对西风、鬓摇烟碧,参差前事流水。紫丝罗带鸳鸯结,的的镜盟钗誓。浑不记、漫手织回文,几度欲心碎。安花著蒂。奈雨覆云翻,情宽分窄,石上玉簪脆。
朱楼外,愁压空云欲坠。月痕犹照无寐。阴睛也只随天意,枉了玉消香碎。君且醉。君不见、长门青草春风泪。一时左计。悔不早荆钗,暮天修竹,头白倚寒翠。
摸鱼儿·对西风。宋代。朱嗣发。 对西风、鬓摇烟碧,参差前事流水。紫丝罗带鸳鸯结,的的镜盟钗誓。浑不记、漫手织回文,几度欲心碎。安花著蒂。奈雨覆云翻,情宽分窄,石上玉簪脆。朱楼外,愁压空云欲坠。月痕犹照无寐。阴睛也只随天意,枉了玉消香碎。君且醉。君不见、长门青草春风泪。一时左计。悔不早荆钗,暮天修竹,头白倚寒翠。
西风软拂着云雾般的发鬟,思量往昔的情事,如同流水一去不还。当初我们曾用紫罗丝带打成鸳鸯结,那些海誓山盟还清清楚楚地心间。但他完全不记得这些温情缱绻,我枉自织成璇玑回文图,也无法使他心还意转。不知有多少次,我的心仿佛碎了一般。在花蒂安上枯萎的花朵,真是枉然。怎耐雨覆云翻,我对他感情太深而缘分太浅,宛如在石上磨玉簪,最容易折断。
红色的楼阁之外,愁压空去沉沉昏暗,月光淡淡,偏照我深夜无眠。无论是阴晴聚散,只能随顺上天的安排和意愿。枉自为相思而憔悴消瘦,却又是为了哪般?姑且在醉酒中暂把愁遣,你难道没有看见,长门宫中青草蔓延,春风中陈皇后泣涕涟涟?一时糊涂而贻误半生,后悔不如早戴荆钗把夫君陪伴。如今只能在暮色中独倚修竹,直到满头白发的晚年。
摸鱼儿:词牌名。原为唐代教坊曲名,后用为词牌。本名《摸鱼子》。双调,一百十六字,押仄声韵。
鬓摇烟碧:形容鬓发如碧空烟霭般蓬松散乱。鬓,鬓发。
参差:纷纭杂乱。
前事:过去的事情。
罗带:丝织的衣带。
鸳鸯结:即同心结,古代用罗带制成菱形连环回文结,表示恩爱。
的的(dí):明白,清清楚楚。
镜盟:用乐昌公主事。孟棨《本事诗》载,南朝陈末兵乱,乐昌公主与其夫徐德言被迫分离,临行前,破镜为二,夫妇各执其一,后经磨难,终于破镜重圆。
钗誓:陈鸿《长恨歌传》载,唐玄宗与杨贵妃定情之夕,授金钗钿盒为信物,愿世世恩爱不移。在此表示对爱情的忠贞。
浑:全
漫:徒然
回文:十六国时窦滔妻苏慧织锦成文以寄相思。
安花著蒂:花朵落地,再将它给拾起置放在花蒂上。比喻爱情已经破裂,难以恢复。
雨覆云翻:比喻变化无常。
分窄:缘分太薄。分,情分。
石上玉簪脆:白居易《井底引银瓶》诗有”石上磨玉簪,玉簪欲成中央折。瓶沉簪折知奈何,似妾今朝与君别“。喻男子负心背盟,将女子遗弃。
朱楼:指富丽华美的楼阁。
月痕::月影;月光。
无寐:不睡;不能入睡。
枉了玉消香碎:指女子不必殉情而死。枉,何必。玉消香碎,比喻女子死亡。
长门:长门宫,陈皇后失宠后,汉武帝将她幽居与此宫。
春风泪:王安石《明妃曲》“明妃初出汉宫时,泪湿春风鬓脚垂”。明妃,即王昭君。
左计:打错了主意。
荆钗:荆枝制作的髻钗,古代贫家妇女常用之。指女子因贫寒而装束简陋。
暮天:傍晚的天空。
修竹:高高的竹子。
寒翠:指常绿树木在寒天的翠色。
参考资料:
1、卢晋 傅的岷.《宋词鉴赏词典》:崇文书局,2005:479
这首词刚一看似乎是写一位HRef=https://www.qijian.info/list/qifu/ target=_blank class=infotextkey>弃妇的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦HRef=https://www.qijian.info/list/xinqing/ target=_blank class=infotextkey>心情,其实更有深意。上阕HRef=https://www.qijian.info/list/kaitou/ target=_blank class=infotextkey>开头展现一位被西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风吹乱鬓发的妇人形象,牵起对于HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆。下阕HRef=https://www.qijian.info/list/jijing/ target=_blank class=infotextkey>即景HRef=https://www.qijian.info/list/shuhuai/ target=_blank class=infotextkey>抒怀,表达被弃的HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦。“阴晴”句转作自慰,但又不甘心“被弃”的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇。最后终于意识到HRef=https://www.qijian.info/list/tongku/ target=_blank class=infotextkey>痛苦根源:是错结了富贵鸳鸯。开篇三句:“对西HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风、鬓摇烟碧,参差前事流水”,写一位HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子对着瑟瑟的秋HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风,鬓发蓬乱,满腹心事。