则天神功元年(697年)。
蓟门:即蓟丘。
燕(yān)之旧都:蓟是古代燕国都城,故址在北京市西南。
乐生:指战国名将乐毅。
邹(zōu)子:即邹衍。
轩辕:黄帝之号。
轩辕台:相传为黄帝所居,遗址在河北涿鹿县西南。
应龙:有翼之龙,相传是黄帝的臣子,受命杀了蚩尤。
广成子:神仙名,一说为老子别号。
隈(wēi):曲深之处。
燕昭王:战国时期燕国有为君主。
阪(bǎn):一作“馆”。
黄金台:又称燕台、招贤台,故址在河北易县东南。
沦(lún)昧(mèi):没落;昏暗。
感激:感奋激发。
阿衡:指商代贤相伊尹。
燕太子:战国燕王喜之子,名丹。
不立:不成。
田光先生:田光,燕国处士。
徇(xùn):为达到某种目的而献身。一作“循”。
太:一作“丹”。
邹衍(yǎn):战国时齐人。
三代:指夏、商、周。
瀛(yíng):海。垂:远。
推:推求。一作“为”。
郭隗(wěi):燕昭王客卿。
隗君:即郭隗。
参考资料:
1、王岚.陈子昂诗文选译.成都:巴蜀书社,1994:83-91
这组诗作于武则天神功元年(697年)。当时建安王武攸宜讨伐契丹,陈子昂为随军参军。武攸宜出身亲贵,全然不晓军事。陈子昂屡献奇计,不被理睬,剀切陈词,反遭贬斥,徙署军曹,遂登蓟丘览古,赋诗寄好友卢藏用。
参考资料:
1、王岚.陈子昂诗文选译.成都:巴蜀书社,1994:83-91
这HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗共七首:第一首HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊轩辕古台,诗人HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹自己生不逢时,不见至道之治,于是产生了追寻HRef=https://www.qijian.info/list/guren2/ target=_blank class=infotextkey>古人、HRef=https://www.qijian.info/list/xunfang/ target=_blank class=infotextkey>寻访HRef=https://www.qijian.info/list/shenxian/ target=_blank class=infotextkey>神仙的出世之念;第二首HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊碣石馆、黄金台,HRef=https://www.qijian.info/list/mianhuai/ target=_blank class=infotextkey>缅怀燕昭王,抒发自己不遇明主的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨;第三首HRef=https://www.qijian.info/list/zansong/ target=_blank class=infotextkey>赞颂乐毅的功勋,同时叹惜其遭谗被疑、不能成就最后功业,寄托着诗人HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhinanchou/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志难酬的HRef=https://www.qijian.info/list/fenkai/ target=_blank class=infotextkey>愤慨;第四首HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆燕太子丹的HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,惋叹其事败而遭杀身之祸;第五首颂赞田光勇于为正义献身的气节,同时责备燕太子多疑;第六首HRef=https://www.qijian.info/list/zansong/ target=_blank class=infotextkey>赞颂邹衍的九州HRef=https://www.qijian.info/list/lilun/ target=_blank class=infotextkey>理论以及对HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然和HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会规律的探索HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神;第七首抒写对郭隗的仰慕之情,叹惋古今仁人HRef=https://www.qijian.info/list/zhishi/ target=_blank class=infotextkey>志士HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇的普遍遭际。全HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗HRef=https://www.qijian.info/list/jiegufongjin/ target=_blank class=infotextkey>借古HRef=https://www.qijian.info/list/fongjin/ target=_blank class=infotextkey>讽今,HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情深沉,词句朴质,有较强的感人力量。其中第二首诗尤具有代表性。其开篇两句,首先点出HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊的HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点碣石HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山顶和HRef=https://www.qijian.info/list/pingdiao/ target=_blank class=infotextkey>凭吊的事物黄金台,由此引发出HRef=https://www.qijian.info/list/shuhuai/ target=_blank class=infotextkey>抒怀之情,集中表现出燕昭王HRef=https://www.qijian.info/list/qiuxian/ target=_blank class=infotextkey>求贤若渴的HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风度,也写出了诗人对明君的HRef=https://www.qijian.info/list/panwang/ target=_blank class=infotextkey>盼望,为后四句作铺垫。接下二句紧承诗意,以深沉的HRef=https://www.qijian.info/list/ganqing/ target=_blank class=infotextkey>感情,HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉的笔调,描绘了眼前乔木丛生,苍茫荒凉的HRef=https://www.qijian.info/list/jingse/ target=_blank class=infotextkey>景色,由景衬情,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,发出“昭王安在哉”的慨叹,表达对燕昭王仰慕HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念的深情。