忆旧游·别黄澹翁

忆旧游·别黄澹翁朗读

送人犹未苦,苦送春、随人去天涯。片红都飞尽,正阴阴润绿,暗里啼鸦。赋情顿雪双鬓,飞梦逐尘沙。叹病渴凄凉,分香瘦减,两地看花。

西湖断桥路,想系马垂杨,依旧欹斜。葵麦迷烟处,问离巢孤燕,飞过谁家。故人为写深怨,空壁扫秋蛇。但醉上吴台,残阳草色归思赊。

译文

送人南浦还算不上痛苦,更痛苦的是、送春随人去天涯。枝上一点残花都飞尽,叶肥阴绿暗里闻啼鸦。赋诗吟情顿使双鬓雪白,飞梦逐尘远渡江沙。叹病渴凄凉人消瘦,恨分香人远,两地独看花。

想西湖断桥路边,曾经系马的垂杨依旧摇荡枝斜。菟葵燕麦迷烟雾,问离巢的孤燕,将要飞栖谁家? 故人为我写下深深的离怨,题诗空壁运笔挥扫若秋蛇。且登上吴地的高台醉饮,夕阳草色将伴随你远远归来呀。

注释

忆旧游:词牌名,又称。双调,以周邦彦《忆旧游·记愁横浅黛》为正格,此词为变格。此词上片十句,押四平韵,五十一字;下片同,共一百零二字。黄澹(dàn)翁:名中,作者好友,《阳春白雪》中有其词《瑞鹤仙》一首。

苦送春、随人去天涯:可能本自王观《卜算子》“才始送春归,又送君归去。“

片红:指春花。

正阴阴润绿,暗里啼鸦:指树正枝叶浓密翠绿,鸦在人看不到的地方鸣啼。

雪:这里用为动词,使……变白。

病渴:指患酒渴病。司马相如有消渴疾,常称病不朝,卧于茂陵。

分香瘦减:指因分别而腰围消瘦。

断桥:在西湖上,唐·张祜《题杭州孤山寺》:“断桥荒藓涩,空院落花深。”

欹(qī)斜:倾斜。

葵麦迷烟处:指兔葵燕麦在淡烟中凄迷一片。葵麦,即“兔葵燕麦”。

问离巢孤燕,飞过谁家:对刘禹锡《乌衣巷》“旧时王谢堂前燕,飞入寻常百姓家”的化用。

空壁扫秋蛇:指挥毫题璧,笔势如龙蛇飞舞。秋蛇,字迹盘曲。

吴台:指古代吴都所在地(今苏州)的台苑池。

归思赊(shē):即归思十分强烈。赊,长,远。

参考资料:

1、姚小鸥,孙克强,杨国安,华锋,宋木铎,潘晓龙,李维新编著.宋代名家词选.海口:海南出版社,1994年:810-811

2、赵慧文,徐育民编著 .吴文英词新释辑评 下.北京:中国书店,2007年:1010-1013

3、邓乔彬编选.吴文英 王沂孙集.南京:凤凰出版社,2013年:194-195

4、马兴荣,刘乃昌,刘继才主编.全宋词 广选·新注·集评 4.沈阳:辽宁人民出版社,1997年:79

5、吴熊和主编.唐宋词汇评 两宋卷 第4册.杭州:浙江教育出版社,2004年:3475-3476

忆旧游·别黄澹翁创作背景

  据孙虹和谭学纯所著《吴梦窗研究》,此词作于淳祐九年(1249年)之前,是词人在苏州送友人黄澹翁时回忆起姬妾而作。关于词中所忆是苏州去妾,还是杭州之姬,众说纷纭。

参考资料:

1、赵慧文,徐育民编著 .吴文英词新释辑评 下.北京:中国书店,2007年:1010-1013

2、孙虹,谭学纯著.吴梦窗研究.上海:上海古籍出版社,2015年:560

  此词HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头“HRef=https://www.qijian.info/list/sonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>送人犹未苦,苦HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春、随人去天涯”三句下笔点题:HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春HRef=https://www.qijian.info/list/sonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>送人。二个“苦”字连用,点出HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别的HRef=https://www.qijian.info/list/beishang/ target=_blank class=infotextkey>悲伤:词人在苏州仓台为幕僚,HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人是常有的事,还不觉特别HRef=https://www.qijian.info/list/beiku/ target=_blank class=infotextkey>悲苦,但在此HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春季节,HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春归之时,HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人向着天涯远去,心中顿时生出复杂的、莫名的、沉重的HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉来。而HRef=https://www.qijian.info/list/shijian/ target=_blank class=infotextkey>时间偏偏在HRef=https://www.qijian.info/list/muchun/ target=_blank class=infotextkey>暮春这样特别的季节,HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人和HRef=https://www.qijian.info/list/chuntian/ target=_blank class=infotextkey>春天一起离去,春HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别之情一同袭来,使得HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦愈甚。