意在说明:这个HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/zaoyu/ target=_blank class=infotextkey>遭遇很不幸,内心异常HRef=https://www.qijian.info/list/maodun/ target=_blank class=infotextkey>矛盾和HRef=https://www.qijian.info/list/kutong/ target=_blank class=infotextkey>苦痛。此刻,她浸入对HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事的HRef=https://www.qijian.info/list/zhuiyi/ target=_blank class=infotextkey>追忆,品尝着HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情幻灭的苦涩的滋味。
“紫丝罗带鸳鸯结,的的镜盟钗誓”,HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子HRef=https://www.qijian.info/list/huiyi/ target=_blank class=infotextkey>回忆她和HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人情投意合时的情景。HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子给她系上佩戴鸳鸯结丝带,表示他们的缕缕柔情,HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山盟海誓永不分开。“镜盟”,借徐德言与乐昌公主事,表示HRef=https://www.qijian.info/list/fuqi/ target=_blank class=infotextkey>夫妻决不离异。“钗誓”,典自陈鸿《长恨传》唐玄宗和杨贵妃“定情之夕,授金钗钿合以固之。
“浑不记,漫手织HRef=https://www.qijian.info/list/huiwen/ target=_blank class=infotextkey>回文,几度欲心碎。”笔锋一转,HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子负心绝情前秦时苏蕙苦苦HRef=https://www.qijian.info/list/sinian/ target=_blank class=infotextkey>思念HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫窦滔,织锦用来写首尾都能诵读的诗寄到远方,HRef=https://www.qijian.info/list/huiwen/ target=_blank class=infotextkey>回文、织锦之典,用来指寄给HRef=https://www.qijian.info/list/zhangfu/ target=_blank class=infotextkey>丈夫的HRef=https://www.qijian.info/list/shuxin/ target=_blank class=infotextkey>书信。HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子“手织HRef=https://www.qijian.info/list/huiwen/ target=_blank class=infotextkey>回文”,寄给HRef=https://www.qijian.info/list/qinHRef=https://www.qijian.info/list/gre/ target=_blank class=infotextkey>GREn/ target=_blank class=infotextkey>情人而不得消息,依然伤悲而已。
上承定情,负誓,“安HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花著蒂。奈HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨覆云翻,情宽分窄,石上玉簪脆”,女方从男方漠然反应中看出事情已无可挽回,努力将是徒劳而已。HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情的HRef=https://www.qijian.info/list/hua/ target=_blank class=infotextkey>花朵已经凋落,流不焉再有情。“HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨覆云翻”,句出自杜甫《贫交行》“翻手作云覆手HRef=https://www.qijian.info/list/yu/ target=_blank class=infotextkey>雨,纷纷轻薄何须数”,HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子的HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度没有恒常。HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子一片真心,付之东流,两人的HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情无法再维持下去了,最终走上了不可挽回的绝路。
