楼上黄昏杏花寒。斜月小栏干。一双燕子,两行征雁,画角声残。
绮窗人在东风里,洒泪对春间。也应似旧,盈盈秋水,淡淡春山。
眼儿媚·楼上黄昏杏花寒。宋代。阮阅。 楼上黄昏杏花寒。斜月小栏干。一双燕子,两行征雁,画角声残。绮窗人在东风里,洒泪对春间。也应似旧,盈盈秋水,淡淡春山。
黄昏时登楼而望,只见杏花在微寒中开放,一钩斜月映照着小楼的栏杆。一双燕子归来,两行大雁北飞,远处传来断断续续的号角声。
华美的窗前,一位佳人立于春风中,默默无语,闲愁万种。也应像往日一样,眼如秋水般清亮,眉似春山般秀美。
阑干:即栏杆。
画角:有彩绘的号角。
绮窗:雕镂花纹的窗子。
“盈盈”二句:谓佳人眼如秋水之清,眉如春山之秀。澹澹,水波动貌。
南宋胡仔《苕溪渔隐丛话前集》卷十一录此词,谓阮阅“尝为钱唐幕官,眷一营技,罢官去,后作此词寄之”。胡与阮时代相及而稍后,其《丛话》即因际问《诗总》(后改称《诗话总龟》)而继作,于《前集》序中明言之。所云阮作此词情事,当可信。
参考资料:
1、阮阅,宋词鉴赏,上海辞书出版社,1999.12,第287页
起首两句以形象鲜明的笔触绘出了一幅HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春图:春寒料峭,杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花初绽,绣楼栏杆,HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳斜月。这是HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物描写,它暗写了HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物活动的HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间、HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点,为HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物勾出了一个典型环境。联系上下文,读者从这环境烘托中可以看到:一位HRef=https://www.qijian.info/list/sifu/ target=_blank class=infotextkey>思妇在HRef=https://www.qijian.info/list/zaochun/ target=_blank class=infotextkey>早春二月杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花初绽之时,迎着料峭的春寒,HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上色彩绮丽的绣楼,倚在栏杆旁,看着落日晚霞飞舞、斜月冉冉升起。她静静地观看眼前景,默默地HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念远方HRef=https://www.qijian.info/list/zhenHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>征人。这幽静、凄寒的典型环境,正暗暗地烘托出一个HRef=https://www.qijian.info/list/yousi/ target=_blank class=infotextkey>忧思难奈的HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物情态。HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,指HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼时刻;杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花寒,谓HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼季节。据《HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花候考》,HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨水这个HRef=https://www.qijian.info/list/jieqi/ target=_blank class=infotextkey>节气中,一候菜HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,二候杏HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,三候李HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,其时当二月。但这里兼有描写环境的作用,故而于清冷中显出幽美。词人独上层楼,极目天涯,无边思绪,自会油然而生。何况HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼之际,春寒料峭,HRef=https://www.qijian.info/list/muse/ target=_blank class=infotextkey>暮色苍芒,一钩斜月,映照栏干,这种环境,多么使人感到HRef=https://www.qijian.info/list/gudan/ target=_blank class=infotextkey>孤单HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。下面三句,写HRef=https://www.qijian.info/list/denglou/ target=_blank class=infotextkey>登楼所见所闻。“一双HRef=https://www.qijian.info/list/yanzi/ target=_blank class=infotextkey>燕子,两行征雁”,含意深长。燕本双飞,雁惯合群,特写“一双”、“两行”,反衬词人此际的HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独。耳边还传来城上的画角声,HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情之凄楚,可以想见。上片HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景,然景中有情,情中见人。