  “片红都飞尽,正阴阴润绿,暗里啼鸦”三句承上“苦HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春”而点染暮HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景象:百HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花都已凋零殆尽,浓密绿叶成阴,暮鸦不停地啼叫,俨然一幅春末夏初HRef=https://www.qijian.info/list/tuhua/ target=_blank class=infotextkey>图画。其中“都”字下得重,说明HRef=https://www.qijian.info/list/chunguang/ target=_blank class=infotextkey>春光消失得彻底。“正阴阴润绿,暗里啼鸦”暗用苏轼《浣溪沙》“连村绿暗晚藏乌”、周邦彦《HRef=https://www.qijian.info/list/dujiang/ target=_blank class=infotextkey>渡江云》“千万丝陌头HRef=https://www.qijian.info/list/yangliu/ target=_blank class=infotextkey>杨柳,渐渐可藏乌”、汪藻《点绛唇》“君知否?乱鸦啼后,归兴浓于酒。”词意。详细刻画出暮HRef=https://www.qijian.info/list/chunjing/ target=_blank class=infotextkey>春景色,照映了词人HRef=https://www.qijian.info/list/xichun/ target=_blank class=infotextkey>惜春HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春之情,恰是“一切景语皆情语”。

  “赋情顿HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪双鬓”一句写词人因送友去杭而HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念起在杭州的那位姬人,便不禁黯然伤神,双鬓一下子变白,“HRef=https://www.qijian.info/list/xue/ target=_blank class=infotextkey>雪”字的活用更增添了一种动感和速度感。“飞梦逐尘沙”则形象地描写在送友时,词人脑中完全被HRef=https://www.qijian.info/list/huainian/ target=_blank class=infotextkey>怀念杭州姬人所占据,魂牵梦绕,心驰神往,想追逐杭姬踪影的HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情。这两句表达了词人的HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春复HRef=https://www.qijian.info/list/shangbie/ target=_blank class=infotextkey>伤别之情。

  “叹病渴HRef=https://www.qijian.info/list/qiliang/ target=_blank class=infotextkey>凄凉,分香瘦减,两地看HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”三句写词人与杭姬劳燕分飞,有HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人两地分居的HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之苦。HRef=https://www.qijian.info/list/aitan/ target=_blank class=infotextkey>哀叹自己得了消渴病处境十分凄惨HRef=https://www.qijian.info/list/beiliang/ target=_blank class=infotextkey>悲凉,杭姬也会因与自己HRef=https://www.qijian.info/list/fenbie/ target=_blank class=infotextkey>分别而玉容瘦损,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangxiang/ target=_blank class=infotextkey>想象杭姬此时此刻与自己二人此时此刻两地看HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花,目HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春归,互寄HRef=https://www.qijian.info/list/juannian/ target=_blank class=infotextkey>眷念思忆之情,显得情深意远,HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之情甚笃。其中“病渴”是词人以司HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马相如自况,反映词人暮年悲惨HRef=https://www.qijian.info/list/gudu/ target=_blank class=infotextkey>孤独的HRef=https://www.qijian.info/list/qinghuai/ target=_blank class=infotextkey>情怀。

  下片HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头“HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖断桥路,想系HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马垂杨,依旧欹斜”三句,写词人送HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人去杭时想起了与杭姬往日欢聚时的情景,往日的HRef=https://www.qijian.info/list/langman/ target=_blank class=infotextkey>浪漫情史,深刻印在记忆之中,难以拂去。联系词人的《HRef=https://www.qijian.info/list/dujiang/ target=_blank class=infotextkey>渡江云三犯》:“千丝怨碧,渐路入、仙邬迷津。肠漫回,隔HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花时见,背面楚腰身”、《莺啼序·残寒正欺病酒》:“十载HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖,傍柳系HRef=https://www.qijian.info/list/ma/ target=_blank class=infotextkey>马,趁娇尘软雾。溯红渐招入仙溪,锦儿偷寄幽素”、《莺啼序·荷和赵修全韵》:“HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖旧日,画舸频移,叹几萦梦寐”、《惜秋华·木芙蓉》:“长记断桥外。骤玉骢过处,千娇凝睇。昨梦顿醒,依约旧时眉翠”、《祝英台近·除夜立春》:“归梦湖边,还迷镜中路”等可知词人对HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖旧游的HRef=https://www.qijian.info/list/huailian/ target=_blank class=infotextkey>怀恋之深,如今送澹翁HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人赴杭,不由地百感交加,浮想联翩。