这几句表明了HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/yuanwang/ target=_blank class=infotextkey>愿望,但HRef=https://www.qijian.info/list/nanzi/ target=_blank class=infotextkey>男子HRef=https://www.qijian.info/list/taidu/ target=_blank class=infotextkey>态度无情无义,终于走上像玉簪一样摧折。“朱楼外,愁压空云欲坠。月痕犹照无寐。”HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子站在楼头,思绪万千。朱楼外,天空中沉沉云雾,被她心头沉重的HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪压得似乎要坠落下来似的。以云衬愁,哪知愁比云更厚更重。夜幕降临,月突破云的包围,洒下银色的光辉,使她久久不能安眠。几点愁肠,几处HRef=https://www.qijian.info/list/kutong/ target=_blank class=infotextkey>苦痛。
“阴睛也只随天意,枉了玉消香碎”,“阴情”偏取“阴”义,意表HRef=https://www.qijian.info/list/aiqing/ target=_blank class=infotextkey>爱情HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活的不幸。嗟叹重拾,觉悟顿生。既然天意如此,也只好顺从天意,尽管为此而“玉消香碎”即HRef=https://www.qijian.info/list/youyu/ target=_blank class=infotextkey>忧郁憔悴至死,也不是枉活一场?
“君且醉。君不见、长门青草春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风泪。”想得通了,心胸顿觉HRef=https://www.qijian.info/list/huoda/ target=_blank class=infotextkey>豁达。“长门青草”,源于五代薛昭蕴《小重HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山》“春到长门春草青”和韦庄《小重HRef=https://www.qijian.info/list/shan/ target=_blank class=infotextkey>山》“绕庭芳草绿,倚长门”,又借汉武帝时陈皇后失宠幽居于长门宫事以自喻。“春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风泪”王安石《明妃曲》“泪湿春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风鬓脚垂”。春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风指面,杜甫在《咏HRef=https://www.qijian.info/list/huaigu/ target=_blank class=infotextkey>怀古迹》中有句“画图识得春HRef=https://www.qijian.info/list/feng/ target=_blank class=infotextkey>风面。这几句是HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子的HRef=https://www.qijian.info/list/ziwo/ target=_blank class=infotextkey>自我HRef=https://www.qijian.info/list/kuanwei/ target=_blank class=infotextkey>宽慰。宠辱皆是过眼烟云,终究是一场空。完全不必为云而耗神。
“一时左计。悔不早荆钗,暮天修竹,头白倚寒翠。”“荆钗”,《烈女传》讲:“梁鸿妻孟光,荆钗布裙。”表示HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女的服饰朴素。杜甫《佳人》诗:“天寒翠袖薄,日暮倚修竹”,HRef=https://www.qijian.info/list/zansong/ target=_blank class=infotextkey>赞颂HRef=https://www.qijian.info/list/funu/ target=_blank class=infotextkey>妇女HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活清贫HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞而HRef=https://www.qijian.info/list/pinzhi/ target=_blank class=infotextkey>品质HRef=https://www.qijian.info/list/zhongzhen/ target=_blank class=infotextkey>忠贞HRef=https://www.qijian.info/list/gaoshang/ target=_blank class=infotextkey>高尚。