玉楼朱阁横金锁,寒食清明春欲破。窗间斜月两眉愁,帘外落花双泪堕。
朝云聚散真无那,百岁相看能几个。别来将为不牵情,万转千回思想过。
木兰花·玉楼朱阁横金锁。宋代。晏殊。 玉楼朱阁横金锁,寒食清明春欲破。窗间斜月两眉愁,帘外落花双泪堕。朝云聚散真无那,百岁相看能几个。别来将为不牵情,万转千回思想过。
华美的楼阁横扣着铜锁,寒食清明过后春天即将结束。窗前的斜月好似含愁的双眉,帘外的落花犹如悲啼的眼泪。
与心爱的美人的聚合离散都是无可奈何之事,从古到今有几个人能和他的爱人厮守相看到百年呢。离别以来以为可以排除离愁别恨的牵缠,结果还是万转千回地思念过了。
玉楼朱阁:华贵的楼阁。
横金锁:比喻门庭冷清无人往来。金锁,金色的连锁式花纹,一说指铜制的锁。
寒食:寒食节,在清明前一日(一说前两日),禁火冷食,节后另取新火。相传寒食起于晋文公悼念介子推事。
春欲破:春天将尽。
堕:落。
朝云聚散:聚散象朝云一样。朝云,名词作状语。
无那(nuò):无可奈何。那,通“奈”。
相看(kān):相守。看,守护照料。
将为:即将谓,犹言以为。表示测度和推断。
思想:思念。
参考资料:
1、林兆祥.《唐宋花间廿四家词赏析》.郑州:中州古籍出版社,2011:548
2、汪政.《无可奈何花落去:二晏词》.北京:人民文学出版社,2010:22
3、王德明,邓义昌.《宋词小令精华》.桂林:广西师范大学出版社,1996:35
4、陶尔夫,杨庆辰.《中国历代名家流派词传·晏欧词传》.长春:吉林人民出版社,1999:120
5、《新编古汉语常用字字典》编委会.《新编古汉语常用字字典》.长春:吉林出版集团有限责任公司,2011
晏殊生活在宋初中原停戈、相对承平的年代,他的一生基本上是显达适意的。因此反映宴饮歌舞、男女相思、赏景羁旅等富贵欢乐生活和闲情逸致,便成为他艺术创作的主题。即如这首词,写景抒情不仅蕴含清丽、精炼浑成,而且寓有人生哲理,非同一般。
参考资料:
1、陆国斌,钟振振.《历代小令词精华》.长沙:岳麓书社,1993:147-148
写HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情从身边HRef=https://www.qijian.info/list/jingwu/ target=_blank class=infotextkey>景物着手,看似景语,实是情语。“玉楼”、“朱阁”“金锁”,这是一个富贵豪华的住所。按理,拥有这样华贵住宅的主人,一定志得意满,无忧无虑了。但是一个“横”字,却透露出了其心中不快的隐秘。白居易《长恨歌》有云:“金屋妆成娇侍夜,玉楼宴罢醉和春。”金屋是为藏娇的,而今自己所宠爱的阿娇般的人儿,已“散似秋云无觅处”,虽然“玉楼朱阁”依旧在,但它的主人已无意去启“金锁”了。多少HRef=https://www.qijian.info/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆,多么深重的HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁,都潜藏在这个“横”字之中了。世事不断变迁,HRef=https://www.qijian.info/list/suiyue/ target=_blank class=infotextkey>岁月不断更替。年年HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光,今又HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光,现在虽然HRef=https://www.qijian.info/list/chunyi/ target=_blank class=infotextkey>春意盎然,但已有要“破”的迹象,凭着主人公敏锐的观察力和亲身的体验,他已看出HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天又将与他告别了。HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天何尝不也如此容易消逝,“破”字,道出了他内心的HRef=https://www.qijian.info/list/ganshang/ target=_blank class=infotextkey>感伤。加上“寒食清明”的缀语,更增添了一层HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉。
如果说前两句是写自己的HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁和HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春之情,那么下两句便是以己度人,从女方的角度来思忖了。他想,自己如此HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念对方,对方也一定非常HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念自己。窗间那弯弯的月牙儿,正是玉人凝愁之眉。帘外落英缤纷,正是玉人泪HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨涟涟。这是词人心驰神往、虚设假想之词。词人HRef=https://www.qijian.info/list/chujingshengqing/ target=_blank class=infotextkey>触景生情,以景HRef=https://www.qijian.info/list/niren/ target=_blank class=infotextkey>拟人,把自己所忆之人月貌HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花容、幽雅动情之状,描绘得生动逼真、令人艳羡。此外,再深究一下,不难发现,他一方面借“斜目”、“落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”明写女方,一方面又隐隐地暗写自己。他的《蝶恋HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花》“HRef=https://www.qijian.info/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月不谙HRef=https://www.qijian.info/list/lihen/ target=_blank class=infotextkey>离恨苦.斜光到晓穿朱户”,句意就与“窗间斜月”相同。词人因HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念意中人而HRef=https://www.qijian.info/list/duiyue/ target=_blank class=infotextkey>对月彻夜不眠之情可以推知;他因不能入眠而踱至帘外看HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之状也可想见。