下片由HRef=https://www.qijian.info/list/xiejing/ target=_blank class=infotextkey>写景到HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情。此情是HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人之情,HRef=https://www.qijian.info/list/huairen/ target=_blank class=infotextkey>怀人又从悬想对方着笔。“绮窗”,谓雕饰华美的窗棂。唐王维《扶南曲HRef=https://www.qijian.info/list/geci/ target=_blank class=infotextkey>歌辞》云“朝日照绮窗,佳人坐临镜”,把佳人与绮窗分作两句,HRef=https://www.qijian.info/list/yijing/ target=_blank class=infotextkey>意境HRef=https://www.qijian.info/list/youmoi/ target=_blank class=infotextkey>优美;阮阅此词则将绮窗与人合并一起,径称“绮窗人”,语言更加浓缩,形象更加鲜明。仿佛词人从这熟悉的华美的窗口透视进去,只见其人亭亭玉立于春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风之中,悄然无语。这里的“无语”,实际上就是深思:“春闲”,实际上是HRef=https://www.qijian.info/list/chunchou/ target=_blank class=infotextkey>春愁。就中可以看出.窗内人是一个深于情的HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子。HRef=https://www.qijian.info/list/jiewei/ target=_blank class=infotextkey>结尾两句“盈盈秋水,淡淡春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山”,渭佳人眼如秋水之清,眉似春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山之秀。前面着以“也应似旧”…句,词情顿然跳出实境,转作冥想之笔。
作者在上下阕的末三句HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别HRef=https://www.qijian.info/list/xioyan/ target=_blank class=infotextkey>写燕子成双,HRef=https://www.qijian.info/list/dayan/ target=_blank class=infotextkey>大雁成群,皆是实写所见。以秋水喻HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人明眸,以春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山状HRef=https://www.qijian.info/list/moiren/ target=_blank class=infotextkey>美人黛眉,则是作者HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象的虚景。双燕、雁阵反衬出独身一人,秋水、春HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山突出词人对佳人的怀思。这两处的手法前人也用,并不新奇。但所用的章法结构极有意思。徐培均指出,歇拍“前两句对起,后一句单收,似《浣溪沙》的后片,形成不稳定感,易于过渡”。而结拍首句不对称,后二句对称,正好与歇拍相反。这种结构在韵律上有所更张,增加了全词的活泼感。
阮阅(约公元1126年前后在世)字闳休,自号散翁亦称松菊道人,舒城(今属安徽)人。生卒年均不详,约北宋末前后在世。宋神宗元丰八年(1085)进士(榜名美成),做过钱塘幕官,自户部郎官责知巢县,宋徽宗宣和中任郴州知州。南宋建炎初,(公元1127年)以中奉大夫知袁州。致仕后定居宜春。初至,讼牒颇繁,乃大书“依本分”三字,印榜四城墙壁。郡民化之,谤四厅为无讼堂 。 ...
阮阅。 阮阅(约公元1126年前后在世)字闳休,自号散翁亦称松菊道人,舒城(今属安徽)人。生卒年均不详,约北宋末前后在世。宋神宗元丰八年(1085)进士(榜名美成),做过钱塘幕官,自户部郎官责知巢县,宋徽宗宣和中任郴州知州。南宋建炎初,(公元1127年)以中奉大夫知袁州。致仕后定居宜春。初至,讼牒颇繁,乃大书“依本分”三字,印榜四城墙壁。郡民化之,谤四厅为无讼堂 。
山中吟。明代。霍与瑕。 二月多烟三月风,山花多是满冈红。一囊收取春光尽,付与奚奴寄大同。
长相思 其二 采花。。丁澎。 郎采花。妾采花。郎指阶前姊妹花。道侬强是他。红薇花。白薇花。一树开来两样花。劝郎莫似他。
同樊润州游郡东山。唐代。皇甫冉。 北固多陈迹,东山复盛游。铙声发大道,草色引行驺。此地何时有,长江自古流。频随公府步,南客寄徐州。
叠韵酬洗奕倩。明代。湛若水。 长啸声闻塞两间,纷纷万有到来閒。淹留廿载成何事,空载大江明月还。