  “葵麦迷烟处,问离巢孤燕,飞过谁家”三句,词人对刘禹锡“旧时王谢堂前燕,飞人寻常HRef=https://www.qijian.info/list/baixing/ target=_blank class=infotextkey>百姓家”诗意的化用,借以探问杭姬踪迹,从而表达对杭姬的HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念与HRef=https://www.qijian.info/list/guanhuai/ target=_blank class=infotextkey>关怀,或HRef=https://www.qijian.info/list/xiwang/ target=_blank class=infotextkey>希望HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人此次去杭代为探寻她的下落。

  “HRef=https://www.qijian.info/list/guren/ target=_blank class=infotextkey>故人为写深怨,空壁扫秋蛇”两句,写词人在告别HRef=https://www.qijian.info/list/youren/ target=_blank class=infotextkey>友人的HRef=https://www.qijian.info/list/jiuyan/ target=_blank class=infotextkey>酒宴上,或长亭HRef=https://www.qijian.info/list/songbie/ target=_blank class=infotextkey>送别之际,词HRef=https://www.qijian.info/list/renqing/ target=_blank class=infotextkey>人情绪十分激动,于是在壁上即兴题题词,抒写内心HRef=https://www.qijian.info/list/chouyuan/ target=_blank class=infotextkey>愁怨。

  “但醉上吴台,残阳草色归思赊”两句,写词人在送友之后独自带醉HRef=https://www.qijian.info/list/dengshang/ target=_blank class=infotextkey>登上姑苏台,看着眼前一片惨淡荒凉的残阳,HRef=https://www.qijian.info/list/chouku/ target=_blank class=infotextkey>愁苦也如HRef=https://www.qijian.info/list/xiyang/ target=_blank class=infotextkey>夕阳下的草一样,渐行渐远还生,不禁发出归欤之叹,生出了不尽的归思,无限HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅孤况滋味、HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归而不得的HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅也同时涌上心头。

  词的上片抒发HRef=https://www.qijian.info/list/xibie/ target=_blank class=infotextkey>惜别HRef=https://www.qijian.info/list/shangchun/ target=_blank class=infotextkey>伤春之情,引出HRef=https://www.qijian.info/list/yijiu/ target=_blank class=infotextkey>忆旧HRef=https://www.qijian.info/list/xiangsi/ target=_blank class=infotextkey>相思之意。层次清晰,环环相扣,引出“两地看HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花”的HRef=https://www.qijian.info/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。以“HRef=https://www.qijian.info/list/sonHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>送人犹未苦”、“HRef=https://www.qijian.info/list/songchun/ target=_blank class=infotextkey>送春”亦犹未苦,突出了忆别之苦。下片集中写HRef=https://www.qijian.info/list/yijiu/ target=_blank class=infotextkey>忆旧游、“写深怨”、发“归思”,以HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归之叹收尾。“写怨”与上片“赋情”对应。HRef=https://www.qijian.info/list/xihu/ target=_blank class=infotextkey>西湖HRef=https://www.qijian.info/list/moijing/ target=_blank class=infotextkey>美景依旧,爱姬却已离去。日暮HRef=https://www.qijian.info/list/huanghun/ target=_blank class=infotextkey>黄昏,身老江湖,无限HRef=https://www.qijian.info/list/jilu/ target=_blank class=infotextkey>羁旅孤况滋味,HRef=https://www.qijian.info/list/sigui/ target=_blank class=infotextkey>思归而不得的HRef=https://www.qijian.info/list/chouchang/ target=_blank class=infotextkey>惆怅,一齐涌上心头。

吴文英

吴文英(约1200~1260),字君特,号梦窗,晚年又号觉翁,四明(今浙江宁波)人。原出翁姓,后出嗣吴氏。与贾似道友善。有《梦窗词集》一部,存词三百四十余首,分四卷本与一卷本。其词作数量丰沃,风格雅致,多酬答、伤时与忆悼之作,号“词中李商隐”。而后世品评却甚有争论。 ...

吴文英朗读
()

猜你喜欢

地迥龙江瘴雾开,韝炉篝火万山摧。鳀人路自朱䳒出,鹙子经随白马来。

谁遣狖夷供弩矢,已从骠国起楼台。天心自欲通中外,力士金牛只费材。

()

仆本江北人,今作江南客。再去江北游,举目无相识。
金风吹我寒,秋月为谁白。不如归去来,江南有人忆。
未到故乡时,将为故乡好。及至亲得归,争如身不到。

()

披风别殿地无尘,辟恶灵符自有神。

九子粽香仙醴熟,共瞻宸极祝千春。

()

曲巷才人迹,泥涂没屐深。

未妨冲雨到,要伴掉头吟。

()

解印行歌出将营,千军流泪共含情。邹阳书上谁称屈,王粲才高赋谩成。

天连故国铜鱼远,霜落寒江白雁鸣。自愧神交惊此别,不堪离恨更沾缨。

()

村落枹鼓起,城楼刁斗频。畏涂深虎豹,行路入荆榛。

故老人人怨,烽烟处处新。桃源容客棹,属意武陵春。

()