诗人借古以HRef=https://www.qijian.info/list/fongjin/ target=_blank class=infotextkey>讽今,对古代圣王的HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念,正是反映对HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实君王的抨击,是说HRef=https://www.qijian.info/list/xianshi2/ target=_blank class=infotextkey>现实HRef=https://www.qijian.info/list/shehui/ target=_blank class=infotextkey>社会缺少燕昭王这样HRef=https://www.qijian.info/list/qiuxian/ target=_blank class=infotextkey>求贤若渴的圣明HRef=https://www.qijian.info/list/junzhu/ target=_blank class=infotextkey>君主。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾二句以画龙点睛之笔,以婉转HRef=https://www.qijian.info/list/aiyuan/ target=_blank class=infotextkey>哀怨的情调,表面上是写昭王之不可见,霸图之不可求,国士的HRef=https://www.qijian.info/list/baofu/ target=_blank class=infotextkey>抱负之不得实现,只得挂冠归还,实际是诗人抒发自己报国无门的HRef=https://www.qijian.info/list/gantan/ target=_blank class=infotextkey>感叹。
这是一组HRef=https://www.qijian.info/list/yongshi/ target=_blank class=infotextkey>咏史HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古诗,当时作者身居边地,登临碣石HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山顶,极目远眺,HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,HRef=https://www.qijian.info/list/fujin/ target=_blank class=infotextkey>抚今HRef=https://www.qijian.info/list/zhuixi/ target=_blank class=infotextkey>追昔,HRef=https://www.qijian.info/list/diaogu/ target=_blank class=infotextkey>吊古HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,体现了诗人对盛世的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangwang/ target=_blank class=infotextkey>向往、对古代贤人丰功伟绩的追慕,同时抒发了自己生不逢时、HRef=https://www.qijian.info/list/huaicaibuyu/ target=_blank class=infotextkey>怀才不遇、报国无门、HRef=https://www.qijian.info/list/zhuangzhi/ target=_blank class=infotextkey>壮志未酬的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨,反映了作者HRef=https://www.qijian.info/list/jiji/ target=_blank class=infotextkey>积极向上的强烈的进取HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神。其基本内容,与《登幽州台歌》一样,带有强烈的HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我意识和进取HRef=https://www.qijian.info/list/jingshen/ target=_blank class=infotextkey>精神,充满着对HRef=https://www.qijian.info/list/zhengzhi/ target=_blank class=infotextkey>政治、HRef=https://www.qijian.info/list/daode/ target=_blank class=infotextkey>道德、HRef=https://www.qijian.info/list/mingyun/ target=_blank class=infotextkey>命运等一HRef=https://www.qijian.info/list/xilie/ target=_blank class=infotextkey>系列根本问题的HRef=https://www.qijian.info/list/guandian/ target=_blank class=infotextkey>观点与思考。因此,这HRef=https://www.qijian.info/list/zushi/ target=_blank class=infotextkey>组诗也是陈子昂实践其提倡的“兴寄”“HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风骨”HRef=https://www.qijian.info/list/lilun/ target=_blank class=infotextkey>理论的代表作品。
陈子昂(约公元661~公元702),唐代文学家,初唐诗文革新人物之一。字伯玉,汉族,梓州射洪(今属四川)人。因曾任右拾遗,后世称为陈拾遗。光宅进士,历仕武则天朝麟台正字、右拾遗。解职归乡后受人所害,忧愤而死。其存诗共100多首,其中最有代表性的是《感遇》诗38首,《蓟丘览古赠卢居士藏用》7首和《登幽州台歌》。 ...
陈子昂。 陈子昂(约公元661~公元702),唐代文学家,初唐诗文革新人物之一。字伯玉,汉族,梓州射洪(今属四川)人。因曾任右拾遗,后世称为陈拾遗。光宅进士,历仕武则天朝麟台正字、右拾遗。解职归乡后受人所害,忧愤而死。其存诗共100多首,其中最有代表性的是《感遇》诗38首,《蓟丘览古赠卢居士藏用》7首和《登幽州台歌》。
锦溪馆月夜怀黎惟仁。。欧大任。 夜久众諠息,幽人月下吟。潮来疑涧响,家远似山深。送客烟中屦,期僧石上琴。何由共玄度,于此长禅心。
观道命录有感。明代。苏葵。 淫哇声沸九韶寒,世道污隆用舍间。薄雾偶笼伊洛水,片云争掩武夷山。千秋遗训乾坤意,一代成功造化悭。不有上方三尺剑,付谁当日斩权奸。
芦沟晓月图。元代。陈高。 芦沟桥西车马多,山头白日照清波。毡庐亦有江南妇,愁听金人出塞歌。
题系马图。元代。胡奎。 日日黄尘淹马足,谁能占得午阴凉。天闲刍豆无多恋,好解青丝八尺缰。
山庄午节次韵酬雪湖二首 其二。明代。谢迁。 半掩衡门不系船,醒时歌咏醉时眠。逍遥笠屐湖边路,蓊郁桑麻雨后天。嘉会有缘凭入社,素餐非分合归田。古来莫逆真能几,蚤晚相过一粲然。