HRef=https://www.qijian.info/list/nuzi/ target=_blank class=infotextkey>女子后悔当年一时糊涂,以致落个HRef=https://www.qijian.info/list/qifu/ target=_blank class=infotextkey>弃妇的下场,倒不如就做一个贞女,一直过着HRef=https://www.qijian.info/list/jimo/ target=_blank class=infotextkey>寂寞清贫的HRef=https://www.qijian.info/list/shenghuo/ target=_blank class=infotextkey>生活。词在HRef=https://www.qijian.info/list/huihen/ target=_blank class=infotextkey>悔恨交加的情调中结束。
这首词用典或化用前人诗词成句的HRef=https://www.qijian.info/list/difang/ target=_blank class=infotextkey>地方很多,但融化无迹,如同己出,十分HRef=https://www.qijian.info/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然精切。上片陈思HRef=https://www.qijian.info/list/wangshi/ target=_blank class=infotextkey>往事,HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事性很浓,作者运用HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻和HRef=https://www.qijian.info/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻性很强的HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故来写,收到了HRef=https://www.qijian.info/list/xushi/ target=_blank class=infotextkey>叙事清晰、生动形象、词简意丰的效果。下片书写HRef=https://www.qijian.info/list/chouxu/ target=_blank class=infotextkey>愁绪和HRef=https://www.qijian.info/list/huihen/ target=_blank class=infotextkey>悔恨之情,自铸词语和融化HRef=https://www.qijian.info/list/diangu/ target=_blank class=infotextkey>典故除了仍有上述特点外,还善于借景HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情,HRef=https://www.qijian.info/list/yuqingyujing/ target=_blank class=infotextkey>HRef=https://www.qijian.info/list/yuqing/ target=_blank class=infotextkey>寓情于景,因而更增强了HRef=https://www.qijian.info/list/shuqing/ target=_blank class=infotextkey>抒情的生动性和形象感。作者是宋末遗民。从他所处的时代看,词写的似乎并不单纯的HRef=https://www.qijian.info/list/qifu/ target=_blank class=infotextkey>弃妇之恨,还寄托着词人HRef=https://www.qijian.info/list/wangguo/ target=_blank class=infotextkey>亡国之思。
字士荣,号雪崖,其祖先当建炎、绍兴之际,避兵乌程常乐乡(今浙江湖州)。宋亡前,专志奉亲,宋亡后,举充提学学官,不受。隐士。《阳春白雪》卷八录其词一首。 ...
朱嗣发。 字士荣,号雪崖,其祖先当建炎、绍兴之际,避兵乌程常乐乡(今浙江湖州)。宋亡前,专志奉亲,宋亡后,举充提学学官,不受。隐士。《阳春白雪》卷八录其词一首。
偈六十三首。宋代。释道宁。 春风习习,春日熙熙。鸟啼东岭上,花发树南枝。园林并紫陌,赏玩颇相宜。行人半醉半醒,游客似憨似痴。或歌或舞,或笑或悲。头头尽是吾家事,处处全彰妙总持。因甚把住,特地生疑。辜他古德,努力披陈。不省这个意,修行徒苦辛。
次韵答沃泉二首 其二。明代。黄衷。 遥峰个个排檐秀,蛱蝶翩翩拂槛过。龙性屯云长作雨,道心明水镇无波。湖光忽瀁天光动,花气犹含淑气和。奉忆函关牛背老,一编遗我至言多。
拟古杂诗三首 其一。明代。黎遂球。 远与君别者,昨日已今日。迢迢万馀里,归期安可必。盗贼多杀人,兵气天地黑。昨日我出门,卜筮俱云吉。不愁饥饿死,但恐隔异域。傍人定相笑,信誓嗟何及。人生非鹿麋,孰与不交识。夜梦各相见,晚食各努力。
送陈文是掌教南海兼寄诸里友。明代。陈子壮。 吾土之官易,同年感旧劳。宿名留乙榜,真卷贵仪曹。不倦云中翼,相从海上涛。心知贤弟子,多有妙音操。