总之,这两句可以理解为:一、正面描HRef=https://www.qijian.info/list/xioyue/ target=_blank class=infotextkey>写月、HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花之态,并交代HRef=https://www.qijian.info/list/renwu/ target=_blank class=infotextkey>人物活动的具体HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间和HRef=https://www.qijian.info/list/didian/ target=_blank class=infotextkey>地点;二、借斜月、落HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花侧面虚拟所忆之人的HRef=https://www.qijian.info/list/youyuan2/ target=_blank class=infotextkey>幽怨美,三、兼写自己HRef=https://www.qijian.info/list/liqing/ target=_blank class=infotextkey>离情别绪无计可消除的实况。这一联可谓情景交融、虚实相生、物我化一、精工美妙之至。
上片景中HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情,情意隐曲缱绻。过片则直抒胸臆,情中寄托着HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理。“朝云”,用典。宋玉《高唐赋序》:昔者先王尝游高唐,梦见巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山神女愿荐枕席,因幸之。女目其“旦为朝云,暮为行HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,朝朝暮暮,阳台之下。”此词中“朝云”却为曾经与自己欢聚眼下各自东西的“意中人”。词人《诉衷情》:“东城南陌HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花下,逢着意中人。回绣袂,展香茵,叙情亲。此时拼作,千尺游丝,惹住朝云。”可见,散后重聚多么难得。纵然“拼”命能化作千尺游丝,怕也难“惹”得住与他情意缠绵、亲呢无比的“朝云”。词人借巫HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山神女朝云暮HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故,来象喻HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生聚散、情爱短长的变幻莫测,很是新颖独到,发人深思。尤其他认为百年相守在一起的情侣又能有几个的见解,更深蕴HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生HRef=https://www.qijian.info/list/zheli/ target=_blank class=infotextkey>哲理。正如秦观《鹊桥仙》中所云:“两情若是久长时,又岂在朝朝暮暮?”这是一种无可奈何、聊以自慰并以之慰人的想法,但是它却把HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的短暂与永恒、HRef=https://www.qijian.info/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生的欢聚与离散这种相互间的辩证关系婉曲地表明了,富有情致,耐人品味。
最后,词人似乎想竭力摆脱这种别后HRef=https://www.qijian.info/list/qingsi/ target=_blank class=infotextkey>情思的缠绕:“别来将为不牵情”。这是紧承上文“首岁相看能几个”之意的。既然有HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人往往不能长此以往相互厮守在一起,那么心就平静下来不要被这种HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁别恨所牵动了。这是他对年等易逝、聚散无常这一HRef=https://www.qijian.info/list/daoli/ target=_blank class=infotextkey>道理的HRef=https://www.qijian.info/list/ganwu/ target=_blank class=infotextkey>感悟,他决计把握现在,不为旧情耗费心思和精力了。但是“万转千回HRef=https://www.qijian.info/list/sixiang2/ target=_blank class=infotextkey>思想过”,想摆脱到底还是摆脱不了。说不HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念,仍要HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念欲不怀想,仍要怀想。任凭费多大周折,他也无法驱逐得了这种“情”的牵引。所谓“无穷无尽是HRef=https://www.qijian.info/list/lichou/ target=_blank class=infotextkey>离愁,天涯地角寻思遍。”词人的思绪真是千回万转、起伏不已、难以制遏。这正体现了他既饶有理趣、更富情感的双重HRef=https://www.qijian.info/list/xingge/ target=_blank class=infotextkey>性格。加上笔调的婉曲纤柔,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风流蕴含,就更荡气回肠、感动人心。
晏殊【yàn shū】(991-1055)字同叔,著名词人、诗人、散文家,北宋抚州府临川城人(今江西进贤县文港镇沙河人,位于香楠峰下,其父为抚州府手力节级),是当时的抚州籍第一个宰相。晏殊与其第七子晏几道(1037-1110),在当时北宋词坛上,被称为“大晏”和“小晏”。 ...
晏殊。 晏殊【yàn shū】(991-1055)字同叔,著名词人、诗人、散文家,北宋抚州府临川城人(今江西进贤县文港镇沙河人,位于香楠峰下,其父为抚州府手力节级),是当时的抚州籍第一个宰相。晏殊与其第七子晏几道(1037-1110),在当时北宋词坛上,被称为“大晏”和“小晏”。
签判丈以新字韵作长句见赠次韵。宋代。赵蕃。 剥啄无嗔叩户频,要听论古诵诗新。百年风雅久不作,一代典刑今有人。敢谓投心似胶漆,故知与世若参辰。如公接物何多得,岂复畏人嫌我贫。
送客归闽。明代。张弼。 白雁风高秋气凉,画船渺渺旆央央。张翰江上莼偏美,陶令篱边菊正香。稽首不胜恩浩荡,推冠一任鬓沧浪。何时骑马来寻访,榄叶阴中吸荔浆。
再来应是岁庚辰,珍重高年命屡申。早识云卿擅当代,不教疏傅独前人。
华茵联句朋犹昨,绮阁悬灯物共春。眠食倘彊思亟见,宴陪撒荔莫辞频。
沈德潜和韵有林壑已安仍恋主潞河归棹敢云遄之句因叠前韵赐之 其二。。弘历。 再来应是岁庚辰,珍重高年命屡申。早识云卿擅当代,不教疏傅独前人。华茵联句朋犹昨,绮阁悬灯物共春。眠食倘彊思亟见,宴陪撒荔莫辞频。
秋村十二咏 其十二 筑圃。清代。成鹫。 瓜熟已除架,苋乾无复蔬。何当灌园罢,又是筑场初。晴日迟收稻,中田早结庐。自来勤动惯,不敢废耕锄。